Καθοριστική για το μέλλον της Ε.Ε. η σύνοδος κορυφής

Στο τραπέζι η αναθεώρηση της συνθήκης της Λισσαβώνας και ο μηχανισμός σταθερότητας

 Του Kωστα Kαρκαγιαννη από Βρυξέλλες 

Σε κλίμα έντονης αμφισβήτησης της πολιτικής θέλησης των Ευρωπαίων ηγετών να υπερασπίσουν αποτελεσματικά και όχι αποσπασματικά την Ευρωζώνη, θα συνέλθει την ερχόμενη Πέμπτη το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Κύριος στόχος των 27 ηγετών είναι να συμφωνήσουν επί της αρχής στη δημιουργία του νέου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), ελπίζοντας ότι θα καθησυχάσουν τις ανησυχίες που προκάλεσε η επιμονή της Γερμανίας για συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε αυτόν. Η συμφωνία περιλαμβάνει δύο σκέλη: την «περιορισμένη» αναθεώρηση της συνθήκης της Λισσαβώνας και την περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών του νέου μηχανισμού. Στο περιθώριο θα συζητηθούν η κρίση εμπιστοσύνης προς την Ευρωζώνη και τρόποι αντιμετώπισής της, όπως η έκδοση ευρωομολόγου ή η αύξηση των κεφαλαίων του προσωρινού ευρωπαϊκού μηχανισμού οικονομικής διάσωσης.

Σύμφωνα με προσχέδιο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με ημερομηνία 7 Δεκεμβρίου, όλα τα κράτη-μέλη συμφωνούν ότι πρέπει να τροποποιηθεί η συνθήκη της Λισσαβώνας, χωρίς να υπάρχει μεταβίβαση εξουσιών στις Βρυξέλλες, γεγονός που θα επίτασσε τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων σε αρκετές χώρες. «Υπάρχει ευρεία συμφωνία ότι η αναθεώρηση πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο απλή και σύντομη. Θα μπορούσε να αποτελείται από την προσθήκη διάταξης που προβλέπει ότι τα κράτη-μέλη με νόμισμα το ευρώ θα μπορούν να δημιουργήσουν έναν μηχανισμό σταθερότητας. Θα πρέπει να προσδιορίζεται ο σκοπός του μηχανισμού (να διαφυλάσσει την οικονομική σταθερότητας συνολικά της Ευρωζώνης) και το γεγονός ότι η χορήγηση οικονομικής βοήθειας θα γίνεται υπό αυστηρές προϋποθέσεις». Σύμφωνα με πληροφορίες, το Βερολίνο πιέζει ώστε στην τροποποίηση της συνθήκης να περιλαμβάνεται ο όρος ότι η οικονομική βοήθεια θα δίνεται ως «ύστατο μέτρο» (ultima ratio). Ο όρος περιλαμβάνεται άλλωστε στον ελληνικό μηχανισμό σταθερότητας που συμφωνήθηκε τον περασμένο Μάρτιο και θα αποτελέσει τη βάση για τον μόνιμο ευρωπαϊκό. Το Βερολίνο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την απαίτηση να επωμίζονται οι ιδιώτες επενδυτές τμήμα του οικονομικού βάρος από τη στιγμή που μια χώρα θα προσφεύγει στον νέο μηχανισμό. Μετά τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στην έκτακτη σύνοδο του Eurogroup στις 28 Νοεμβρίου η οικονομική βοήθεια θα δίνεται σύμφωνα με τις διαδικασίες και τους όρους που επιβάλλει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από κοινού με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ θα αξιολογούν την κατάσταση του χρέους κράτους-μέλους που θα προσφεύγει στον μηχανισμό. Αν κρίνουν ότι το κράτος αντιμετωπίζει πρόβλημα «ρευστότητας» (περίπτωση Ελλάδας και Ιρλανδίας) θα χορηγούν δάνεια έκτακτης ανάγκης με αντάλλαγμα την υπογραφή Μνημονίου. Μόνο αν στην πορεία του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής αποδειχτεί ότι το κράτος δεν μπορεί να δημιουργήσει πρωτογενή πλεονάσματα και να εξυπηρετήσει το χρέος του, θα καλούνται οι ιδιώτες κάτοχοι κρατικών ομολόγων να αποδεχτούν αναδιάρθρωση του χρέους. Αντιθέτως, στην περίπτωση που κριθεί ότι η χώρα που ζητάει βοήθεια αντιμετωπίζει πρόβλημα «οικονομικής βιωσιμότητας», θα επιβάλλεται εξαρχής αναδιάρθρωση του χρέους. Πρόκειται για τη μεθοδολογία που εφαρμόζει διεθνώς το ΔΝΤ και υπό αυτή την έννοια είναι γνωστή στους επενδυτές, συνεπώς μεσοπρόθεσμα θα πρέπει να την αποδεχτούν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Το αγκάθι είναι ότι μέχρι σήμερα οι επενδυτές γνώριζαν πως αγοράζοντας κρατικά ομόλογα της Ευρωζώνης δεν αναλάμβαναν ρίσκο, γεγονός που αλλάζει και αναμένεται να οδηγήσει σε άνοδο των επιτοκίων.

Η Ενωση επιθυμεί να εγκρίνει τον νέο μηχανισμό τον Μάρτιο, ώστε να υιοθετηθεί από τα Κοινοβούλια μέχρι το τέλος του '12 και να λειτουργήσει από το β΄ εξάμηνο του '13. Ομως η κρίση εμπιστοσύνης προς την Ευρωζώνη μαίνεται. Το πρόβλημα θα συζητηθεί την Πέμπτη, ωστόσο είναι προφανής η απροθυμία ή η αδυναμία των Ευρωπαίων να το αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά. Ομως, θα αναγκαστούν να το πράξουν σύντομα.

Τα ευρωομόλογα

Οι εξελίξεις των τελευταίων μηνών, ιδίως μετά τη συμφωνία Γερμανίας - Γαλλίας να επωμίζονται οι ιδιώτες επενδυτές τμήμα του οικονομικού βάρους σε περίπτωση που κράτος-μέλος της Ευρωζώνης δεν είναι «οικονομικά βιώσιμο», έχουν εντείνει τα πνεύματα στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Λίγες ημέρες πριν από τη σύνοδο κορυφής, τα κράτη-μέλη παραμένουν διαιρεμένα όσον αφορά την ανάγκη να αυξηθούν τα κεφάλαια του υπάρχοντος μηχανισμού στήριξης (EFSF), πολύ περισσότερο δε όσον αφορά την ανάγκη να δοθεί συνολική λύση στο πρόβλημα της Ευρωζώνης με την έκδοση ευρωομολόγων.

Το μέτωπο είναι διασπασμένο και οι διαχωριστικές γραμμές συγκεχυμένες. Για παράδειγμα, υπέρ των ευρωομολόγων έχουν ταχθεί ανοιχτά μόνο το Λουξεμβούργο, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία. Κατά τάσσονται η Γερμανία και η Γαλλία με την υποστήριξη Ολλανδίας, Αυστρίας, Σουηδίας, Φινλανδίας και Σλοβακίας. Ομως, ακόμη και στο εσωτερικό της γερμανικής κυβέρνησης δεν υπάρχει απόλυτη ταύτιση απόψεων, με τον υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να λέει ότι σε μερικούς μήνες θα μπορούσε να πειστεί η γερμανική κοινή γνώμη για την ανάγκη να εκδοθούν ευρωομόλογα.

kathimerini.gr