"Eυρώ made in USA"

Της Ζέζας Ζήκου
Mετά το «ευχαριστώ» στους Αμερικανούς του Σημίτη από το βήμα...

της Βουλής, ο διάδοχός του έφερε τον Ντομινίκ Στρος-Καν. Κι αυτός έπαιξε ξανά το ρόλο του καλού στην Ελλάδα εγκρίνοντας τη διαβόητη παράταση και δίνοντας στη χρεοκοπημένη χώρα μας περισσότερο χρόνο για να εξοφλήσει τα δάνεια προς την τρόικα.

Ενισχυμένος από ένα μεγάλο νέο ισολογισμό και με όχημα την υπέρμετρη φιλοδοξία του, ο επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Ντομινίκ Στρος-Καν εμφανίζεται σήμερα ως αναντικατάστατος θεσμός στην κρίση χρέους των χωρών της Ευρώπης. Επιχειρώντας να αποτινάξει την παλιά εικόνα του αρτηριοσκληρωτικού δασκάλου πολιτικής, το ΔΝΤ αναπλάθεται ως επενδυτική τράπεζα πολυμερών θεσμών που κάνει ό,τι χρειάζεται για να διασωθεί η Ευρωζώνη. Ωστόσο, οι Ρεπουμπλικανοί επικρίνουν τον Στρος-Καν ότι ξοδεύει τα δολάρια των Αμερικανών φορολογουμένων, ενώ οι ίδιοι υποφέρουν από υψηλό ποσοστό ανεργίας.

Ούτε αποτελεί μυστικό ότι η Γαλλία θορυβείται σφόδρα από την ενισχυόμενη εμπλοκή του ΔΝΤ στα εσωτερικά της Ευρωζώνης, την οποία βλέπει, όπως άλλωστε και ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν Κλοντ Τρισέ, ως «πολιτική ταπείνωση». Ρεπορτάζ της Le Monde ανέφερε ότι, με αφορμή την Ελλάδα, οι Γερμανοί «έφεραν το μεγάλο, κακό λύκο (το ΔΝΤ) στο ευρωπαϊκό μαντρί», ενώ κύριο άρθρο της ίδιας εφημερίδας διεκτραγωδούσε το «Ευρώ made in USA». Ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί είχε αντιδράσει σε κάθε ρόλο του ΔΝΤ εντός Ευρωζώνης, θεωρώντας μια τέτοια εξέλιξη πολιτική ταπείνωση και επικίνδυνο δεδικασμένο, που θα έδινε στον παγκόσμιο δανειστή με έδρα την Ουάσιγκτον «πάτημα» στην οικογένεια του ευρώ.

Με ολοφάνερη απόλαυση, ο Στρος-Καν, o 62χρονος Γάλλος οικονομολόγος που έγινε το δημόσιο πρόσωπο του ανέκαθεν πλέον απρόσωπου θεσμού, παίζει το ρόλο του από μηχανής θεού στους πανικόβλητους ηγέτες της ΕΕ. Όντως, ο Στρος-Καν εξασφάλισε με κάποιο θράσος εξέχοντα ρόλο ίσως σε μια από τις δυσκολότερες προκλήσεις πολιτικής της ερχόμενης δεκαετίας: να πείσει τις ευρωπαϊκές χώρες και τη γενέτειρά του να στηρίξουν τα χρεωμένα κράτη. Και παρότι κάποιοι διερωτώνται πώς η ανάληψη μεγαλύτερου χρέους θα βοηθήσει την Ευρώπη να αντιμετωπίσει την κρίση χρέους, ο κ. Στρος-Καν ελπίζει πως το παράδειγμα της Ελλάδας και της Ιρλανδίας, με το επαχθές μείγμα δραστικών περικοπών δαπανών και αυξήσεων φόρων, θα πείσει χώρες όπως η Ισπανία να προχωρήσουν σε σκληρές αλλαγές.

Κάποια πρώην μέλη του προσωπικού του ΔΝΤ υποστηρίζουν ότι στη λαχτάρα του να μονοπωλήσει τα πρωτοσέλιδα της πατρίδας του, ο κ. Στρος-Καν εμφανίζεται υπερβολικά πρόθυμος να διευκολύνει τους Ευρωπαίους εταίρους του. Το παράδειγμά του είναι χαρακτηριστικό. «Το ΔΝΤ έχει μεταβληθεί σε επιτελείο των πλουσιότερων χωρών του κόσμου», έγραφε η Wall Street Journal. «Και οι ηγέτες αυτών των χωρών, που λειτουργούν σαν να είναι το διοικητικό συμβούλιο της παγκόσμιας οικονομίας, χρειάζονται τη βοήθεια του ΔΝΤ για να επιβάλουν τις πολιτικές τους». Σε οργανισμούς όπως το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα δημοκρατικά ελλείμματα είναι ανεκτά, μόνο τα δημοσιονομικά είναι κατακριτέα, τόσο ώστε η καγκελάριος Μέρκελ να απειλεί τους «άσωτους» λαούς των χρεωμένων χωρών.

Εναλλακτικά, βεβαίως, είναι σαφές ότι αρκετοί ηγέτες επιθυμούν τη θέσπιση μόνιμου μηχανισμού. Προσοχή, όμως! Ο μηχανισμός δημοσιονομικής συνδρομής απαιτεί, κατά περίπτωση, και την έγκριση των εθνικών Κοινοβουλίων, εφόσον υποστηρίζεται άμεσα ή έμμεσα από τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Υπάρχει ένα ιστορικό προηγούμενο στη δεκαετία του ’70 με την Ιταλία, όπου κάθε εθνικό Κοινοβούλιο έβαζε και τους δικούς του όρους και στο τέλος η Ιταλία παραιτήθηκε μόνη της από τη χρήση αυτού του ιδιαίτερα επώδυνου μηχανισμού. Βέβαια υπάρχει στο οπλοστάσιο της Ένωσης ο μηχανισμός των δανείων για τη στήριξη του ισοζυγίου πληρωμών, ο οποίος είναι παρό μοιος με τους μηχανισμούς του ΔΝΤ. Αυτός, όμως, ο μηχανισμός ισχύει για τις εκτός Ευρωζώνης χώρες. Αν επεκταθεί στις χώρες της Ευρωζώνης που δεν μπορούν να στηρίξουν το ισοζύγιο πληρωμών με υποτίμηση και δεν έχουν ανάγκη στήριξης με συναλλαγματικά διαθέσιμα, θα είναι ένας μηχανισμός καθαρά δημοσιονομικής συνδρομής, πράγμα που σκοντάφτει στις διατάξεις περί διάσωσης.

Η μόνη νομική βάση που υπάρχει στη συνθήκη και που προβλέπει τη διάσωση είναι η περίπτωση δημοσιονομικής συνδρομής για γεγονότα που είναι έξω από τον έλεγχο του κράτους-μέλους που τα υφίσταται. Οι συντάκτες, βέβαια, αυτού του άρθρου δεν είχαν στο μυαλό τους τη διεθνή κερδοσκοπία, αλλά πολεμικές συγκρούσεις στα σύνορα κ.λπ. Υπάρχει, εντούτοις, λογική διαφορετική ερμηνεία που κάνει αυτή τη νομική βάση εφαρμόσιμη, παρόλο που η εφαρμογή της είναι θεσμικά περίπλοκη και δεν είναι βέβαιο ότι θα πραγματοποιηθεί. Κι εδώ μας προέκυψε ο Στρος-Καν.

www.epikaira.gr