Έξοδος στις αγορές χωρίς γιατρό και φάρμακο

“ Οι εξελίξεις δείχνουν ότι έχει χαθεί πλήρως το ευρωπαϊκό κεκτημένο της δημόσιας κάλυψης των αναγκών υγείας. Φτάσαμε σε ένα σημείο, όπου η Ελλάδα βγαίνει στις αγορές με τους μισούς πολίτες της χώρας να κινδυνεύουν στο άμεσο μέλλον να μην έχουν πρόσβαση σε ένα απλό γιατρό και σε ένα απλό φάρμακο ”
Του Λευτέρη Κρέτσου

Οι μεταρρυθμίσεις στο χώρο της υγείας αποτελούν μια κλασική περίπτωση αναδιανομής του εισοδήματος σε βάρος των εργαζομένων και των συνταξιούχων, οι οποίοι παραδοσιακά συνεισφέρουν δυσανάλογα στον κρατικό προϋπολογισμό και στα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης και οι οποίοι καλούνται ταυτόχρονα να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για την κάλυψη των ιατρικών και φαρμακευτικών τους αναγκών. Περίπου το 40% των δαπανών υγείας είναι από το στέρημα των εργαζόμενων και οι μισές εξ αυτών αφορούν δαπάνες πρωτοβάθμιας περίθαλψης.

Σήμερα και ύστερα από 5 και πλέον χρόνια βαθιάς ύφεσης, λιτότητας και διαστημικής εκτόξευσης της ανεργίας η μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο διεθνές ιατρικό περιοδικό Lancetαπό την ομάδα Stuckler επιβεβαιώνει την κρίση υγείας που αντιμετωπίζει το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού της χώρας. Τα εισοδήματα και οι συντάξεις δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών υγείας και φαρμακευτικής κάλυψης, ενώ τα πράγματα δυσκολεύουν από τη ραγδαία πτώση των δημόσιων δαπανών για την υγεία, το κλείσιμο των ιατρείων του ΙΚΑ και πολλών υγειονομικών μονάδων, τις ελλείψεις προσωπικού και το καθεστώς διαθεσιμότητας-απόλυσης ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού(είναι τυχαίο ότι έχουμε την θλιβερή πρωτιά σε θανάτους από τον ιό της γρίπης σε όλη την Ευρώπη και ότι νοσήματα όπως η φυματίωση και η ελονοσία να έχουν αναβιώσει εκ νέου;).

Τα στοιχεία του ΕΟΠΠΥ, της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας και της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ομάδα Καθ. Κυριόπουλου) αποκαλύπτουν τις διευρυμένες διαστάσεις της αδυναμίας πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας περίπου 3,5 εκατομμυρίων πολιτών (απασφάλιση). Επιπλέον αποδομούν τις προτάσεις του Άδωνη, οι οποίες σύμφωνα με τα λεγόμενα του βασίζονται σε εκτιμήσεις του Παγκόμιου Οργανισμού Υγείας (Βουλή 6/3/2014).

Πιο συγκεκριμένα:

Ο αριθμός των πολιτών που έχουν χάσει το δικαίωμα πρόσβασης στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας αυξάνεται διαρκώς εξαιτίας της δραματικής αύξησης της ανεργίας (πάνω από 1 εκατομμύριο σε τρία χρόνια) και της αδυναμίας πληρωμής εισφορών στα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης (εδώ περιλαμβάνονται και οι ανασφάλιστοι, οι οποίοι προέρχονται από επαγγελματικές κατηγορίες αυτοαπασχολούμενων).

Ο αριθμός των ανασφάλιστων στην υγεία παραμένει αδιευκρίνιστο μέγεθος εξαιτίας της αδυναμίας μέτρησης της ανεργίας με ακρίβεια (αποθαρρυμένοι άνεργοι, εργαζόμενοι με συμβάσεις περιορισμένων ωρών εργασίας την εβδομάδα κτλ.), της δραματικής αύξησης της μαύρης (αδήλωτης εργασίας) και του αριθμού των επιχειρήσεων που δεν μπορούν να αποπληρώσουν τις εισφορές τους σε τακτική βάση (πχ. πολλές μικρές επιχειρήσεις είναι ουσιαστικά νεκρές, αλλά εξαιτίας του σχετικού κόστους κλεισίματος των βιβλίων τους υπολογίζονται ως υπαρκτές).

Η καθολική κάλυψη του πληθυσμού απαιτεί ετήσια χρηματοδότηση του ΕΟΠΠΥ (δημόσια χρηματοδότηση) της τάξεως των12,4 δις ευρώ, εκ των οποίων 4,5 δις θα προέρχονται από την Κεντρική Διοίκηση (γενική φορολογία) και 7,9 δις θα προέρχονται από την Κοινωνική Ασφάλιση (εισφορές). Σε συνδυασμό με ένανυπολογισμό ιδιωτικών δαπανών του συνολικού πληθυσμού (ιδιωτικές πληρωμές και παραπληρωμές) της τάξεως των 5,8 δις € και σχετικές εξαιρέσεις κάλυψης του κόστους για όσους είναι εκτός ορίου φτώχειας η κατανομή των δαπανών του συστήματος υγείας θα είναι ως εξής:

ι)Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, Συμβεβλημμένοι Ιατροί και Εργαστήρια (5 δις),

ιι) Νοσοκομεία και Ιδιωτικές Κλινικές (7 δις),

ιιι) Φάρμακα, Αναλώσιμα και Τεχνολογία (5,5 δις) και ιν) Άλλες δαπάνες (0,7 δις). Αξίζει να σημειωθεί ότι ο παραπάνω υπολογισμός από την ομάδα Κυριόπουλου έγινε με εκτιμήσεις σχετικές τιμές του 2011. Συνεπώς, αν δεν μπούν τουλάχιστον 5 δις παραπάνω στον κρατικό προϋπολογισμό για την υγεία οι δημόσιες υπηρεσίες υγείας δεν μπορούν να λειτουργήσουν.

Η καθολική κάλυψη του πληθυσμού σε θέματα υγείας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, όταν:

1. μειώνονται συνεχώς σοβαρά οι πόροι των ασφαλιστικών ταμείων (ανεργία, κατάργηση φόρων υπέρ τρίτων, αναφάλιστοι εργαζόμενοι, επισφαλής εργασία, μείωση ασφαλιστικών εισφορών, πτώση ΑΕΠ και απασχόλησης).

2. εισάγονται φοροεισπρακτικού χαρακτήρα μέτρα και επιπρόσθετες επιβαρύνσεις των πολιτών στην παροχή και πρόσβαση υγείας (αυξημένη συμμετοχή πολιτών στην αγορά φαρμάκου ακόμη και για χρόνιες παθήσεις με παράλληλη μείωση των μισθών, 5 ευρώ εισητήριο στα εξωτερικά ιατρεία, 1 ευρώ ανά συνταγή φαρμάκου, αυξημένο κόστος επίσκεψης απογευματινών ιατρείων, κόστος απογευματινών χειρουργείων που ετοιμάζουν, αυξημένο κόστος εργαστηριακών και άλλων εξετάσεων που δεν πληρώνει ή πληρώνει ένα μέρος τους μόνο το ασφαλιστικό ταμείο, τα ΜΗΣΥΦΑ ή ακόμη και τα ίδια τα φάρμακα ενδέχεται να περάσουν στα Σούπερ Μάρκετ).

3. καταργούνται και υπολειτουργούν διαφόρες δημόσιες υπηρεσίες υγείας (κέντρα υγείας, πολυϊατρεία κτλ.) και εξωθούνται οι πολίτες στην ιδιωτική αγορά υγείας (πχ. Υπολειτουργία του ΕΚΑΒ προς όφελος προγραμμάτων αερομεταφοράς μεγάλων ιδιωτικών φορέων ασφάλισης).

4. εξισώσονται οι ασφαλισμένοι και ανασφάλιστοι στην υγεία και με παροχή 200.000 voucher (εισιτήριο παροχής υπηρεσιών υγείας για μερικό αριθμό επισκέψεων σε δομές πρωτοβάθμιας υγείας)στα πλαίσια άσκησης μνημονιακών συσταλτικών οικονομικών πολιτικών που επιβάλλουν μείση των δαπανών υγείας. 200.000 vouchers για 1 με 3 επισκέψεις όταν έχουμε πάνω από 3 εκατομμύρια έλληνες χωρίς γιατρό είναι σκάνδαλο!

5. συνεχίζεται η διοικητική αναρχία στις προμήθειες των νοσοκομείων εξαιτίας της κυριαρχίας των συναλλαγών ενός συμπλέγματος συμφερόντων ιατρικής ελίτ και παρόχων βιο-ιατρικής τεχνολογίας και φαρμακευτικής καινοτομίας.

Μοιραία στις παρούσες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, η πρόσβαση σε κόστος χρόνου και κόστος χρήματος για πολλούς πολίτες χαμηλού εισοδήματος και ανέργων είναι απαγορευτική. Μετά από 5 χρόνια μνημονίου και μεταρρυθμιστικής πανσπερμίας δεν υπάρχει καμία παραγωγική/ δημιουργική συγχώνευση υγεινομικών μονάδων, υπάρχουν μόνο μετακινήσεις προσωπικού χωρίς ορθολογικά κριτήρια και υπάρχουν και απολύσεις. Δεν υπάρχουν κριτήρια αποδοτικής χρήσης των πόρων και των υπηρεσιών υγείας. Αντίθετα το Υπουργείο Υγείας εκτελεί by the bookπαράλογες, αυθαίρετες και αντικοινωνικές απαιτήσεις της Τρόικα.

Για παράδειγμα, οι δημόσιες δαπάνες υγείας να είναι 6%, όταν ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 7,4% παρά το γεγονός ότι το ΑΕΠ έχει μειωθεί πάνω από 25%. Η Τρόικα με αυθαίρετες-λογιστικές προσεγγίσεις λέει επίσης ότι η φαρμακευτική δαπάνη πρέπει να πάει στο 1%, όταν ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 1,6%. Την ίδια στιγμή χιλιάδες ασθενείς με χρόνια νοσήματα παραμένουν ακάλυπτοι. Πρόκειται περί μιας ανθρώπινης και οικονομικής τραγωδίας (πχ. 250.000 νοικοκυριά με ασθενείς με Αλτσχαϊμερ στενάζουν καθημερινά).

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι χρονίως πάσχοντες αποτελούν περίπου το 38% του πληθυσμού. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ομάδα Καθ. Κυριόπουλου) για πάσχοντες από διαβήτη, υπέρταση, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και αλτσχάιμερ. Οι συγκεκριμένοι χρονίως πάσχοντες ασθενείς είχαν πριν την κρίση είχαν οικογενειακό εισόδημα 1.600 ευρώ εισόδημα και μετά έχουν 1.100 ευρώ κατά μέσο όρο. Οι πιο πολλοί από τους είναι συνήθως ηλικιωμένοι και φτωχοί. Λόγω των μέτρων περιστολής των δαπανών υφίστανται καταστροφικές δαπάνες από την υγεία. Καταστροφική δαπάνη είναι η δαπάνη, η οποία αφορά το 40% του εισοδήματος μετά την αφαίρεση των δαπανών φαγητού στην υγεία. Πρόκειται για την πρόκληση απόλυτης ένδειας, η οποία προέρχεται από την αυξημένη συμμετοχή του κόστους στα φάρμακα στα παραπάνω νοικοκυριά.

Η ρητορική ότι στο νέο σχήμα του ΕΟΠΠΥ θα συμμετέχουν και θα έχουν πρόσβαση οι ανασφάλιστοι δεν προκύπτει από πουθενά. Η κρίση υγείας απορροφάται εν μέρει από την φιλανθρωπία και από την άτυπη ή παράτυπη έκφραση αλτρουισμού των λειτουργών υγείας (πχ. ένας γιατρός παραβιάζει το νόμο κάνοντας εξετάσεις ακόμη και αν δεν έχεις χρήματα ή ασφαλιστικές εισφορές. Αν εφαρμοστούν πλήρως οι μνημονιακοί νόμοι η κρίση υγείας στους απλούς πολίτες θα γιγαντωθεί. Η ιδιότυπια συμμαχία της ιατρικής ελίτ με την βιομηχανία (βιο-ιατρική τεχνολογία) εξακολουθεί να κερδίζει μέσα στην κρίση.

Το ιατροβιομηχανικό σύμπλεγμα και συγκεκριμένα δίκτυα εργαστηριακής ιατρικής κερδίζουν σε βάρος των πολιτών από την αναδιανομή του παράτυπου πλεονάσματος κερδών στην υγεία και τον έλεγχο της καινοτομίας. Η ολιγοπωλιακή κυριαρχία τους στην αγορά υπηρεσιών υγείας, κυρίως στην τριτοβάθμια και πολύ εξειδικευμένη ιατρική (νεοπλάσματα, επάρατες νόσοι κτλ.) συνοδεύεται από την μείωση κατά 30% περίπου των δαπανών στα νοσοκομεία (εκ της οποίας το 40-50% αφορά μείωση του μισθολογικού κόστους), και από την αύξηση του κόστους της βιοιατρικής τεχνολογίας, των αντιδραστηρίων κτλ. Παράλληλα, η ιδιωτική συμμετοχή στο κόστος των φαρμάκων αυξήθηκε από 9,5% στο 24,5% και αν συνυπολογίσουμε τον μεγάλο αριθμό που εξαιρέθηκαν ασφαλιστικής κάλυψης μπορεί να υπερβαίνει το 32% σύμφωνα με εκτιμήσεις του πανελλήνιου φαρμακευτικού συλλόγου.

Επιπλέον, η ατομική άσκηση ιατρικής (κυρίως για τους νέους γιατρούς), ο μικρός ιδιωτικός τομέας και η δημόσια υγεία αποτελούν τους μεγάλους losersτων αλλαγών του συστήματος υγείας. Στο πλαίσιο αυτό είναι τουλάχιστον οικτρό να αναρωτιόμαστε γιατί έχουμε τόσο μεγάλη μετανάστευση γιατρών στο εξωτερικό (τουλάχιστον 6.000) και τόσο εκτεταμένη προλεταριοποίηση των γιατρών (και των φαρμακοποιών).

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, το 60% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι η οικονομική κρίση επηρέασε την υγεία του και το 56,9% ότι επηρέασε την ψυχική του υγεία. Επιπλέον, ποσοστό 55,7% ανέφερε ότι αντιμετωπίζει δυσκολία στην αγορά φαρμάκων, με το 28,4% να μην έχει άλλη λύση από τη μείωση της δοσολογίας της φαρμακευτικής αγωγής.

Συμπερασματικά, οι εξελίξεις δείχνουν ότι έχει χαθεί πλήρως το ευρωπαϊκό κεκτημένο της δημόσιας κάλυψης των αναγκών υγείας. Φτάσαμε σε ένα σημείο, όπου η Ελλάδα βγαίνει στις αγορές με τους μισούς πολίτες της χώρας να κινδυνεύουν στο άμεσο μέλλον να μην έχουν πρόσβαση σε ένα απλό γιατρό και σε ένα απλό φάρμακο.

Πίνακας 1: Βασικά στοιχεία αναφοράς:

Πίνακας 2: Αριθμός των ασφαλισμένων στην Υγεία:

Πίνακας 3: Κίνδυνος φτώχειας (60% του διαθέσιμου εισοδήματος) στα ελληνικά νοικοκυριά:

Πίνακας 4: Δομή νέου συστήματος Υγείας:

ΠΗΓΗ: totekmirio.gr