Ούτε δραχµή, ούτε ευρώ, επιστροφή στον οβολό!

Ρεπορτάζ: Βάλια Μπαζού

Για ορισµένους πολίτες της χώρας το δίληµµα «µνηµόνιο: ευρώ ή επιστροφή στη δραχµή» είναι τελείως ψευδεπίγραφο και µάλιστα το αποδεικνύουν στην πράξη!

Γιατί η απάντησή τους στα τετελεσµένα της κρίσης είναι η αυτοοργάνωση, η δηµιουργία δικτύων αλληλοβοήθειας και η υιοθέτηση νέων «νοµισµάτων», των λεγόμενων «κοινωνικών νοµισµάτων», όπως είναι η Τοπική Εναλλακτική Μονάδα (ΤΕΜ) στη Μαγνησία και ο Οβολός στην Πάτρα, «νοµίσµατα» µε τα οποία πωλούν και αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες.

Την ίδια ώρα άλλες ομάδες πολιτών δίνουν νέο νόηµα στην έννοια του συνεταιρισμού προωθώντας συλλογικές

βιολογικές καλλιέργειες - όπως στη Θεσσαλονίκη η ΠΕΡΚΑ (Περιαστικές Καλλιέργειες) και η ΣΠΑΜΕ (Συνεταιριστική Παράκαµψη Μεσαζόντων) - αναδεικνύοντας τοπικά και βιολογικά προϊόντα µμέσα από τον εξοβελισμό των µεσαζόντων.

Κοινή συνισταμένη όλων των κινήσεων είναι η ανάπτυξη ενός δικτύου κοινωνικής προσφοράς και προστασίας, η ανάπτυξη της κοινωνικής αλληλεγγύης, η υιοθέτηση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης και της προστασίας των φυσικών πόρων.

Το «νόµισµα» ΤΕΜ

Η μονάδα ΤΕΜ, αν και χρησιμοποιείται για αγορές και πωλήσεις, δεν τυπώνεται, δεν «κόβεται» σε κέρματα και δεν αλλάζει χέρια. Είναι ένα «νόµισµα» - συμφωνία κυρίων και κυριών, που αποφάσισαν να το υιοθετήσουν σε µια προσπάθεια, όπως επισημαίνει το ∆ίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Μαγνησίας (www.tem-magnisia.gr), «αλληλοϋποστήριξης των µελών του µε ευρύτερα οφέλη, για την τοπική κοινωνία και οικονομία, µμέσα από την ανάπτυξη ενός συστήματος αμοιβαίας προσφοράς και ζήτησης που καλύπτει ανάγκες, οι οποίες δεν μπορούν να καλυφθούν µε πληρωμές σε ευρώ».

Το νέο «νόµισµα» βρίσκεται στην «κυκλοφορία» τους τελευταίους επτά µμήνες στον νοµό Μαγνησίας και ήδη το έχουν υιοθετήσει περισσότεροι από 700 πολίτες. Θεωρητικά η αξία µιας ΤΕΜ είναι ίση µε 1 ευρώ και αντιπροσωπεύει την αξία των ανταλλαγών που πραγματοποιούν τα µέλη του ∆ικτύου.

Για τη συµµετοχή ενός πολίτη στην «κοινότητα» της ΤΕΜ απαιτείται µόνον η φωτοτυπία της αστυνομικής του ταυτότητας για να ενταχθεί στο ∆ίκτυο. Αυτομάτως ο «λογαριασμός» του πιστώνεται µε 300 ΤΕΜ και αμέσως µμπορεί να αρχίσει να αγοράζει προϊόντα ή να επωφελείται από τις υπηρεσίες που προσφέρουν τα υπόλοιπα µέλη. Ο «λογαριασµός» του κάθε µέλους και οι συναλλαγές καταγράφονται σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων. Όπως επισημαίνεται στην ιστοσελίδα του ∆ικτύου, «µε τη συµµετοχή του στο ∆ίκτυο ένα φυσικό πρόσωπο ή µια επιχείρηση µπορεί να προσφέρει εργασία, προϊόντα ή υπηρεσίες για τις οποίες θα αμειφθεί µε µονάδες ΤΕΜ, πιστώνοντας έτσι τον λογαριασμό του. Η πίστωση σε µονάδες ΤΕΜ στην πράξη σημαίνει ότι κάποιος έχει τη δυνατότητα, πάντα µέσα στα όρια του συγκεκριμένου ∆ικτύου, να αναζητήσει µε τη σειρά του υπηρεσίες ή προϊόντα που υπάρχουν διαθέσιμα από άλλα µέλη του ∆ικτύου και να τα ‘‘πληρώσει’’ µε μονάδες ΤΕΜ». Με απλά λόγια, εάν κάποιος ψάχνει ηλεκτρολόγο µπορεί να βρει µέσω του ∆ικτύου και να τον πληρώσει, για παράδειγµα, για την εργασία του µε 50 ΤΕΜ. Αντίστοιχα εάν ένας ηλεκτρολόγος ψάχνει καθηγητή Αγγλικών µπορεί να βρει µέσω του ∆ικτύου και να τον πληρώνει από τον «λογαριασµό» του σε ΤΕΜ.

Οι εµπνευστές του «νοµίσµατος» έχουν φροντίσει και για τον κίνδυνο συσσώρευσης µονάδων ΤΕΜ και για τυχόν απάτες. Έτσι, «το ίδιο το σύστηµα βάζει φραγµό στη συσσώρευση. Για να αποκτήσουν ΤΕΜ τα µέλη του ∆ικτύου χρειάζεται να ξεκινήσουν µια συναλλαγή και να είναι διαθέσιµοι να προσφέρουν υπηρεσίες ή προϊόντα για αξιοποίηση από τα άλλα µέλη του ∆ικτύου». Στο ερώτηµα πώς εξασφαλίζεται το σύστηµα από απάτες, οι ίδιοι απαντούν:

- Κάθε µέλος µπορεί να ανοίξει έναν και µόνο λογαριασµό.

- Κάθε µέλος θα έχει ένα όριο χρεωστικού λογαριασµού κλιµακωτά που θα ξεκινάει από τα 300 ΤΕΜ και θα αυξάνεται ανάλογα µε τον χρόνο παραµονής στο ∆ίκτυο, τις συναλλαγές που πραγµατοποιεί και την αξιολόγηση των συναλλαγών του από τα άλλα µέλη του ∆ικτύου.

- Οι λογαριασµοί είναι ανοικτοί σε όλα τα µέλη και κάθε συναλλασσόµενος µπορεί να δει τους λογαριασµούς αυτών µε τους οποίους θέλει να έχει συναλλαγή.

- Ύστερα από κάθε συναλλαγή, παράλληλα µε τη διαδικασία πίστωσης του λογαριασµού ενός µέλους θα γίνεται ποιοτική αξιολόγηση από τον αποδέκτη των υπηρεσιών ή προϊόντων. Μέσω του ∆ικτύου εξυπηρετείται η ανάγκη σε µμεγάλη γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών από βιβλία και είδη διατροφής, µέχρι είδη ένδυσης υπόδησης, έπιπλα, ηλεκτρικές συσκευές ακόµα και φάρµακα και µμουσικά όργανα. Ακόμα υπάρχει πλήθος προσφοράς υπηρεσιών από νοµικές και συµβολαιογραφικές πράξεις, επισκευές και συντηρήσεις, οικοδοµικές εργασίες, φύλαξη παιδιών και ηλικιωμένων κ.λπ. Όσον αφορά σε επιχειρηματίες και καταστήματα, οι ιδιοκτήτες που συµµετέχουν στο ∆ίκτυο προσφέρουν προϊόντα και υπηρεσίες τα οποία πληρώνονται ένα µέρος τους σε ευρώ και ένα σε µονάδες ΤΕΜ.

Οβολός, απάντηση στο ευρώ

Ιστορικά ο οβολός ήταν το πρώτο στοιχειώδες νόµισµα που λειτούργησε στη χώρα µας και έθεσε τη βάση για τη δραχµή, ενώ επίσης συχνά αναφέρεται ως ένα συµβολικό ποσό που παρατίθεται από κάποιον. Οµάδα πολιτών από την Πάτρα αποφάσισε να δώσει νέο νόηµα στην αξία του οβολού προβάλλοντάς τον ως µια νέα µορφή κοινωνικού νοµίσµατος και προτείνοντας µια άλλη λύση για την οικονοµική κρίση. Ο τρόπος λειτουργίας του οβολού µέσα από το Κέντρο Μελέτης και Τεκµηρίωσης Κοινωνικού Νοµίσµατος είχε ίδια χαρακτηριστικά µε αυτά του «νοµίσµατος» ΤΕΜ, αφού τα µέλη του ∆ικτύου αποκτούν «λογαριασμό» και μπορούν να πραγματοποιούν συναλλαγές µεταξύ τους χωρίς να επηρεάζονται από τις επιβαρύνσεις του ευρώ.

Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της ομάδας www.ovolos. gr, «το κοινωνικό νόµισµα είναι ένα εναλλακτικό νόµισµα που εκδίδεται από κοινότητες ή δίκτυα. Μεταξύ των χρηστών του, αντικαθιστά το νόμισμα που εκδίδει το κράτος και δημιουργεί έτσι ένα μέσο συναλλαγών σε μια οικονομία που λαμβάνει χώρα ‘‘έξω’’ από την επίσημη».

Τα μέλη της ομάδας που εμπνεύστηκαν το κοινωνικό νόμισμα ξεκαθαρίζουν ότι δεν προσπαθούν να καταργήσουν το ευρώ, αφού, όπως επισημαίνουν, «αυτό είναι το επίσημο κρατικό μας νόμισμα που αδιαμφισβήτητα θα συνεχίσει να χρησιμοποιείται και να χρειάζεται». Στόχος τους είναι μέσα από τη σταθερή νομισματική αξία του οβολού η προστασία των μελών του Δικτύου από τις ανατιμήσεις και την οικονομική κρίση. Όπως σημειώνουν, «με αυτό τον τρόπο, η λογική ζήτησης και προσφοράς όπως τη γνωρίζουμε δεν μεταβάλλεται, παρά μεταφέρεται σε μία σφαίρα ενδοδικτυακών συναλλαγών όπου η αξία του νομίσματος έχει ισχύ στα πλαίσια του οικονομικού δικτύου μέσα στο οποίο προστατεύεται και από το οποίο τροφοδοτείται».

ΣΠΑΜΕ

Η Συνεταιριστική Παράκαμψη Μεσαζόντων είναι ένας αστικός προμηθευτικός οργανισμός που δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Όπως οι ίδιοι εξηγούν στην ιστοσελίδα τους http://synparmes.gr, «θέλουμε να συμβάλουμε με όποιο τρόπο μπορούμε στη δημιουργία δικτύων αλληλοϋποστήριξης συνεταιριστικών προϊόντων, επιδιώκοντας τη διάθεσή τους σε συνεταιριστικά πρατήρια από τους ίδιους τους συνεταιρισμούς και παραγωγούς, παρακάμπτοντας έτσι τον ρόλο των μεσαζόντων.

Προσπαθούμε να βοηθήσουμε στην εμβάθυνση των σχέσεων συνεργασίας μεταξύ των μελών των συνεταιρισμών με τους οποίους είμαστε σε επαφή, με στόχο την οργάνωση συνεταιρισμών μικρής κλίμακας, με οριζόντια οργάνωση και οικολογικό χαρακτήρα». Στόχος του ΣΠΑΜΕ είναι να αναπτύσσει, όπως αναφέρεται στο καταστατικό του, «κάθε προβλεπόμενη και απαραίτητη εμπορικά και φορολογικά μεσολαβητική οικονομική δραστηριότητα εισαγωγής, προμήθειας, επεξεργασίας και διανομής των προϊόντων των διάφορων παραγωγικών κοινοτήτων, συνεταιρισμών ή παραγωγών, οικοτεχνών, βιοτεχνών και γενικά δημιουργών, από όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα των ασθενέστερων οικονομικά». Στην ιστοσελίδα του ΣΠΑΜΕ μπορεί να δει κανείς τα προϊόντα που προσφέρονται απευθείας από παραγωγούς και να κάνει σύγκριση των τιμών.

ΠΕΡΚΑ

Η ομάδα Αστικών και Περιαστικών Καλλιεργειών http://perka.oneirografos.net) δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο από ανθρώπους της πόλης και όπως οι ίδιοι αναφέρουν «έχουν ως στόχο τη συλλογική καλλιέργεια λαχανικών, εποχικών φρούτων, λουλουδιών και βοτάνων σε αγρό µμέσα ή κοντά στην πόλη της Θεσσαλονίκης».

Η καλλιέργεια είναι µη κερδοσκοπική, θα καλύπτει τις ανάγκες των µελών της ομάδας καθώς και ευπαθών κοινωνικών ομάδων και θα γίνει µε βάση τις αρχές της βιολογικής, βιοδυναµικής ή φυσικής καλλιέργειας µε σεβασμό στους φυσικούς πόρους, ώστε τα τρόφιμα που θα παράγονται να είναι καθαρά, ασφαλή και ωφέλιμα για τον ανθρώπινο οργανισµό. Η καλλιέργεια της γης, όπως υπογραµµίζεται, θα γίνεται µε φυτά κυρίως προερχόµενα από παραδοσιακούς σπόρους ή ανεπτυγµένα βιολογικά, χωρίς λιπάσματα και φυτοφάρμακα, παραδοσιακά, µε τη μικρότερη δυνατή χρήση µηχανηµάτων, µε τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση νερού και άλλων φυσικών πόρων καθώς και µε φροντίδα για όσο το δυνατόν µικρότερη κατανάλωση ενέργειας για τις μετακινήσεις και τις μεταφορές.

Ο πρώτος συλλογικός λαχανόκηπος καλλιεργήθηκε στις αρχές Μαΐου σε έκταση στο πρώην στρατόπεδο Καρατάσου. Τα µέλη της οµάδας έστησαν σύστηµα υδροδότησης, έφτιαξαν περίφραξη για προστασία από τα ζώα, µια µικρή αποθήκη, όργωσαν και καθάρισαν τον χώρο, φύτευσαν και τώρα περιµένουν τα πρώτα αποτελέσματα της πολύ σηµαντικής πρωτοβουλίας τους.

Στη δημιουργία Τοπικού ∆ικτύου Ανταλλαγών προσανατολίζεται και η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης για τα µέλη της. Όπως επισημαίνουν, στο ∆ίκτυο µπορεί να ενταχθεί οτιδήποτε µμπορεί κανείς να παράγει σε υλικά και υπηρεσίες χαμηλού - µμεσαίου κόστους και είναι νόµιµη η κυκλοφορία του στην αγορά, όπως για παράδειγμα βιολογικά φρούτα και λαχανικά, οικιακός εξοπλισμός και διάφορες υπηρεσίες από επισκευές και μεταφορές, προσφορά εξοχικού, μαθήματα, φύλαξη παιδιών και ηλικιωμένων.

Η εμπειρία στο εξωτερικό

Τον όρο LETS (Local Exchange Trading Systems), Τοπικά Συστήματα Εμπορικών Ανταλλαγών, εμπνεύστηκε ο Michael Linton το 1983. Το σύστημα που σχεδίασε, δηλαδή η σε τοπικό επίπεδο ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών χωρίς χρήματα, αλλά με την υιοθέτηση ενός εικονικού - κοινωνικού νομίσματος, ήταν συμπληρωματικό προς το επίσημο νόμισμα, αν και σε ορισμένες κοινότητες κάποιοι πολίτες πέτυχαν την απόλυτη «απεξάρτησή» τους από τη χρήση του νομίσματος. Δίκτυα LETS υπάρχουν από τότε σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου, άλλα επιτυχημένα και άλλα όχι, αφού «κλειδί» για την υγιή και μακρόχρονη λειτουργία του συστήματος είναι η καλή οργάνωση και η μεγάλη και συνεχής συμμετοχή των πολιτών.

Η εναλλακτική - κοινωνική οικονομία είναι μια όλο και ανερχόμενη πρόταση που έχει να κάνει με τη δημιουργία σωματείων, συνεταιρισμών και συλλόγων με έμφαση στην προώθηση βιολογικών προϊόντων με ελεγμένη ποιότητα και τιμές προσιτές στους καταναλωτές.

Οι κινήσεις αυτές λειτουργούν μέσα από ομάδες πολιτών που αποφασίζουν να συνεταιριστούν για να προμηθεύονται απευθείας από παραγωγούς προϊόντα κάνοντας ειδική συμφωνία για την τιμή.

Η ανάπτυξη αυτής της εναλλακτικής μορφής οικονομίας γνωρίζει σε πολλές χώρες της Ευρώπης πολύ μεγάλη άνθιση, αφού υπολογίζεται ότι το 10% των εργαζομένων στην Ευρώπη απασχολούνται σήμερα σε διάφορους κλάδους της κοινωνικής οικονομίας.

Όπως επισημαίνει η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης σε ειδικό ενημερωτικό φυλλάδιο που εξέδωσε, σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης υπάρχει νομικό και θεσμικό πλαίσιο για την κοινωνική οικονομία, ενώ υπολογίζονται σε 40 εκατομμύρια οι Γάλλοι και σε 60 εκατομμύρια οι Γερμανοί που είναι μέλη τέτοιων συνεταιρισμών, σωματείων, συλλόγων και δικτύων.

http://topontiki.gr/article/19279