Politics as business

Του Θάνου Τζήμερου*

Φανταστείτε ένα διεθνή διαγωνισμό, όπως αυτός για την ανέγερση του Μουσείου της Ακρόπολης. Εμφανίζεται ο πρώτος διαγωνιζόμενος. Δεν καταθέτει κανέναν φάκελο, καμία αρχιτεκτονική μελέτη, καμία οικονομική προσφορά παρά μόνο ένα μικρό σημείωμα προς την επιτροπή: «Θα σας φτιάξουμε ένα Μουσείο, να τρίβετε τα μάτια σας!» Έρχεται ο δεύτερος υποψήφιος. Κι αυτός κρατάει ένα αντίστοιχο σημείωμα: «Δώστε σε μας τη δουλειά και θα πάθουν όλοι πλάκα!» Η υποβολή των υποψηφιοτήτων ολοκληρώνεται με σημειώματα ανάλογης... σοβαρότητας. Η επιτροπή παραλαμβάνει τα
σημειώματα κανονικά, τα πρωτοκολλεί και στη συνέχεια συνεδριάζει συζητώντας τις προτάσεις. «Αυτός που έλεγε ότι θα τρίβουμε τα μάτια μας μού άρεσε περισσότερο», λέει ο πρόεδρος. «Ξέρω και τον πατέρα του – είμαστε κοντοχωριανοί.» «Εμείς προτιμούμε αυτόν που... θα πάθουν όλοι πλάκα» αντιτείνουν κάποια μέλη. «Είχε και ωραίο χαμόγελο».

Θα μπορούσε η παραπάνω ιστορία να έχει συμβεί ποτέ; Θα ήταν δυνατόν ποτέ από παρόμοια διαδικασία να προκύψει ένα αρχιτεκτονικό οικοδόμημα; Κι όμως, ενώ αυτό το σενάριο μας φαίνεται απολύτως γελοίο, είναι ακριβώς το σενάριο που παίζεται κάθε 4 χρόνια (συχνά και νωρίτερα) με διακύβευμα όχι ένα Μουσείο – αλλά μια ολόκληρη χώρα. Αν λοιπόν μέχρι τώρα την συνάφεια πολιτικής και business την βλέπαμε (;) στην υπεξαίρεση των δημοσίων εσόδων και στην διαπλοκή, ας τη δούμε επιτέλους και από την άλλη πλευρά: στην επικράτηση των κανόνων του υγιώς επιχειρείν στην πολιτική ζωή. 

Δεν υπήρξε προεκλογική εξαγγελία οποιουδήποτε κόμματος που να μην περιελάμβανε, ως οικονομική προμετωπίδα, την πάταξη της φοροδιαφυγής. Όμως, ούτε μία παράγραφο δεν μπήκαν στον κόπο να γράψουν οι υποψήφιοι εθνοσωτήρες που να μοιάζει κάπως με υποβολή επαγγελματικής πρότασης. Κάτι σαν: μελετήσαμε τα δεδομένα και διαπιστώσαμε ότι από την Α πηγή (π.χ. λαθρεμπόριο καυσίμων) μπορούμε με το Χ μέτρο να έχουμε Ν1 έσοδα το πρώτο εξάμηνο, Ν2 το δεύτερο... από την Β πηγή (π.χ ελεύθεροι επαγγελματίες) μπορούμε με το Ψ μέτρο να έχουμε Κ1 έσοδα το πρώτο εξάμηνο, Κ2 το δεύτερο... κ.λπ. Συγκεκριμένες προτάσεις, για συγκεκριμένα μέτρα, με συγκεκριμένη πρόβλεψη εσόδων σε συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα. Αυτή είναι η αρχή των business. Αλλά δεν σταματάει εκεί. Προβλέπει και ρήτρα. Στις business, αν σου αναθέσω το έργο κι πέσεις έξω στις προδιαγραφές ή στο χρονοδιάγραμμα, υπάρχει ποινή. Στην πολιτική υπάρχει… bonus: η πλουσιοπάροχη σύνταξη και οι παροχές στους πρώην (γραφεία, προσωπικό ασφάλειας, γραμματείς κ.λπ). Με ποια λογική οι παταγωδώς αποτυχημένοι CEOs του κράτους (αυτό δεν είναι ο πρωθυπουργός;), όσοι οδήγησανε τις «μετοχές» του κράτους στα τάρταρα, έχουν αυτή την σκανδαλώδη μεταχείριση;

Στις επιχειρήσεις υπάρχουν οι μειοδοτικοί ή πλειοδοτικοί διαγωνισμοί. Γιατί να μην τους εφαρμόσουμε και στην πολιτική; Παράδειγμα: πουλάει η (εκάστοτε) κυβέρνηση τις μετοχές ενός οργανισμού που ελέγχει. Ξεσηκώνεται σύμπασα η (εκάστοτε) αντιπολίτευση και κραυγάζει για ξεπούλημα! Ωραία, αν 27 ευρώ η μετοχή του ΟΤΕ (παράδειγμα) είναι ξεπούλημα, ποια είναι η λογική τιμή; 28; 30; 50 ευρώ; Γιατί να μην υποχρεώνεται η (εκάστοτε) αντιπολίτευση αν δεν υπογράφει τον σχετικό νόμο, να κάνει αντιπρόταση; - η οποία όμως να είναι δεσμευτική! Θεωρείτε, αγαπητή αντιπολίτευση, τα 27 ευρώ ξεπούλημα και πιστεύετε ότι θα μπορούσε η μετοχή να πουληθεί π.χ. στα 35 ευρώ; Πάρτε το project και «τρέξτε το»! Αλλά αν δεν πιάσετε την τιμή που καταθέσατε, θα υποχρεωθείτε να καταβάλετε τη διαφορά από τα κομματικά σας ταμεία. Τόσο απλά, τόσο ξεκάθαρα.

Θα είχε πολλά να κερδίσει η πολιτική ζωή αν τα Υπουργεία λειτουργούσαν με τη λογική μιας επιχείρησης: αν οι εργαζόμενοι μπορούσαν να αξιολογηθούν από τον πολίτη – πελάτη και αυτή η αξιολόγηση να επηρεάζει τις αμοιβές και την εξέλιξή τους, αν ο θεσμός του mystery shopping είχε εφαρμοστεί για την εξάλειψη της διαφθοράς, αν η σχέση value for money καθόριζε τις πολιτικές επιλογές, κι αν υπήρχε το πιο σημαντικό σε κάθε περίπτωση που κάποιος διαχειρίζεται χρήματα άλλων, μετόχων ή φορολογουμένων: η λογοδοσία (accountability). Μόνο αν σκεφτούμε την σχέση Δημόσιας Διοίκησης – Πολίτη ως μια διαρκή συνέλευση μετόχων, στην οποία η Διοίκηση δίνει συνεχώς εξηγήσεις για τις επιλογές της και τεκμηριώνει το όφελος των μετόχων (φορολογουμένων) από αυτές, θα μπορέσουμε να αντιληφθούμε τον βαθμό της ευθύνης τους για την αισχρή «διαχείριση» αλλά και της ευθύνης μας για τον ανεπαρκή έλεγχο τόσων ετών.

Το «όχι στους επαγγελματίες της πολιτικής» που είναι πλέον πάνδημη απαίτηση, μπορεί να επαναδιατυπωθεί ως κατάφαση: «Ναι στην πολιτική από επαγγελματίες». Όχι της πολιτικής, αλλά των business. Διότι, παραφράζοντας τη γνωστή ρήση του Κλεμανσώ, η πολιτική, ειδικά σήμερα, είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε στους πολιτικούς. 

* Ο Θάνος Τζήμερος είναι δημιουργικός διευθυντής, ιδιοκτήτης της διαφημιστικής εταιρείας REVERSE και ιδρυτής του πολιτικού κινήματος ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, ΞΑΝΑ!