Η Ευρώπη σε κρίση νομιμότητας

Του Κώστα Γουλιάμου

«…Κλάψαμε για ό,τι χάσαμε / ήμασταν άνθρωποι πολύ, άνθρωποι ώς την τελευταία αιμόπτυση της δύσης, άνθρωποι να προσμένουμε στομώλο, που δεν θα γυρίσεις, άνθρωποι να ποθούμε αυτό, που ξέμαθε να μας ποθεί». Βύρων Λεοντάρης 

 Το βέβαιο είναι ότι η δομική κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της «ελεύθερης αγοράς» έχει πλέον προκαλέσει μια βαθιά κρίση νομιμότητας στο ίδιο το πολιτικό
σύστημα της Ευρώπης. Πρόκειται για μια κρίση πολύ πιο βαθιά από εκείνη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, των κρατικών ομόλογων ή, ακόμα, και από αυτή την κρίση της νομισματικής ένωσης. Η εν λόγω κρίση συνδέεται άμεσα με την αδυναμία του εν εξακολουθητική κυριαρχία νεοφιλελεύθερου πολιτικού συστήματος της Ε.Ε. να παρέχει εργασία, αξιοπρεπείς μισθούς. 
Να εγγυηθεί δημοσιονομική σταθερότητα και οικονομική ανάπτυξη. Αναντίλεκτα, ο πολιτικός χάρτης αλλάζει στην Ευρώπη καθώς οι πολίτες διακατέχονται πλέον από μηδενική ανοχή στο ηγεμονικό κομματικό πολιτικό σύστημα και τους αντιπροσώπους του. Η ολλανδική περίπτωση με την κατάρρευση πριν από λίγες μέρες του «δεξιού» και «ακροδεξιού» κυβερνητικού συνασπισμού είναι ενδεχομένως το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αυτή τουλάχιστον την περίοδο στην Ευρώπη. Το σχόλιο των «FΤ» είναι άλλωστε ενδεικτικό: «Η ολλανδική πολιτική στην ευρωκρίση αρχίζει να αποκτά τη φήμη της εγχώριας αστάθειας που αποκρύβεται από τη ρητορική της δημοσιονομικής εντιμότητας».
Τούτων δοθέντων, θα λέγαμε ότι αποτελεί πολιτική αβελτηρία όταν κάποια κέντρα εξουσίας εντός και εκτός Βρυξελλών δεν αντιλαμβάνονται πως κρίση στην Ε.Ε. μετασχηματίζεται από οικονομική σε πολιτική. Όταν εμμένουν και επιμένουν στην υιοθέτηση των ήδη αποτυχημένων νεοφιλελεύθερων πολιτικών της αγοράς. Όταν εμμένουν και επιμένουν στην υιοθέτηση βραχυπρόθεσμων σχεδίων και στην παροχή ρευστότητας μόνο προς το τραπεζικό σύστημα. Οι εν λόγω «πολιτικές» δεν κάνουν τίποτα περισσότερο παρά να επιταχύνουν την επιδείνωση των ευρωπαϊκών οικονομικών, οδηγώντας τελικά στην εξάρθρωση του πολιτικού συστήματος και, συνάμα, στην παραγωγή πολιτικής, οικονομικής, πολιτισμικής και κοινωνικής κρίσης.
Είναι λοιπόν ώρα για πολιτική αποδόμηση, για πολιτικές αλλαγές έξω και πέρα από κάθε είδους νεοφιλελεύθερα πολιτικά σχήματα, πρωτόκολλα, μνημόνια και συνθήκες. Αρχής μάλιστα γενομένης της Συνθήκη της Λισαβόνας που, ως γνωστόν, αναθέτει την εξουσία για τη λήψη αποφάσεων κατά κύριο λόγο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επί της ουσίας, όμως, άλλοι είναι οι κυρίαρχοι του παιγνιδιού που κυριολεκτικά κρατούν τα ηνία των σχεδιασμών και των αποφάσεων στα γραφεία τους. Αναφερόμαστε στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και, βέβαια, σε έναν μικρό όσο και αποκλειστικό κύκλο αρχηγών κυβερνήσεων (φερ’ ειπείν, στον κ. Σαρκοζί και την κα. Μέρκελ). Ο Ηans-JurgenUrban, μέλος του προεδρείου του συνδικάτου ΙG Μetall και συν-εκδότης του βιβλίου «Βlatterfur deutscheund internationale Ρolitik» («Σημειώσεις για τη γερμανική και διεθνή πολιτική»), έθεσε ευθέως το όλο πρόβλημα: «Οι επίσημοι θεσμοί χάνουν δύναμη, την οποία κερδίζουν παράγοντες που σχετίζονται με τις κεφαλαιαγορές. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν διαδραματίζει κανένα ρόλο. Για να το πούμε ωμά: Όσοι έχουν δημοκρατική νομιμότητα δεν έχουν καμία εξουσία και όσοι έχουν εξουσία δεν έχουν δημοκρατική νομιμότητα». Και συνεχίζει με αποκαλυπτικό τρόπο την ανάλυσή του ο Γερμανός συνδικαλιστής: «Οι ψηφοφόροι μπορούν να ψηφίζουν σοσιαλιστές, συντηρητικούς ή φιλελεύθερους - αν η κυβέρνηση δεν κάνει αυτά που ορίζουν οι χρηματοπιστωτικές αγορές και τα μεταφράζει η Ε.Ε. σε αυστηρούς όρους, τότε βαδίζει κατευθείαν σε ‘‘κρατική χρεοκοπία’’. Έτσι υπονομεύεται η δημοκρατία. Αυτό το έμαθαν με επώδυνο τρόπο οι Πορτογάλοι και οι Ιρλανδοί: Ψήφισαν μια νέα κυβέρνηση αλλά έχουν ακόμα την παλιά πολιτική». Ήδη σε όλη την Ε.Ε. έχει επιβληθεί μια άνευ προηγουμένου λιτότητα. Κυρίως στις χώρες της περιφέρειας όπου το κόστος της κρίσης έπεσε έτσι στους ώμους των εργαζομένων. Μέχρι και σήμερα η ταξική κατεύθυνση της πολιτικής διάσωσης του ευρώ είναι εύγλωττη αφού, συν τοις άλλοις, υπερασπίζεται τα συμφέροντα του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου ενώ, ταυτόχρονα, προωθεί τα συμφέροντα του πολυεθνικού κεφαλαίου συντρίβοντας το κόστος εργασίας. Παγιδευμένοι λοιπόν στη δικτατορία των του παγκόσμιου καπιταλισμού των χρηματοοικονομικών αγορών, χρειαζόμαστε μια νέα θεμελίωση της Ευρώπης. Χρειαζόμαστε, όπως ισχυρίζεται ο ΗansJurgenUrban, έναν ευρωπαϊκό «δήμο». Διότι χωρίς «δήμο» δεν υπάρχει δημοκρατία.
* Ο Κώστας Γουλιάμος είναι αντιπρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου.

kapistri