ΕΝΕΡΓΩΣ:Η «Ευρωζώνη» σε αδιέξοδο

Του Κώστα Γουλιάμου*

Το ότι η «Ευρωζώνη» μαζεύει προβλήματα για το μέλλον χωρίς να αντιμετωπίζει την κρίση του χρέους δεν αποτελεί, για τους περισσότερους τουλάχιστον αναλυτές, είδηση. Τουναντίον είδηση είναι όταν ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Jean-Claude Τrichet δήλωνε σε συνέδριο στον Καναδά ότι οι εντάσεις στην Ευρώπη δεν αποτελούν κρίση του κοινού νομίσματος. Δήλωση που ασφαλώς αγγίζει τα όρια της ...

παραδοξολογίας, αν όχι της αντιφατικότητας. Μάλιστα, ο κ. Τrichet συμπλήρωνε εμφατικά πως «η τρέχουσα κρίση πηγάζει από την αναποτελεσματική παρακολούθηση των οικονομικών πολιτικών σε ορισμένα κράτη μέλη». Τούτων λεχθέντων, μπορούμε να εικάσουμε πως η κυνικά ή/και αλαζονικά εκπεφρασμένη νεοφιλελεύθερη ερμηνεία του κ. Τrichet απέκρυψε μια ειλικρινή ομολογία: ότι δηλαδή για να διορθωθεί η δομική αδυναμία της δημοσιονομικής και ευρύτερης μακροοικονομικής διακυβέρνησης στις χώρες της «Ευρωζώνης» απαιτείται ουσιαστική απεξάρτηση από τις αποτυχημένες πλέον συνταγές του νεοφιλελευθερισμού. Πέραν τούτων, φαίνεται πως ο πρόεδρος της ΕΚΤ δεν έχει κατανοήσει πως η κρίση χρέους της Ευρωζώνης - που έχει ήδη ανατρέψει τρεις κυβερνήσεις - ιρλανδική, πορτογαλική και φιλανδική απειλεί και τη Γερμανία με πολιτική κρίση. Με τη λογική Τrichet όχι απλώς συντάσσεται η Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας (Βundesbank) αλλά προχωρά και ένα βήμα παραπέρα. 
Υποστηρίζει τόσο την ανεξάρτητη πολιτική στις δύσκολες ώρες όσο και το ότι η νομισματική πολιτική θα πρέπει να προσβλέπει στη σταθερότητα των τιμών στο σύνολο της Ευρωζώνης και, επομένως, δεν θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα οικονομικά προβλήματα κάθε μέλους ξεχωριστά. Εν ολίγοις, ζητά από την ΕΚΤ να επικεντρώνεται μόνο στους ευημερούντες αγνοώντας τα περιφερειακά κράτη. Προφανώς το τραπεζικό κεφάλαιο αγνοεί ότι η ΕΕ δεν αποτελεί μόνο μία ένωση κρατών μελών που έχουν δικαιώματα στην ανάπτυξη, αλλά είναι και μία ένωση που στηρίζεται στην αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης. Αυθύπαρκτο λοιπόν και το ερώτημα: Μπορούν διάφοροι Ευρωπαίοι παράγοντες να διαφύγουν από την πιεστική πραγματικότητα της κρίσης της Ευρωζώνης, μέσω της ακραίας λιτότητας στις περιφερειακές χώρες, αλλά και στον πυρήνα της Ευρωζώνης; Η σκληρή λιτότητα που επιβλήθηκε στις χώρες της περιφέρειας κάνει πιθανότερη την αθέτηση πληρωμών. Η διοχέτευση δανείων επί δανείων ως γνωστόν αποτελεί μια συστημική λειτουργία του καπιταλισμού. Μεταφοράς, με άλλα λόγια, πλούτου προς τις πλούσιες χώρες και τα πλούσια πρωτίστως τμήματα του πληθυσμού της μητρόπολής της και από την άλλη συγκρούσεις στο έδαφος της περιφέρειας. Κι όταν μιλάμε για την περιφέρεια της Ευρωζώνης, προφανώς εννοούμε δύο περιφέρειες, την περιφέρεια του Νότου - που βρίσκεται στο επίκεντρο αυτή την περίοδο - και η οποία ανήκει στην Ευρωζώνη, και παράλληλα την ευρύτερη περιφέρεια της Ανατολικής Ευρώπης. Είναι όντως μία τρομακτική κατάσταση, η οποία συνεχίζεται εδώ και χρόνια κι έχει να κάνει με έναν ολοκληρωτικό πλέον τύπο καπιταλισμού. Όπου βέβαια η Ευρωζώνη έχει μετατραπεί σε μια περιοχή γερμανικής κυριαρχίας. Πρωτοφανούς γερμανικής (οικονομικής) κυριαρχίας, η οποία ωστόσο δυσκολεύεται να μετατραπεί σε πολιτική. Σε κάθε περίπτωση, η Ευρωζώνη έχει εξελιχθεί πλέον σε ένα μηχανισμό δημιουργίας δομικών πλεονασμάτων στις τρέχουσες συναλλαγές κυρίως για τη Γερμανία, και δομικών ελλειμμάτων για τις περισσότερες χώρες της περιφέρειας. Προεκτείνοντας θα υιοθετούσαμε την άποψη πως οι χώρες της περιφέρειας εντάχθηκαν στην ‘Ευρωζώνη’ με τρόπο που σήμαινε απώλεια ανταγωνιστικότητας και άρα ελλείμματα στις τρέχουσες συναλλαγές που ταυτόχρονα καθρεφτίζονταν σε πλεονάσματα της Γερμανίας. Όπως εύστοχα έχει επισημανθεί, έλλειμμα για την περιφέρεια σημαίνει δανεισμός, υποχρεωτικά. Συνεπώς, υπάρχει μια μόνιμη πηγή που δημιουργεί χρέος. Παράλληλα στο εσωτερικό των περιφερειακών χωρών καταγράφεται έκρηξη του χρηματοπιστωτικού τομέα, ο οποίος, επωφελούμενος του ευρώ, επεκτείνει τις δανειστικές και άλλες δραστηριότητές του. Διαπιστώνεται δηλαδή χρέος που έρχεται από έξω και χρέος που δημιουργείται από μέσα. Το πρόβλημα λοιπόν προέρχεται από τις δομές της ευρωζώνης. Η Ε.Ε. είναι σήμερα, όπως και χθες, μια καπιταλιστική ολοκλήρωση. Η παρούσα όμως πολιτική είναι πνιγμένη από τις ακραίες νεοφιλελεύθερες «λογικές». Είναι ακριβώς αυτές που οδήγησαν την Ευρώπη στο αδιέξοδο, και με αυτές προσπαθεί να διαχειριστεί την κρίση, που μαστίζει τις ευρωπαϊκές χώρες. Αναντίλεκτα, η Ευρώπη των αποκλίσεων και των πολλών ταχυτήτων είναι μια δραματική όσο και επικίνδυνη για τους λαούς και τους εργαζόμενους πραγματικότητα. 

*Ο Κώστας Γουλιάμος είναι Αντιπρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.

Από KAPISTRI