Τσαλίκου Καλλιόπη, Ψυχολόγος popytsalikou@yahoo.gr
« Ξέρουμε τι είμαστε, αλλά δεν ξέρουμε τι θα μπορούσαμε να είμαστε »
Οφηλία στον Άμλετ
Ο Horace Mann, Αμερικανός λόγιος και πολιτικός υποστηρίζει ότι κάνουμε περισσότερο καλό στον εαυτό μας όταν κάνουμε κάτι για τους άλλους. Είναι έτσι όμως τα πράγματα;
Έρευνες σε ποικίλα δείγματα (ενήλικες, παιδιά) αλλά και με διάφορες μεθόδους καταδεικνύουν πως οι ευτυχέστεροι άνθρωποι είναι αυτοί που δίνουν περισσότερα. H προσφορά σχετίζεται με αυξημένα ποσοστά ευτυχίας και όλο αυτό λειτουργεί με έναν κυκλικό ρυθμό (Anik et al., 2009).
Το να βοηθάς τους άλλους έχει αμέτρητες μορφές. Κάποιος μπορεί να δώσει χρήματα για φιλανθρωπικό σκοπό ενώ κάποιος άλλος μπορεί να σταματήσει στην Εθνική να βοηθήσει έναν οδηγό που έχει υποστεί βλάβη το αυτοκίνητο του. Επιπροσθέτως, η προσφορά βοήθειας δεν έχει πάντοτε αλτρουιστικά κίνητρα. Κάποιος μπορεί να βοηθήσει νιώθοντας βαθιά ενσυναίσθηση για τον συνάνθρωπο του, ενώ κάποιος άλλος παρέχει την βοήθεια του αποσκοπώντας σε ιδιοτελή όφελος (δημόσια αναγνώριση, φοροαπαλλαγή κοκ).
Υπάρχουν ψυχολογικά οφέλη από την προσφορά; Πράγματι, κοινωνικοί επιστήμονες καταδεικνύουν πως το να δίνεις σε κάνει να αισθάνεσαι όμορφα. Ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι στόχος ζωής είναι να επιτευχθεί ευδαιμονία. Ο όρος αυτός είναι στενά συνδεδεμένος με αυτό που αποκαλούμε σήμερα ευτυχία. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η ευδαιμονία είναι πολύ περισσότερα από μια ηδονική εμπειρία. Ευδαιμονία είναι μια κατάσταση στην οποία ένα άτομο βιώνει την ευτυχία από την επιτυχή εκτέλεση των ηθικών καθηκόντων του. Υπάρχουν αποδείξεις μέσω νευροαπεικόνισης ότι το να δίνεις χρήματα για φιλανθρωπικούς σκοπούς οδηγεί σε παρόμοια εγκεφαλική δραστηριότητα στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή. Το να «δίνεις» παρέχει εκ φύσεως μια επιβράβευση (Anik et al., 2009).
Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι Meier και Stutzer θεωρούν πως ο εθελοντισμός αυξάνει την ικανοποίηση από την ζωή. Υψηλοτέρα επίπεδα εθελοντισμού σχετίζονται με υψηλοτέρα επίπεδα συνολικής ευχαρίστησης από την ζωή. Οι ευτυχέστεροι άνθρωποι προσφέρουν περισσότερα και το να δίνεις περισσότερα κάνει τον δότη πιο ευτυχισμένο λειτουργώντας σε ένα βρόχο θετικής ανάδρασης (Anik et al., 2009).
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά την αιμοδοσία, το να δώσει κανείς το αίμα του φαντάζει δύσκολο παρόλο που οι περισσότεροι παραδέχονται και αναγνωρίζουν πως η αιμοδοσία αποτελεί μια αξιόλογη πράξη. Η αιμοδοσία χαρακτηρίζεται ως ένα περίεργο είδος δώρου. Ο τρόπος με τον οποίο δίνεται και η προσωπική φύση αυτού που δίνεται το κάνει διαφορετικό από άλλες αλτρουιστικές πράξεις όπως το να δίνει κανείς χρήματα για φιλανθρωπικό σκοπό (Masser et al., 2008). Θα μπορούσε κανείς να γίνει ευκολότερα εθελοντής αιμοδότης αν αναλογιστεί τα οφέλη που θα αποκομίσει ο ίδιος ως δότης, εκτός από τα οφέλη που έχει ο δέκτης αυτής της ζωτικής σημασίας πράξης. Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά.
Ας εστιάσουμε στα ψυχολογικά οφέλη που έχει η εθελοντική αιμοδοσία. Ο εθελοντισμός κάνει το άτομο να νιώθει όμορφα. Ποιος δε θα ήταν ευτυχής γνωρίζοντας πως δίνοντας λίγο από το αίμα του, μπορεί να σώσει μια ανθρώπινη ζωή; Επιπλέον, το άτομο έχει την ηρεμία πως αν ο ίδιος αλλά και κάποιος οικείος του χρειαστεί αίμα, αυτό θα είναι άμεσα διαθέσιμο.
Ακόμη, στις μέρες μας όπου οι κοινωνικές διακρίσεις είναι πανταχού παρών, η αιμοδοσία τις εξαλείφει. Δότης μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, ανεξαρτήτως χρώματος, κοινωνικής θέσης, πολιτικών πεποιθήσεων κοκ. Αυτό δίνει στο άτομο ένα αίσθημα ισότητας αλλά και αυταξίας αφού έχει προσφέρει κάτι τόσο σπουδαίο στην κοινωνία. Και στην κοινωνία όπου ο εθελοντισμός είναι στο «αίμα» της, υπάρχει μια αίσθηση πληρότητας. Αυτό το «δούναι και λαβείν» είναι σημαντικό καθώς ο καθένας από δότης μπορεί ανά πάσα στιγμή να μετατραπεί σε λήπτης.
Εν κατακλείδι, στην εποχή που κυριαρχεί η επιστήμη και σχεδόν τα πάντα μπορούν να αντικατασταθούν από τις μηχανές, αυτό το δώρο μπορεί να το προσφέρει μόνο ο άνθρωπος. Ένας άνθρωπος με καλή καρδιά.
Μια καλή άσκηση για την καρδιά είναι να σκύψεις και να βοηθήσεις κάποιον να σηκωθεί, John Andrew Holmes
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Anik et al., (2009). Feeling good about giving. The benefits (and costs) of self-interested. Charitable behavior. Harvard Business School.
Masser et al., (2008). The psychology of Blood donation: Current Research and Future Directions. Transfusion Medicine Reviews 22 (3), 215-233
Διαβάστε περισσότερα: http://psychologistrethymno.webnode.gr/news/dose-aima-soy-kanei-kalo-pos-i-aimodosia-voitha-tin-psychologia-mas/
