1) Προς τον σκοπόν να απολαύση η Δημοκρατία σταθεράν ειρήνην με την Πύλην, ως αύτη πάντοτε επεδίωξε, η πόλις του Χάνδακος με τα κανόνια και τα πολεμοφόδια τα ανήκοντα εις αυτήν θα παραδοθή εις χείρας αυτών που θα υποδειχθούν εκ μέρους του Μεγάλου Βεζύρου, υπό τους αμέσως κατωτέρω αναγραφομένους όρους.
Εδώ βλέπουμε πως από την αναμενόμενη ήττα, ο Μοροζίνι καταφέρνει και αλλάζει τα δεδομένα για να συνεχίσει τον αγώνα με πλάγιο τρόπο, γιατί έβλεπε ήδη τη συνέχεια και είχε απαιτήσεις που θα βοηθούσαν στην υλοποίηση του σχεδίου του, διότι ήξερε ότι οι πολιορκητές βιάζονταν να τελειώσουν με το Μέγα Κάστρο και φοβόντουσαν ότι είχε ακόμα την δυνατότητα να καθυστερήσει την πτώση, ενώ η πραγματικότητα ήταν ότι η κατάσταση ήταν ήδη απεγνωσμένη και χωρίς αυτό το τέχνασμα που οδήγησε σε στρατήγημα θα τους είχαν σφάξει όλους όπως έγινε στην Αμμόχωστο το 1571.
2) Ότι τα φρούρια της Σούδας, Γραμβούσας και Σπιναλόγγας με τας εδαφικάς αυτών περιοχάς, το Φρούριον της Clissa με την εδαφικήν του περιοχήν, και αι άλλαι γενόμεναι κατά την διάρκειαν του τελευταίου πολέμου κτήσεις εις την Bossina, θα ευρίσκωνται ειρηνικώς εις την κατοχήν της Δημοκρατίας άνευ παρενοχλήσεως ή άλλου οιουδήποτε επιβαλλομένου όρου.
Αυτά τα φρούρια δεν ήταν μόνο σημεία αναφοράς για τους Χριστιανούς όταν κινδύνευαν αλλά και σημεία αντίστασης, που λειτουργούσαν σαν αγκάθια στο οθωμανικό σύστημα, με αυτόν τον τρόπο ο Μοροζίνι εξασφάλιζε στην Ενετία, δούρειους ίππους σε περίπτωση γενικής επίθεσης, αλλά ταυτόχρονα και κόμβους αντιπερισπασμού για τη δράση του στην Πελοπόννησο εκ των υστέρων.
3) Ότι όλα τα μεγάλα και μικρά πυροβόλα της Αρμάδας, τα οποία απεβιβάσθησαν εις τον Χάνδακα, θα δύνανται να επανεπιβιβασθούν ελευθέρως.
Έτσι ώστε να μην χαθεί άσκοπα η ισχύς πυρός την ώρα της αποχώρησης και δεχτούν μια ύπουλη επίθεση, πράγμα το οποίο είχε πάντα στο μυαλό του ο Αρχιστράτηγος.
4) Ότι 12 ημέραι αδείας κατά τα συμφωνηθέντα παρέχονται διά την επιβίβασιν και διαβίβασιν των ιερών και κοινών πραγμάτων, των κανονίων και πυρομαχικών, ανηκόντων εις την ως άνω Αρμάδαν, των ζωοτροφιών ή άλλων αγαθών και αποσκευών οιωνδήποτε, ως επίσης των τραματιών και ασθενών, όλων των απομενουσών στρατιωτικών δυνάμεων, των γαλεωτών και όλων εκείνων των εντοπίων και ξένων, οι οποίοι προτίθενται να επιβιβασθούν, ώστε να δύνανται να γίνη η μεταφορά αυτών δια γαλερών και λέμβων· προ δε της εκπνοής της προθεσμίας ταύτης δεν θα προβληθή κατʼ ουδένα λόγον αξίωσις περί παραδόσεως της πόλεως ή μέρους ταύτης.
Έχει μεγάλη σημασία αυτή η πρόβλεψη για τα ιερά, διότι σημαίνει επί της ουσίας ότι η Ενετία συμπεριφέρεται σαν τους Ιππότες τους Ιωαννίτες στη Ρόδο το 1522 και προσέχει να διασώσει τα κειμήλια της ιστορίας της, γιατί βλέπει μακρόχρονα ότι η αντεπίθεση θα κρατήσει όχι μόνο δεκαετίες, αλλά αιώνες όπως έγινε και στην Ισπανία με τη Reconquista. Διότι τελικά η απελευθέρωση έγινε το 1913, αφού δεν κατάφερε να υλοποιηθεί το 1878 με τη Συνθήκη Βερολίνου.
5) Ότις εις περίπτωσιν καθʼ ην η ως άνω προθεσμία των 12 ημερών δεν θα είναι αρκετή δια την επιβίβασιν όλων των δυνάμεών των και των προμνημονευθέντων πραγμάτων των, ο Μέγας Βεζύρης αναλαμβάνει, αφού παραδοθή η πόλις εις αυτόν να χρησιμοποιήση ιδικάς του λέμβους προς μεταφοράν εκείνων που παρέμειναν εις τα ενετικά πλοία, τα οποία ευρίσκονται διά τον σκοπόν τούτον προς το μέρος της τάφρου.
Βλέπουμε ότι έχει προβλεφτεί και ασφαλιστική δικλείδα για κάθε περίπτωση και αυτό το σημείο δείχνει όχι μόνο την αξία, αλλά και το πλήθος των αντικειμένων που έπρεπε να σωθούν από τους Οθωμανούς.
6) Ότι διαρκούσης της προσδιορισθείσης προθεσμίας δια την επιβίβασιν, αμφότερα τα μέρη δέον να κρατήσουν τας θέσεις, τας οποίας τώρα κατέχουν, όρος ο οποίος θα τηρηθή με πάσαν δυνατήν ακρίβειαν και ευπρέπειαν, απαγορευμένου εις τους στρατιώτας να προχωρούν ή να διαλέγωνται προς αλλήλους, ίνα αποφευχθή η αταξία, που θα ήτο δυνατόν να προέλθη εκ τούτου και θα είναι καθήκον των αξιωματικών, να αναλάβουν να μεταχειρισθούν ως εχθρούς τους οπωσδήποτε παραβάτας του ενός ή του άλλου μέρους, χωρίς τούτο εκ τούτου να θεωρηθή ως παραβίασις της συνθήκης ειρήνης εκ μέρους εκατέρας μερίδος.
Αυτό το άρθρο είναι η ενεργοποίηση της διπλωματικής οδού για να μην υπάρξει αυτό που ονομάζουμε στη στρατηγική, η ουρά της πολιορκίας.
7) Ότι ευθύς μετά την υπογραφήν των άρθρων τούτων, με το συμφωνηθέν σήμα της λευκής σημαίας, πάσα εχθροπραξία και πολεμική εργασία επί και υπό την γην πρέπει να σταματήσουν· να υποδειχθούν όμηροι και να αποσταλούν εκατέρωθεν τέσσαρα άλλα πρόσωπα δια την επακριβή παρακολούθησιν της ως άνω καταπαύσεως των προμνημονευθέντων έργων.
Το σύμβολο που χρησιμοποιήθηκε σε όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων θα ήταν αυτό που θα εξασφάλιζε την ομαλή πορεία των πραγμάτων. Ακόμα και αυτό ήταν ένας άθλος με τους Οθωμανούς.
8) Ότι προς εξασφάλισιν της εκπληρώσεως των άρθρων τούτων, θα δοθούν τρεις όμηροι εκατέρωθεν περιωπής και αντιστοίχου κοινωνικής θέσεως· προτείνομεν από την ιδικήν μας πλευράν τους τρεις ευγενείς Ενετούς, τον FaustindeRiva, Αντιναύαρχον της Αρμάδας, τον GioBaccaCalbo, Στρατηγόν επί των Πολεμοφοδίων και Ζωοτροφιών, και τον ZacchariaMocenigo, δούκα και τώρα ιδιωτεύοντα εν Χάνδακι· και εις ανταλλαγήν ζητούμεν τους Dabri Πασά, Βεηλέρβεην του Semesvar, Αχμέτ Πασάν, Αγάν των Γενιτσάρων και Gassit Βέην, Αρχιλογιστήν της Ρωμυλίας· και οι όμηροι ούτοι δεν θα επιστραφώσι, μέχρις ότου τελειώση η επιβίβασις.
Εδώ βλέπουμε πως από την αναμενόμενη ήττα, ο Μοροζίνι καταφέρνει και αλλάζει τα δεδομένα για να συνεχίσει τον αγώνα με πλάγιο τρόπο, γιατί έβλεπε ήδη τη συνέχεια και είχε απαιτήσεις που θα βοηθούσαν στην υλοποίηση του σχεδίου του, διότι ήξερε ότι οι πολιορκητές βιάζονταν να τελειώσουν με το Μέγα Κάστρο και φοβόντουσαν ότι είχε ακόμα την δυνατότητα να καθυστερήσει την πτώση, ενώ η πραγματικότητα ήταν ότι η κατάσταση ήταν ήδη απεγνωσμένη και χωρίς αυτό το τέχνασμα που οδήγησε σε στρατήγημα θα τους είχαν σφάξει όλους όπως έγινε στην Αμμόχωστο το 1571.
2) Ότι τα φρούρια της Σούδας, Γραμβούσας και Σπιναλόγγας με τας εδαφικάς αυτών περιοχάς, το Φρούριον της Clissa με την εδαφικήν του περιοχήν, και αι άλλαι γενόμεναι κατά την διάρκειαν του τελευταίου πολέμου κτήσεις εις την Bossina, θα ευρίσκωνται ειρηνικώς εις την κατοχήν της Δημοκρατίας άνευ παρενοχλήσεως ή άλλου οιουδήποτε επιβαλλομένου όρου.
Αυτά τα φρούρια δεν ήταν μόνο σημεία αναφοράς για τους Χριστιανούς όταν κινδύνευαν αλλά και σημεία αντίστασης, που λειτουργούσαν σαν αγκάθια στο οθωμανικό σύστημα, με αυτόν τον τρόπο ο Μοροζίνι εξασφάλιζε στην Ενετία, δούρειους ίππους σε περίπτωση γενικής επίθεσης, αλλά ταυτόχρονα και κόμβους αντιπερισπασμού για τη δράση του στην Πελοπόννησο εκ των υστέρων.
3) Ότι όλα τα μεγάλα και μικρά πυροβόλα της Αρμάδας, τα οποία απεβιβάσθησαν εις τον Χάνδακα, θα δύνανται να επανεπιβιβασθούν ελευθέρως.
Έτσι ώστε να μην χαθεί άσκοπα η ισχύς πυρός την ώρα της αποχώρησης και δεχτούν μια ύπουλη επίθεση, πράγμα το οποίο είχε πάντα στο μυαλό του ο Αρχιστράτηγος.
4) Ότι 12 ημέραι αδείας κατά τα συμφωνηθέντα παρέχονται διά την επιβίβασιν και διαβίβασιν των ιερών και κοινών πραγμάτων, των κανονίων και πυρομαχικών, ανηκόντων εις την ως άνω Αρμάδαν, των ζωοτροφιών ή άλλων αγαθών και αποσκευών οιωνδήποτε, ως επίσης των τραματιών και ασθενών, όλων των απομενουσών στρατιωτικών δυνάμεων, των γαλεωτών και όλων εκείνων των εντοπίων και ξένων, οι οποίοι προτίθενται να επιβιβασθούν, ώστε να δύνανται να γίνη η μεταφορά αυτών δια γαλερών και λέμβων· προ δε της εκπνοής της προθεσμίας ταύτης δεν θα προβληθή κατʼ ουδένα λόγον αξίωσις περί παραδόσεως της πόλεως ή μέρους ταύτης.
Έχει μεγάλη σημασία αυτή η πρόβλεψη για τα ιερά, διότι σημαίνει επί της ουσίας ότι η Ενετία συμπεριφέρεται σαν τους Ιππότες τους Ιωαννίτες στη Ρόδο το 1522 και προσέχει να διασώσει τα κειμήλια της ιστορίας της, γιατί βλέπει μακρόχρονα ότι η αντεπίθεση θα κρατήσει όχι μόνο δεκαετίες, αλλά αιώνες όπως έγινε και στην Ισπανία με τη Reconquista. Διότι τελικά η απελευθέρωση έγινε το 1913, αφού δεν κατάφερε να υλοποιηθεί το 1878 με τη Συνθήκη Βερολίνου.
5) Ότις εις περίπτωσιν καθʼ ην η ως άνω προθεσμία των 12 ημερών δεν θα είναι αρκετή δια την επιβίβασιν όλων των δυνάμεών των και των προμνημονευθέντων πραγμάτων των, ο Μέγας Βεζύρης αναλαμβάνει, αφού παραδοθή η πόλις εις αυτόν να χρησιμοποιήση ιδικάς του λέμβους προς μεταφοράν εκείνων που παρέμειναν εις τα ενετικά πλοία, τα οποία ευρίσκονται διά τον σκοπόν τούτον προς το μέρος της τάφρου.
Βλέπουμε ότι έχει προβλεφτεί και ασφαλιστική δικλείδα για κάθε περίπτωση και αυτό το σημείο δείχνει όχι μόνο την αξία, αλλά και το πλήθος των αντικειμένων που έπρεπε να σωθούν από τους Οθωμανούς.
6) Ότι διαρκούσης της προσδιορισθείσης προθεσμίας δια την επιβίβασιν, αμφότερα τα μέρη δέον να κρατήσουν τας θέσεις, τας οποίας τώρα κατέχουν, όρος ο οποίος θα τηρηθή με πάσαν δυνατήν ακρίβειαν και ευπρέπειαν, απαγορευμένου εις τους στρατιώτας να προχωρούν ή να διαλέγωνται προς αλλήλους, ίνα αποφευχθή η αταξία, που θα ήτο δυνατόν να προέλθη εκ τούτου και θα είναι καθήκον των αξιωματικών, να αναλάβουν να μεταχειρισθούν ως εχθρούς τους οπωσδήποτε παραβάτας του ενός ή του άλλου μέρους, χωρίς τούτο εκ τούτου να θεωρηθή ως παραβίασις της συνθήκης ειρήνης εκ μέρους εκατέρας μερίδος.
Αυτό το άρθρο είναι η ενεργοποίηση της διπλωματικής οδού για να μην υπάρξει αυτό που ονομάζουμε στη στρατηγική, η ουρά της πολιορκίας.
7) Ότι ευθύς μετά την υπογραφήν των άρθρων τούτων, με το συμφωνηθέν σήμα της λευκής σημαίας, πάσα εχθροπραξία και πολεμική εργασία επί και υπό την γην πρέπει να σταματήσουν· να υποδειχθούν όμηροι και να αποσταλούν εκατέρωθεν τέσσαρα άλλα πρόσωπα δια την επακριβή παρακολούθησιν της ως άνω καταπαύσεως των προμνημονευθέντων έργων.
Το σύμβολο που χρησιμοποιήθηκε σε όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων θα ήταν αυτό που θα εξασφάλιζε την ομαλή πορεία των πραγμάτων. Ακόμα και αυτό ήταν ένας άθλος με τους Οθωμανούς.
8) Ότι προς εξασφάλισιν της εκπληρώσεως των άρθρων τούτων, θα δοθούν τρεις όμηροι εκατέρωθεν περιωπής και αντιστοίχου κοινωνικής θέσεως· προτείνομεν από την ιδικήν μας πλευράν τους τρεις ευγενείς Ενετούς, τον FaustindeRiva, Αντιναύαρχον της Αρμάδας, τον GioBaccaCalbo, Στρατηγόν επί των Πολεμοφοδίων και Ζωοτροφιών, και τον ZacchariaMocenigo, δούκα και τώρα ιδιωτεύοντα εν Χάνδακι· και εις ανταλλαγήν ζητούμεν τους Dabri Πασά, Βεηλέρβεην του Semesvar, Αχμέτ Πασάν, Αγάν των Γενιτσάρων και Gassit Βέην, Αρχιλογιστήν της Ρωμυλίας· και οι όμηροι ούτοι δεν θα επιστραφώσι, μέχρις ότου τελειώση η επιβίβασις.
Η διπλή αυτή συνεννοημένη ομηρία είναι από τα πιο εύστοχα τεχνάσματα της όλης υπόθεσης.
9) Ότι προς εξασφάλισιν, εκ μέρους μας πάσα δυνατή φροντίς θα ληφθή κατά την επιβίβασιν και θα γίνουν δεκτοί δύο αντιπρόσωποι δια να παρακολουθήσουν την εκτέλεσιν. Πρέπει να είναι ναυτικοί, ίνα ομού με δύο εκ των ναυάρχων μας, επαγρυπνήσουν επί της προθεσμίας της παραχωρηθείσης δια την επιβίβασιν.
Το εκτελεστικό μέρος της διαδικασίας λόγω του λιμανιού ανατέθηκε σε ναυτικούς και δίνει όλη τη σημασία αυτής της προσέγγισης που πολλοί ξεχνούν πλέον.
10) Ότι τα πλοία που θα χρησιμοποιηθούν κατά την επιβίβασίν μας, ίνα γίνη αύτη με την μεγαλυτέραν δυνατήν ταχύτητα, θα προσεγγίσουν όσον το δυνατόν πλησιέστερον προς τον λιμένα· και προς τον σκοπόν τούτον αι γαλέραι και τα άλλα πλοία να δύνανται να μετακινώνται προς τα εμπρός και προς τα οπίσω νύκτα και ημέραν, άνευ παρενοχλήσεως.
Όλα πρέπει να γίνουν όσο πιο γρήγορα γίνονται και μάλιστα χωρίς τριβές και φθορές για να μην υπάρξει καθυστέρηση και νέα αλλαγή φάσης. Όλοι θέλουν το κλείσιμο της υπόθεσης με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.
11) Ότι θα επιτραπή εις την ενετικήν Αρμάδαν να παραμείνη σταθμεύουσα, μέχρις ότου ετοιμασθή να αποπλεύση, και αμφότερα τα μέρη θα λάβουν επί τούτου επιμέλειαν ως καλοί φίλοι.
Η διπλωματία σε όλο της το μεγαλείο για να υποστηρίξει τη στρατηγική επιλογή.
12) Ότι πάσα λεία πλοίων, γενομένη υπό της ενετικής Αρμάδας μετά την υπογραφήν της παρούσης ειρήνης, πρέπει μετʼ ακριβείας να επιστραφή και το αυτό ισχύει διʼ όσα πλοία έγιναν λεία του τουρκικού Στόλου· και επειδή υπάρχουν μεμονωμένα πλοία, πλην των προμνημονευθέντων, τα οποία εκτελούν καταδρομάς υπό την ενετικήν σημαίαν, όχι μόνον θα επιβληθή διʼ επισήμου διατάγματος εις το πλήρωμά των η υποστολή της σημαίας και θα αφαιρεθούν τα σχετικά προνομιακά έγγραφα, αλλά και οι παραβάται αμφοτέρων των μερών θα τιμωρώνται δια θανάτου μετά την παρέλευσιν τεσσαράκοντα ημερών (προθεσμίαν παρεχομένην μέχρι της ειδοποιήσεως των), μετά την πάροδον των οποίων οι συνεχίζοντες τας καταδρομάς θα θεωρώνται ως εχθροί υπʼ αμφοτέρων των μερών και η τιμωρία των δεν θα είναι δυνατόν να επιρριφθή εις εκάτερον μέρος ως παραβίασις της παρούσης συνθήκης.
Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί ο αγώνας μέσω της θάλασσας μετά από το λιμάνι και επιβάλλει μια παύση σε γενικό πλαίσιο, πράγμα που επιτρέπει σε όλους βέβαια να ανασυγκροτήσουν τις μονάδες τους για τις μεθεπόμενες κινήσεις.
13) Ότι οι σκλάβοι αμφοτέρων των πλευρών, οι κατεσπαρμένοι εις οιονδήποτε απόμερον μέρος, θα καθίστανται αμοιβαίως ελεύθεροι, όταν η Δημοκρατία αποστείλη τον πρεσβευτήν αυτής εις την Πύλην· τότε όχι μόνον οι συμπατριώται και οι υπήκοοι Ενετοί οιασδήποτε τάξεως, αλλά και πρόσωπα οιασδήποτε εθνικότητος, τα οποία συνελήφθησαν καθʼ ον χρόνον υπηρέτουν εις τον παρόντα πόλεμον, θα καθίστανται καλή τη πίστει ελεύθερα.
Η αμοιβαία ελευθερία των πάντων, μέσω και της ανταλλαγής, πράγμα πολύ σπάνιο για τους Οθωμανούς και αυτό σημαίνει ότι ήθελαν να κλείσουν το πρόβλημα, γιατί δεν ήταν σίγουροι για το τέλος της υπόθεσης ακόμα και σε αυτό το σημείο. Ξέρουμε μάλιστα ότι η Κωνσταντινούπολη έλαβε τα νέα της υπογραφής της συνθήκης μόνο μετά την απομάκρυνση όλων των ενετικών πλοίων.
14) Ότι χάριν της συνθήκης ταύτης θα παραχωρηθή συγγνώμη εις τους υπηκόους αμφοτέρων των μερών, οίτινες υπό οιανδήποτε αυτών ιδιότητα υπηρέτησαν το αντίθετο μέρος.
Βλέπουμε εδώ τη μορφή της Αμνηστίας εκείνης της εποχής σε πρακτικό επίπεδο και για όλες τις τάξεις.
15) Και δυνάμει της παρούσης ως άνω συνθήκης ειρήνης θεωρούνται τα άρθρα της άλλης τελευταίας ειρήνης ως αντιστοίχως επικυρωθέντα. Ούτε θα παρασχεθή οιαδήποτε εξ αυτής αφορμή ή αιτία διʼ οιανδήποτε αντίθετον αξίωσιν, πλην του να συνεχισθή εν ονόματι της προμνημονευθείσης τελευταίας συνθήκης η καταβολή επιχορηγήσεως δια την νήσον Ζακυνθον, η οποία εκ τούτου θα αρχίση καταβαλλομένη από τώρα και εις το εξής.
Είναι η απόδειξη ότι υπάρχει πάντα συνέχεια μεταξύ των συνθηκών.
16) Πάντα τα ως άνω άρθρα της παρούσης συνθήκης ειρήνης οφείλουν να υπογραφούν και σφραγισθούν, γραφόμενα επί δύο φύλλων χάρτου, του ενός εις τουρκικήν γλώσσαν, υπογραφομένου υπό του Μεγάλου Βεζύρου και σφραγιζομένου με την επίσημον σφραγίδα και μέλλοντος να παραμείνη εις χείρας του Αρχιστρατήγου, του άλλου εις ιταλικήν γλώσσαν, υπογραφομένου υπό του Αρχιστρατήγου και του Συμβουλίου του και σφραγιζομένου με την σφραγίδα της Δημοκρατίας, μέλλοντος να παραμείνη εις χείρας του Μεγάλου Βεζύρου· έκαστον των φύλλων τούτων θα έχη προσηρτημένην την μετάφρασιν, υπογραφομένην υπό των δημοσίων του Κράτους λειτουργών, δηλ. το Τουρκικόν κείμενον εις ιταλικήν και το ιταλικόν εις τουρκικήν γλώσσαν, ίνα αμφότερα τα μέρη δύνανται να ίδουν, ότι δεν υπάρχει πρόθεσις δόλου και ότι όλα θα τηρηθούν απαραβίαστα με τον όρκον αμφοτέρων.
Ότι ο Μέγας Βεζύρης, λαβών υπʼ όψιν την τόσον μακράν, αποφασιστικήν και γενναίαν άμυναν, την οποίαν οι πολιορκούμενοι εκράτησαν με τόσην τιμήν, επέτρεψεν εις αυτούς να αποκομίσουν τέσσερα κανόνια εκ των πυροβολαρχιών του Φρουρίου.
Είναι ένα χαρακτηριστικό σημείο του τέλους της πολιορκίας όπου σημειώνεται η γενναιότητα των πολιορκημένων, παρόλο που οι Οθωμανοί έκαναν χρήση της προδοσίας του μηχανικού για να καταφέρουν να πάρουν το Μέγα Κάστρο, όχι ακριβώς με το σπαθί, αλλά με την εξαγορά πληροφοριών.
Francesco Morosini, Αρχιστράτηγος.
Gieronimo Battaglia, Γενικός Προβλεπτής.
Lorenzo Cornero, Προβλεπτής της Αρμάδας.
Zorzi Benzon, Ναύαρχος του Κόλπου.
9) Ότι προς εξασφάλισιν, εκ μέρους μας πάσα δυνατή φροντίς θα ληφθή κατά την επιβίβασιν και θα γίνουν δεκτοί δύο αντιπρόσωποι δια να παρακολουθήσουν την εκτέλεσιν. Πρέπει να είναι ναυτικοί, ίνα ομού με δύο εκ των ναυάρχων μας, επαγρυπνήσουν επί της προθεσμίας της παραχωρηθείσης δια την επιβίβασιν.
Το εκτελεστικό μέρος της διαδικασίας λόγω του λιμανιού ανατέθηκε σε ναυτικούς και δίνει όλη τη σημασία αυτής της προσέγγισης που πολλοί ξεχνούν πλέον.
10) Ότι τα πλοία που θα χρησιμοποιηθούν κατά την επιβίβασίν μας, ίνα γίνη αύτη με την μεγαλυτέραν δυνατήν ταχύτητα, θα προσεγγίσουν όσον το δυνατόν πλησιέστερον προς τον λιμένα· και προς τον σκοπόν τούτον αι γαλέραι και τα άλλα πλοία να δύνανται να μετακινώνται προς τα εμπρός και προς τα οπίσω νύκτα και ημέραν, άνευ παρενοχλήσεως.
Όλα πρέπει να γίνουν όσο πιο γρήγορα γίνονται και μάλιστα χωρίς τριβές και φθορές για να μην υπάρξει καθυστέρηση και νέα αλλαγή φάσης. Όλοι θέλουν το κλείσιμο της υπόθεσης με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.
11) Ότι θα επιτραπή εις την ενετικήν Αρμάδαν να παραμείνη σταθμεύουσα, μέχρις ότου ετοιμασθή να αποπλεύση, και αμφότερα τα μέρη θα λάβουν επί τούτου επιμέλειαν ως καλοί φίλοι.
Η διπλωματία σε όλο της το μεγαλείο για να υποστηρίξει τη στρατηγική επιλογή.
12) Ότι πάσα λεία πλοίων, γενομένη υπό της ενετικής Αρμάδας μετά την υπογραφήν της παρούσης ειρήνης, πρέπει μετʼ ακριβείας να επιστραφή και το αυτό ισχύει διʼ όσα πλοία έγιναν λεία του τουρκικού Στόλου· και επειδή υπάρχουν μεμονωμένα πλοία, πλην των προμνημονευθέντων, τα οποία εκτελούν καταδρομάς υπό την ενετικήν σημαίαν, όχι μόνον θα επιβληθή διʼ επισήμου διατάγματος εις το πλήρωμά των η υποστολή της σημαίας και θα αφαιρεθούν τα σχετικά προνομιακά έγγραφα, αλλά και οι παραβάται αμφοτέρων των μερών θα τιμωρώνται δια θανάτου μετά την παρέλευσιν τεσσαράκοντα ημερών (προθεσμίαν παρεχομένην μέχρι της ειδοποιήσεως των), μετά την πάροδον των οποίων οι συνεχίζοντες τας καταδρομάς θα θεωρώνται ως εχθροί υπʼ αμφοτέρων των μερών και η τιμωρία των δεν θα είναι δυνατόν να επιρριφθή εις εκάτερον μέρος ως παραβίασις της παρούσης συνθήκης.
Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί ο αγώνας μέσω της θάλασσας μετά από το λιμάνι και επιβάλλει μια παύση σε γενικό πλαίσιο, πράγμα που επιτρέπει σε όλους βέβαια να ανασυγκροτήσουν τις μονάδες τους για τις μεθεπόμενες κινήσεις.
13) Ότι οι σκλάβοι αμφοτέρων των πλευρών, οι κατεσπαρμένοι εις οιονδήποτε απόμερον μέρος, θα καθίστανται αμοιβαίως ελεύθεροι, όταν η Δημοκρατία αποστείλη τον πρεσβευτήν αυτής εις την Πύλην· τότε όχι μόνον οι συμπατριώται και οι υπήκοοι Ενετοί οιασδήποτε τάξεως, αλλά και πρόσωπα οιασδήποτε εθνικότητος, τα οποία συνελήφθησαν καθʼ ον χρόνον υπηρέτουν εις τον παρόντα πόλεμον, θα καθίστανται καλή τη πίστει ελεύθερα.
Η αμοιβαία ελευθερία των πάντων, μέσω και της ανταλλαγής, πράγμα πολύ σπάνιο για τους Οθωμανούς και αυτό σημαίνει ότι ήθελαν να κλείσουν το πρόβλημα, γιατί δεν ήταν σίγουροι για το τέλος της υπόθεσης ακόμα και σε αυτό το σημείο. Ξέρουμε μάλιστα ότι η Κωνσταντινούπολη έλαβε τα νέα της υπογραφής της συνθήκης μόνο μετά την απομάκρυνση όλων των ενετικών πλοίων.
14) Ότι χάριν της συνθήκης ταύτης θα παραχωρηθή συγγνώμη εις τους υπηκόους αμφοτέρων των μερών, οίτινες υπό οιανδήποτε αυτών ιδιότητα υπηρέτησαν το αντίθετο μέρος.
Βλέπουμε εδώ τη μορφή της Αμνηστίας εκείνης της εποχής σε πρακτικό επίπεδο και για όλες τις τάξεις.
15) Και δυνάμει της παρούσης ως άνω συνθήκης ειρήνης θεωρούνται τα άρθρα της άλλης τελευταίας ειρήνης ως αντιστοίχως επικυρωθέντα. Ούτε θα παρασχεθή οιαδήποτε εξ αυτής αφορμή ή αιτία διʼ οιανδήποτε αντίθετον αξίωσιν, πλην του να συνεχισθή εν ονόματι της προμνημονευθείσης τελευταίας συνθήκης η καταβολή επιχορηγήσεως δια την νήσον Ζακυνθον, η οποία εκ τούτου θα αρχίση καταβαλλομένη από τώρα και εις το εξής.
Είναι η απόδειξη ότι υπάρχει πάντα συνέχεια μεταξύ των συνθηκών.
16) Πάντα τα ως άνω άρθρα της παρούσης συνθήκης ειρήνης οφείλουν να υπογραφούν και σφραγισθούν, γραφόμενα επί δύο φύλλων χάρτου, του ενός εις τουρκικήν γλώσσαν, υπογραφομένου υπό του Μεγάλου Βεζύρου και σφραγιζομένου με την επίσημον σφραγίδα και μέλλοντος να παραμείνη εις χείρας του Αρχιστρατήγου, του άλλου εις ιταλικήν γλώσσαν, υπογραφομένου υπό του Αρχιστρατήγου και του Συμβουλίου του και σφραγιζομένου με την σφραγίδα της Δημοκρατίας, μέλλοντος να παραμείνη εις χείρας του Μεγάλου Βεζύρου· έκαστον των φύλλων τούτων θα έχη προσηρτημένην την μετάφρασιν, υπογραφομένην υπό των δημοσίων του Κράτους λειτουργών, δηλ. το Τουρκικόν κείμενον εις ιταλικήν και το ιταλικόν εις τουρκικήν γλώσσαν, ίνα αμφότερα τα μέρη δύνανται να ίδουν, ότι δεν υπάρχει πρόθεσις δόλου και ότι όλα θα τηρηθούν απαραβίαστα με τον όρκον αμφοτέρων.
Ότι ο Μέγας Βεζύρης, λαβών υπʼ όψιν την τόσον μακράν, αποφασιστικήν και γενναίαν άμυναν, την οποίαν οι πολιορκούμενοι εκράτησαν με τόσην τιμήν, επέτρεψεν εις αυτούς να αποκομίσουν τέσσερα κανόνια εκ των πυροβολαρχιών του Φρουρίου.
Είναι ένα χαρακτηριστικό σημείο του τέλους της πολιορκίας όπου σημειώνεται η γενναιότητα των πολιορκημένων, παρόλο που οι Οθωμανοί έκαναν χρήση της προδοσίας του μηχανικού για να καταφέρουν να πάρουν το Μέγα Κάστρο, όχι ακριβώς με το σπαθί, αλλά με την εξαγορά πληροφοριών.
Francesco Morosini, Αρχιστράτηγος.
Gieronimo Battaglia, Γενικός Προβλεπτής.
Lorenzo Cornero, Προβλεπτής της Αρμάδας.
Zorzi Benzon, Ναύαρχος του Κόλπου.
Αυτά είναι τα ονόματα που ανήκουν πια στην ιστορία ολόκληρης της Ευρώπης και όχι μόνο της Κρήτης μας.
