Σεξ. Πότε και πως μιλούμε στα παιδιά μας για το σεξ

Γιατί πρέπει να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σεξ; Γιατί μαθαίνουμε στα παιδιά μας πώς να διασταυρώνουν το δρόμο; Γιατί τους δείχνουμε πώς να φροντίζουν το σώμα τους, πώς να το διατηρούν υγιές και καθαρό, πώς να αποφεύγουν τους κινδύνους και τις παγίδες πού κρύβουν τα παιχνίδια μέσα και έξω από το σπίτι, πώς να μένουν μακριά από αγνώστους, πώς να αποφεύγουν κακές και επιβλαβείς συνήθειες όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ ή η χρήση ναρκωτικών; Γιατί προσπαθούμε να τους διδάξουμε όλα αυτά και άλλα πολλά, μικρότερα ή μεγαλύτερα, περισσότερο ή λιγότερο σημαντικά στη ζωή; Τα κάνουμε όλα αυτά για ένα και μόνο λόγο: 
Προσπαθούμε να διδάξουμε στα παιδιά μας πώς να προφυλάγονται από οτιδήποτε μπορεί να απειλήσει την υγεία τους έτσι ώστε να μπορούν να χαίρονται και να απολαμβάνουν τη ζωή.   Η σεξουαλικότητα είναι ένα κομμάτι του εαυτού μας πολύ σημαντικό. Ένα κομμάτι κοινό σε όλους. Μια πτυχή της προσωπικότητάς μας η οποία επηρεάζει όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής μας. Παραμελώντας τη σεξουαλική αγωγή των παιδιών μας είναι σαν να τους αρνούμαστε γνώσεις και δεξιότητες σε ένα τομέα, ο οποίος διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη ζωή τους ήδη από τη βρεφική ηλικία.   Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εποχής μας, μάς αναγκάζουν να ασχοληθούμε με αυτό το θέμα. Από πολύ μικρή ηλικία πια, τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με κάθε είδους πληροφορίες και εικόνες, σεξουαλικού περιεχομένου, μέσα από την τηλεόραση, τα περιοδικά, το διαδίκτυο, τη μουσική που ακούνε, τις παρέες που συναναστρέφονται. Όλα και όλοι βάζουν το δικό τους λιθαράκι στη “σεξουαλική διαπαιδαγώγηση” των παιδιών μας, είτε το θέλουμε είτε όχι. Όλοι, εκτός ίσως από τους γονείς, που είναι και οι μόνοι που νοιάζονται πραγματικά για τα παιδιά τους. Μήπως θα έπρεπε οι γονείς να είναι οι πρώτοι και πιο σημαντικοί δάσκαλοι των παιδιών τους έτσι ώστε να ελέγξουν την επίδραση που έχουν πάνω τους όλα αυτά τα ανεξέλεγκτα ερεθίσματα στα οποία βρίσκονται καθημερινά εκτεθειμένα; 

Μήπως δεν έχετε πειστεί ότι πρέπει να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σεξ; Αν έχετε ήδη πειστεί από την απάντηση στην πρώτη ερώτηση, διαβάστε τα πιο κάτω πληροφοριακά. Αν δεν έχετε πειστεί, τότε δώστε μεγάλη σημασία στο τι μας λένε οι αριθμοί που ακολουθούν: 
• Τα παιδιά εκτίθενται σε περίπου 14 000 αναφορές στο σεξ ετησίως. 
• Το 75% περίπου των προγραμμάτων στη ζώνη υψηλής τηλεθέασης περιέχουν σεξουαλικό περιεχόμενο. 
• Έφηβοι που εκτίθενται σε σεξουαλικό περιεχόμενο μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας συνήθως ξεκινούν νωρίτερα τη σεξουαλική τους δραστηριότητα. 
• Ερωτηθέντες νέοι, ηλικίας 14-18 ετών, σε κυπριακή έρευνα, δήλωσαν πως οι περισσότεροι νέοι αρχίζουν να έχουν σεξουαλικές σχέσεις στην ηλικία των 15-16 ετών. 
• 1 στους 20 εφήβους παγκόσμια προσβάλλεται από κάποιο Σεξουαλικά Μεταδιδόμενο Νόσημα (συμπεριλαμβανομένου του HIV/AIDS) ενώ καθημερινά 0,5 εκατομμύριο νέοι μολύνονται από κάποιο ΣΜΝ 
• Τουλάχιστον 5 εκατομμύρια νεαρά κορίτσια ηλικίας 15-19 ετών υποβάλλονται κάθε χρόνο σε όλον τον κόσμο σε διακοπή εγκυμοσύνης 
• Παγκόσμια, 15 εκατομμύρια νεαρά κορίτσια, ηλικίας 15-19 ετών, γίνονται κάθε χρόνο μητέρες 

Στην Κύπρο, δυστυχώς, λόγω απουσίας ερευνών, δεν έχουμε συγκεντρώσει αρκετά στοιχεία που να μας δίνουν μια έγκυρη και ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης. Παρ’ όλ’ αυτά γνωρίζουμε ότι 
• Γίνονται πολλές διακοπές εγκυμοσύνης στις ηλικίες 14-17 ετών 
• Πολλοί νέοι αντιμετωπίζουν κάποιο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα 
και... 
• Ακόμα πιο πολλοί νέοι διατηρούν δυστυχισμένες και δυσλειτουργικές συναισθηματικές και σεξουαλικές σχέσεις 
• Πολλά παιδιά γεννιούνται σε δυστυχισμένες οικογένειες, στις οποίες οι νεαροί γονείς ποτέ δε διδάχτηκαν πώς να συμπεριφέρονται σε μια συντροφική σχέση. Αρκετά νεαρά ζευγάρια χωρίζουν πριν καλά-καλά αρχίσουν την κοινή τους ζωή γιατί δε γνωρίζουν πώς να χειρίζονται τις καθημερινές κρίσεις στο γάμο τους. 

Και κάτι τελευταίο αλλά πολύ σημαντικό… • Έρευνες έχουν δείξει ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση μειώνει την πιθανότητα εκδήλωσης από τους νέους επικίνδυνης σεξουαλικής συμπεριφοράς και καθυστερεί την έναρξη της σεξουαλικής τους δραστηριότητας. Αυξάνει επίσης την πιθανότητα χρήσης αντισύλληψης. 

Γιατί δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε στα παιδιά μας για το σεξ; Συνήθως, ως ενήλικες δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε στα παιδιά μας για θέματα που σχετίζονται με το σεξ γιατί: 
• Ντρεπόμαστε και νιώθουμε άβολα. 
• Νιώθουμε ότι οι γνώσεις μας είναι ανεπαρκείς. 
• Δεν έχουμε χρόνο. 
• Νιώθουμε ανασφάλεια μήπως πούμε κάτι λάθος. 
• Μας λείπει η εμπειρία αφού οι δικοί μας γονείς δεν μας έχουν μιλήσει γι’ αυτά τα θέματα. 
Κι όμως, κάποιος θα μπορούσε πολύ εύκολα να καταρρίψει όλες τις πιο πάνω «δικαιολογίες» λέγοντας για την καθεμιά αντίστοιχα: 

Αισθήματα ντροπής; Δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο πρέπει να ντρεπόμαστε. Η σεξουαλικότητα είναι κομμάτι του εαυτού μας, κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Αν ντρεπόμαστε, θα κάνουμε και το παιδί μας να ντρέπεται και να έχει ταμπού σε αυτά τα θέματα. 
Ανεπαρκείς γνώσεις; Σίγουρα γνωρίζετε περισσότερα από το παιδί σας. Σίγουρα έχετε περισσότερες εμπειρίες. Ακόμα και να παραλείψετε ή να αποφύγετε να πείτε κάτι για το οποίο δεν είστε σίγουροι, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Στα παιδιά σας να απαντάτε πάντα απλά και σύντομα χωρίς να μπαίνετε σε αχρείαστες λεπτομέρειες. Αν το παιδί ρωτήσει κάτι, για το οποίο δεν είστε σίγουροι, ζητήστε χρόνο να το σκεφτείτε και να επανέλθετε με την απάντηση. Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να φρεσκάρετε λίγο τις γνώσεις σας. 
Λιγοστός χρόνος στη διάθεσή σας; Μια κουβέντα με το παιδί σας δεν απαιτεί πολύ χρόνο. Τα παιδιά συνήθως αρκούνται σε σύντομες και απλές συζητήσεις και απαντήσεις. Ως γονείς οφείλετε να βρείτε το χρόνο που απαιτεί μια κουβέντα με το παιδί σας κάθε τόσο. 
Ανασφάλεια μήπως πείτε κάτι λάθος; Μην ανησυχείτε, τίποτα δεν μπορεί να πάει τόσο λάθος που να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη! Να έχετε εμπιστοσύνη στο ένστικτο και στη διαίσθησή σας. Μεγαλύτερο πρόβλημα μπορεί να δημιουργηθεί αν δε μιλάτε με το παιδί σας. 
Απουσία εμπειρίας από τους δικούς σας γονείς; Ακόμα ένα λόγος να σταματήσετε να αναβάλλετε τη συζήτηση με το παιδί σας. Σίγουρα δεν πιστεύετε ότι τα λάθη πρέπει να επαναλαμβάνονται! Η εποχή μας άλλωστε είναι πολύ διαφορετική από την εποχή των γονιών σας. Η δική μας εποχή απαιτεί πρόληψη, δράση και όχι παθητική συμπεριφορά. Αν δεν αναλάβετε το ρόλο σας ως γονείς, κάποιος άλλος θα το κάνει. Και μην ξεχνάτε, η ανιδιοτελής αγάπη που νιώθετε για τα παιδιά σας και το γνήσιο ενδιαφέρον που έχετε γι’ αυτά, σας καθιστούν τους καταλληλότερους να τους μιλήσετε για αυτά τα θέματα. 

Πότε αρχίζουμε να μιλούμε στα παιδιά μας για το σεξ; Όσο πιο νωρίς τόσο το καλύτερο. Όσο πιο μικρά είναι τα παιδιά τόσο πιο εύκολο είναι να συζητήσουμε μαζί τους. Στην προσχολική ηλικία τα παιδιά εκφράζονται αυθόρμητα και δε δυσκολεύονται να ρωτήσουν και να συζητήσουν για θέματα που σχετίζονται με το σεξ. Αν από νωρίς μπουν σωστές βάσεις, αυτές οι συζητήσεις θα είναι πολύ πιο εύκολες και ανώδυνες μεγαλώνοντας, και ιδιαίτερα κατά την περίοδο της εφηβείας. Αρχίστε λοιπόν να μιλάτε για αυτά τα θέματα με το παιδί σας όσο το δυνατόν πιο νωρίς, και καθώς τα χρόνια περνούν φροντίζετε να εμπλουτίζετε τις γνώσεις του σε αυτά τα θέματα. 

Τι πρέπει να πω στο παιδί μου; H σεξουαλική διαπαιδαγώγηση του παιδιού μπορεί να περιλαμβάνει τα ακόλουθα αλλά και πολλά άλλα που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τα πιο κάτω: 
• Γνώσεις για την εξέλιξη του ανθρώπου και τις σωματικές, συναισθηματικές και ψυχολογικές αλλαγές από τις οποίες περνά. 
• Πληροφορίες για την ανατομία του γεννητικού συστήματος του άνδρα και της γυναίκας και εκμάθηση της σωστής ονομασίας των μερών του σώματος, που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη σεξουαλικότητα. 
• Γνωριμία με τη διαδικασία σύλληψης και γέννησης ενός παιδιού. 
• Πληροφορίες για την έννοια της οικογένειας, τα διάφορα είδη οικογένειας που υπάρχουν κ.λπ 
• Συζητήσεις για την έννοια της φιλίας, του έρωτα, της αγάπης, και άλλων συναισθημάτων ή σχέσεων που μπορεί να ενώνουν δύο ανθρώπους. 
• Πληροφορίες για τρόπους αντισύλληψης, για πρόληψη μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης ή σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων. 
• Ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης του παιδιού καθώς και της ικανότητας του να εκφράζει τα συναισθήματά του, να επικοινωνεί τις σκέψεις του, να υπερασπίζεται τα δικαιώματά του και να διεκδικεί ό,τι το κάνει ευτυχισμένο με σεβασμό προς τον εαυτό του και τους άλλους. 
Πρέπει να θυμόμαστε ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν είναι κάτι ξεκομμένο από την υπόλοιπη διαπαιδαγώγηση που δίνουμε στα παιδιά μας. Επηρεάζει και επηρεάζεται από όλους τους τομείς της αγωγής των παιδιών και αλληλεπιδρά μαζί τους. Έτσι… 
Μαθαίνοντας στο παιδί μου να είναι ειλικρινής, του διδάσκω να είναι ειλικρινής σε όλες τις σχέσεις του, φιλικές, ερωτικές και άλλες. 
Μαθαίνοντας στο παιδί μου να σέβεται το συμμαθητή του, την άποψη των άλλων και τη διαφορετικότητα, του διδάσκω ταυτόχρονα να σέβεται το μελλοντικό του σύντροφο. 
Καλλιεργώντας την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό στο παιδί μου, του δίνω τα εφόδια για να μπορεί μελλοντικά να κρατηθεί μακριά από οτιδήποτε βλαβερό ή επικίνδυνο βρεθεί στο δρόμο του, χωρίς να σκέφτεται τι θα πουν οι άλλοι. 
Γενικά, οι στάσεις που μεταδίδω στο παιδί μου μέσα από την καθημερινή αλληλεπίδραση μαζί του σε όλους τους τομείς, θα επηρεάσουν ανάλογα και τις απόψεις και αρχές του σε τομείς που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα. 

Τι λέω για το σεξ σε κάθε ηλικία; Αρχίζω να μιλώ με το παιδί μου όσο πιο νωρίς μπορώ και καθώς μεγαλώνει φροντίζω να εμπλουτίζω τις γνώσεις του και να καλλιεργώ σε περισσότερο βάθος σχετικές στάσεις και δεξιότητες. Πιο κάτω παρατίθεται ενδεικτικά μια περίληψη των όσων θα μπορούσα «μάθω» στο παιδί μου σε κάθε ηλικία. Τα ηλικιακά όρια δεν είναι αυστηρά, ούτε και απόλυτα, oύτε και ο κατάλογος εξαντλητικός. Ανάλογα με την κάθε περίπτωση παιδιού μπορεί να θίξω ένα θέμα νωρίτερα ή αργότερα στην ηλικία.

0-4 χρονώνΔίνουμε σημασία 
 στην ορθή ονομασία από το παιδί όλων των εξωτερικών μερών του σώματος (στήθος, πέος, κόλπος, αιδοίο κ.λπ) 
 στην επεξήγηση προς το παιδί των σωματικών διαφορών ανάμεσα στα δύο φύλα 
 στην αποδοχή της συνήθειας του παιδιού να εξερευνά το σώμα του 
 στην έναρξη με το παιδί συζητήσεων σχετικά με την ανάγκη για προστασία του εαυτού του και του σώματός του από ανεπιθύμητα αγγίγματα και άλλες συμπεριφορές που το κάνουν να νιώθει άβολα. 

4-6 χρονώνΣυζητούμε με το παιδί 
 από πού έρχονται τα μωρά (συζήτηση για τη σύλληψη ενός μωρού, την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, με απλή αλλά σωστή γλώσσα, χωρίς λεπτομέρειες) 
 όρια που πρέπει να έχει ως προς το ποια γλώσσα και συμπεριφορά είναι κοινωνικά αποδεκτή (λεξιλόγιο, χειρονομίες, συνήθειες) 
 όρια σε σχέση με το χειρισμό του σώματός του και πιο συγκεκριμένα: 
- Παιχνίδια με το σώμα (τι είναι ασφαλές και τι όχι, τι είναι αποδεκτό και τι όχι) 
- Καθορισμός συμπεριφορών που πρέπει να γίνονται σε ιδιωτικό χώρο και όχι δημόσια. 
- Συνεχίζουμε να επισημαίνουμε στο παιδί ότι το σώμα του ανήκει μόνο σ’ 
αυτό και ότι μπορεί και πρέπει να αρνηθεί οποιαδήποτε συμπεριφορά προέρχεται από κάποιον άλλο και το κάνει να νιώθει άβολα και άσχημα, ακόμα και αν αυτός ο άλλος είναι μέλος της οικογένειας. 

6-9 χρονώνΜιλούμε με το παιδί για: 
 τις διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα (συμπεριφορά, συνήθειες, κοινωνικά αποδεχτές τάσεις) 
 το μηχανισμό της αναπαραγωγής με περισσότερες λεπτομέρειες 
 όρια που σχετίζονται με το σεβασμό των προσωπικών στιγμών του ιδίου και των άλλων σε ιδιωτικό χώρο 
 την ανοχή και το σεβασμό που πρέπει να επιδεικνύουμε προς τους άλλους ανεξάρτητα αν είναι διαφορετικοί από εμάς με οποιονδήποτε τρόπο 
 θέματα αυτοσεβασμού 
 θέματα που αποτελούν κοινωνικά ταμπού 
 θέματα που σχετίζονται με τα στερεότυπα των φύλων 
 την έννοια της φιλίας, της αγάπης και των αντίστοιχων σχέσεων που κτίζουν οι άνθρωποι. 

9-12 χρονών
Σε αυτή την ηλικία συζητούμε με το παιδί για 
 τις σωματικές & συναισθηματικές αλλαγές της προεφηβείας 
 θέματα που τους απασχολούν – όπως τα πιο κάτω- με στόχο να τους διαφωτίσουμε και να τους καθησυχάσουμε: 
- Η ιδέα που έχουν για το σώμα τους (θέματα αυτοεικόνας, αυτοεκτίμησης κ.λπ) 
- Η ανησυχία τους για το αν είναι φυσιολογικοί, εξαιτίας των ξαφνικών αλλαγών που νιώθουν ότι βιώνουν (περίοδος, ονείρωξη, αλλαγές στο σώμα, στη φωνή κ.λπ) 
- Η αμηχανία τους να συζητήσουν θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα παρόλο που θα το ήθελαν πολύ. 
Θέματα που σχετίζονται με νέες σκέψεις και νέα συναισθήματα που τους απασχολούν (οι φιλίες, το φλερτ κ.λπ) 
 Προσπαθούμε να θέσουμε τη σχέση μας μαζί τους σε νέες, πιο γερές βάσεις, με στόχο να καταφέρουμε να την διατηρήσουμε δυνατή κατά τη διάρκεια των δύσκολων χρόνων της εφηβείας. 

13-18 χρονών
Είμαστε δίπλα τους, έτοιμοι να τους ακούσουμε, να τους συμβουλεύσουμε, να μοιραστούμε μαζί τους εμπειρίες και απόψεις, όσο γίνεται χωρίς πίεση και ένταση. Ό,τι και να συμβαίνει, προσπαθούμε να διατηρούμε πάντα ανοικτή την επικοινωνία μαζί τους. Στόχος μας είναι να νιώθουν ότι μπορούν να μας εμπιστευτούν κάθε στιγμή για οτιδήποτε τους απασχολεί. 
Σε αυτές τις ηλικίες αναμένουμε ότι : 
• δυσκολεύονται να αποδεχτούν τις πολλές σωματικές αλλαγές και προσπαθούν να προσαρμοστούν στα νέα επίπεδα ορμονών 
• θα εκδηλώσουν έντονα την ανάγκη τους να μένουν μόνοι σε δικό τους χώρο 
• επηρεάζονται πολύ εύκολα από τους φίλους και τα ΜΜΕ 
• θέλουν να νιώθουν ότι ελέγχουν οι ίδιοι τη ζωή τους 
• νιώθουν συχνά έλξη από άτομα του αντίθετου φύλου, κάνουν ρομαντικές, ερωτικές και σεξουαλικές σκέψεις και έχουν έντονα συναισθήματα για το άτομο που τους ενδιαφέρει. 
• Πιθανόν να βιώσουν τα πρώτα χάδια, ίσως και σεξουαλική επαφή 

Τι μπορεί να με βοηθήσει να μιλήσω στο παιδί μου για το σεξ – Συμβουλές σε γονείς Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε όλους ή κάποιους από τους ακόλουθους τρόπους για να αρχίσετε να μιλάτε με το παιδί σας για τα θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα. 
• Αρχίζω μια συζήτηση με το παιδί μου με αφορμή μια δική μου ή δική του απορία, ένα γεγονός που συνέβηκε στο σχολείο ή αλλού, μια σκηνή από τηλεοπτική σειρά ή εκπομπή, ένα περιστατικό στις ειδήσεις και οτιδήποτε άλλο μπορείτε να φανταστείτε. 
• Αφηγούμαι στο μικρό παιδί μου ένα παραμύθι ή μια ιστορία με σχετικά μηνύματα και το συζητώ μετά μαζί του ή αγοράζω στο μεγαλύτερό μου παιδί ένα βιβλίο σχετικό με αυτά τα θέματα και το χρησιμοποιώ ως αφορμή για να συζητήσω μαζί του. 
• Συμφωνώ με το παιδί μου ότι θα συζητούμε οτιδήποτε μας απασχολεί μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας ή της βδομάδας και βρίσκω ευκαιρία τότε να θίξω διάφορα θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα. 
• Στο αυτοκίνητο, στο δρόμο για το σχολείο ή το φροντιστήριο, ανοίγω κουβέντα με το παιδί μου για αυτά τα θέματα. Η περιορισμένη οπτική επαφή που έχω μαζί του ενώ οδηγώ ίσως με βοηθήσει να μιλήσω πιο άνετα. 
• Παίζω ένα παιχνίδι με το παιδί μου, με σκοπό να του μεταδώσω τα μηνύματα και τις πληροφορίες που θέλω (π.χ. κρεμάλα με τα μέρη του σώματος). 

Μην ξεχνάτε όμως ότι εκτός από τη συζήτηση… • Μηνύματα, στάσεις και αρχές περνώ στο παιδί μου και με το δικό μου παράδειγμα. Μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά μιμούνται τους ενήλικες. 
• Τέλος, μην υποτιμάτε τη σημασία τόσο της λεκτικής όσο και της μη λεκτικής σας συμπεριφοράς. Το παιδί παίρνει μηνύματα τόσο μέσα από όσα του λέτε όσο και μέσα από όσα δεν του λέτε ή απλά του δείχνετε με το ύφος, τη διάθεση τις κινήσεις και τις πράξεις σας. Ένα βλέμμα, ένα άγγιγμα, η στάση του σώματός σας, «διδάσκουν» το παιδί σας χωρίς εσείς να το καταλαβαίνετε. 

Ποια είναι τα μυστικά για μια επιτυχημένη επικοινωνία με το παιδί μου για το σεξ; Δεν υπάρχουν μυστικά, ούτε συνταγές επιτυχίας. Η υπομονή, η αγάπη, η τόλμη και το ειλικρινές ενδιαφέρον για το παιδί σας θα σας βοηθήσουν να βρείτε τον τρόπο να μοιραστείτε μαζί τους όλα όσα θα θέλατε. Ίσως βοηθήσει να θυμάστε τα πιο κάτω: 
1. Συνηθίστε να μιλάτε άνετα και ελεύθερα, χωρίς ταμπού με το σύντροφό σας, και κρατήστε οι ίδιοι επαφή με τα δικά σας συναισθήματα. 
2. Αποδεχτείτε το παιδί σας ως ένα σεξουαλικό πλάσμα. 
3. Ενθαρρύνετε το παιδί να μιλά και να κάνει ερωτήσεις. 
4. Ξεσκονίστε τις γνώσεις σας. 
5. Εξοικειωθείτε με λέξεις και συζητήσεις σχετικές με το σεξ και τη σεξουαλικότητα. 
6. Μην υποτιμάτε τα συναισθήματά των παιδιών. 
7. Όσα λέτε στο παιδί να αντανακλούν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τις δικές σας γνώσεις και πεποιθήσεις, που αποκτήσατε ως ενήλικας και όχι προκαταλήψεις και αρχές που κουβαλάτε μαζί σας από την παιδική ηλικία ή από τους δικούς σας γονείς. 
8. Μην αναβάλλετε τη συζήτηση με το παιδί σας. Δίνετε καλύτερα μια σύντομη απάντηση στην απορία του. 
9. Δίνετε στο παιδί απλές, ξεκάθαρες και σύντομες απαντήσεις, κατάλληλες για την ηλικία στην οποία βρίσκεται. 
10. Μην τονίζετε στο παιδί μόνο την αρνητική πτυχή της σεξουαλικότητας (κίνδυνοι, ασθένειες, ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες κ.λπ) αλλά μιλήστε του εξίσου και για τη θετική της πλευρά ( η ομορφιά των συναισθημάτων, η χαρά του να μοιράζομαι στιγμές με κάποιον που αγαπώ κ.λπ) 
11. Προσπαθήστε να διανθίσετε τέτοιες συζητήσεις με έξυπνο και κατάλληλο χιούμορ. Ιδιαίτερα χρήσιμο σε δύσκολες ή άβολες στιγμές. 
12. Προσπαθήστε, όπου χρειάζεται και είναι δυνατό να συνοδεύετε τη συζήτηση με εικόνες από βιβλία. 
13. Μοιραστείτε με το παιδί σας τις σκέψεις και τα συναισθήματα που είχατε κι εσείς στην ηλικία του για παρόμοια θέματα. 
14. Όποιο κι αν είναι το περιεχόμενο της συζήτησης, διατηρείτε πάντα ένα ήρεμο και μη επικριτικό τόνο και μην κάνετε ποτέ κήρυγμα. 
15. Πριν αρχίσετε να συζητάτε με το παιδί σας ξεκαθαρίστε μέσα σας ποιες είναι οι προσωπικές σας απόψεις και στάσεις σε αυτά τα θέματα. Συζητήστε επίσης με το σύντροφό σας ποιες είναι οι αρχές και τα πιστεύω της οικογένειας σας σε αυτά τα θέματα. 
16. Όταν συζητάτε με το παιδί, διαχωρίζετε τα γεγονότα, τις γνώσεις και την αντικειμενική αλήθεια από τις απόψεις που είναι υποκειμενικές και εξηγήστε στο παιδί πως για κάποια θέματα δεν έχουν όλοι την ίδια άποψη. 
17. Προσπαθήστε οι πράξεις σας να είναι καθρέφτης των όσων λέτε στο παιδί σας. Λειτουργήστε δηλαδή ως πρότυπό του. 
18. Να προσπαθείτε να χρησιμοποιείτε πάντα τη σωστή ορολογία για τα μέρη του σώματος αλλά και για οτιδήποτε σχετίζεται με τη σεξουαλικότητα. 
19. Να αντιδράτε με ψυχραιμία στη χρησιμοποίηση από το παιδί σας μη αποδεκτών λέξεων και φράσεων συζητώντας μαζί του για τη σημασία τους και τον ορθό τρόπο χρήσης τους. 
20. Μάθετε στο παιδί σας να ζυγίζει τα υπέρ και τα κατά κάθε προσωπικής του απόφασης και συζητήστε μαζί του τόσο τη σημασία και το δικαίωμα της προσωπικής επιλογής σε κάθε θέμα, αλλά και των ευθυνών και συνεπειών που αυτή συνεπάγεται. 
21. Να δείχνετε στοργή με το άγγιγμα και τα λόγια στο παιδί σας, σε όλες τις ηλικίες, για να του δώσετε το μήνυμα ότι αυτός ένας φυσικός και όμορφος τρόπος έκφρασης συναισθημάτων. 
22. Να είστε ειλικρινείς. 
23. Όταν δεν είστε σίγουροι για κάτι χρησιμοποιείστε την κρίση σας και…εμπιστευτείτε το ένστικτό σας. 
24. Διατηρήστε πάντα ανοιχτή την επικοινωνία με το παιδί σας. 
25. Αφιερώστε του χρόνο. 

Που μπορώ να βρω περισσότερο βοηθητικό υλικό για να μιλήσω σωστά στο παιδί μου για το σεξ 
Στην αγορά κυκλοφορούν πολλά καινούρια βιβλία τα οποία μπορούν να σας βοηθήσουν να αρχίσετε να μιλάτε με το παιδί σας για αυτά τα θέματα. Για πληροφορίες μπορείτε επίσης να συμβουλευτείτε αξιόπιστες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο. Μπορείτε επίσης να αποταθείτε για συμβουλές και έντυπο υλικό στον Κυπριακό Σύνδεσμο Οικογενειακού Προγραμματισμού. Η ιστοσελίδα του Συνδέσμου www.cyfamplan.org/ προσφέρει αρκετές πληροφορίες για αυτά τα θέματα.
http://www.paidiatros.com/easyconsole.cfm/id/1248