Η απαγωγή του στρατηγού Κράιπε - 24 Απριλίου 1944

 Γράφει ο Σπύρος Θεοδωράτος
Σήμερα, η «Ελεύθερη Ζώνη» επιχειρεί μια καταβύθιση στις σελίδες της λαμπρής Ιστορίας αυτού του τόπου, υπενθυμίζοντας πως η Ελλάδα κάποτε υπήρξε το κόσμημα της Αντίστασης απέναντι στη ναζιστική θηριωδία, αποτελώντας  λαμπρό παράδειγμα για ολόκληρη τη Ευρώπη... Το μοναδικό σε επινοητικότητα και τόλμη περιστατικό της απαγωγής του Γερμανού Διοικητή της Κρήτης, Χάινριχ Κράιπε, από Βρετανούς και Κρητικούς κομάντος, στις 24 Απριλίου του 1944,  σήμανε γενικό συναγερμό στο Βερολίνο και υπήρξε ένα ηχηρό ράπισμα στη γερμανική αλαζονεία… Κυρίως, έδειξε, για μία ακόμη φορά κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πως τίποτε δεν είναι αδύνατον για τους Ρωμιούς… 

Για την περίφημη «Απαγωγή Κράιπε» είχαμε την τιμή να μιλήσουμε με τον κ. Γεώργιο Χαροκόπο, έναν άνθρωπο ο οποίος έλαβε ενεργά μέρος στην επιχείρηση της απαγωγής, φυγαδεύοντας τους αντάρτες, μαζί με τον Κράιπε, μέσα από τα δύσβατα περάσματα του Ψηλορείτη, οδηγώντας τους στην παραλία όπου θα τους περίμενε το σκάφος με τελικό προορισμό το Αρχηγείο του Καΐρου…
     
- Ποιο είναι το ιστορικό πλαίσιο στην Κρήτη, το κλίμα πριν την «απαγωγή Κράιπε». Σε τι σημείο βρισκόταν η Αντίσταση και οι οργανώσεις της;

- Η κατάσταση στην Κρήτη ήταν πάντα σε αναβρασμό, από την πρώτη ώρα της γερμανικής κατοχής. Κατά το Καλοκαίρι του 1943, έγινε μία μεγάλη μάχη με τους Γερμανούς στην επαρχία «Βιάνου», κατά την οποία εφονεύθησαν πολλοί Γερμανοί, δύο λόχοι, ενώ πιάστηκαν αιχμάλωτοι και άλλοι 13. Κατόπιν αυτού, οι Γερμανοί, εξετέλεσαν 500 κατοίκους της περιοχής, έπιασαν πολλούς αιχμαλώτους, ενώ επτά μεγάλα χωριά θα’ λεγε κανείς εξηφανίσθησαν, ερειπώθηκαν… Η μάχη στη Βιάνου έλαβε χώρα μετά από ένα αναπάντεχο γεγονός, την αυτομόληση του Διοικητή των Ιταλικών Δυνάμεων Κρήτης, αντιστράτηγου Άντζελο Κάρτα, στις συμμαχικές δυνάμεις. Ο Κάρτα πρόσκειτο στον Μποντόλιο, που έριξε τον Μουσολίνι. Ο αρχηγός της βρετανικής μυστικής αποστολής στην Κρήτη, ταγματάρχης Πάτρικ Λη-Φέρμορ, είχε πάρει τον Κάρτα, κατά τη μάχη της Βιάνου, και τον είχε φυγαδεύσει με πλοίο στο Κάιρο, στο Στρατηγείο των Συμμάχων.

- Τότε μπήκε ο «σπόρος» της απαγωγής, εκεί γεννήθηκε η ιδέα, και από ποιον;

- Εκεί, έμαθαν όλοι για τα φριχτά αντίποινα των Γερμανών, και αποφάσισαν να απαντήσουν σε αυτά με μία ιδιαίτερα εντυπωσιακή κίνηση, που θα καταρράκωνε το ηθικό των Ναζί… Ο Λη-Φέρμορ είχε τότε την ιδέα της σύλληψης και απαγωγής του ίδιου του Διοικητή της Κρήτης, που τότε ήταν ο στρατηγός Μύλερ – διαβόητος για τη σκληρότητά του. Το Αρχηγείο ενέκρινε την ιδέα και του ανέθεσε το σχηματισμό μιας ομάδας από Άγγλους και Κρητικούς, με σκοπό την πραγματοποίηση του σχεδίου… Ο Λη-Φέρμορ συγκρότησε τον πυρήνα της ομάδας του, με τον Άγγλο Λοχαγό Στάνλεϊ Μος, ο οποίος μιλούσε πολλές γλώσσες και είχε σημαντική πείρα, και δύο Κρητικούς που βρίσκονταν τότε στη Μέση Ανατολή: τον Μανώλη Πατεράκη, από το Κουστογέρακο Χανίων, και τον Γιώργο Τυράκη, από τον Φουρφουρά Αμαρίου.

- Αποφασίζεται, λοιπόν, ποιοι θα συμμετάσχουν, ο Λη-Φέρμορ φτιάχνει την ομάδα του. Πότε και με ποιον τρόπο φτάνει η ομάδα στην Κρήτη, ώστε να μπει σε τροχιά το σχέδιο;                
- Αποφασίστηκε να έρθουν στην Κρήτη με αεροπλάνο και να προσγειωθούν με αλεξίπτωτα σε μέρος από όπου θα τους παραλάμβαναν ανταρτικές ομάδες. Τη νύχτα της 4ης Φεβρουαρίου ο Λη-Φέρμορ (σ.σ.: ή «Φιλέντεμ» ή «Πάντυ») πράγματι τα καταφέρνει και προσγειώνεται στο οροπέδιο του Ομαλού στο Λασήθι, όπου τον παρέλαβα η ομάδα των Σάντυ Ρέντελ, Μανώλη Αγγελάκη, καπετάν Χρήστου Ζαμπετάκη και Ιάσονα Σταυρακάκη.. Ωστόσο, η υπόλοιπη ομάδα δεν τα κατάφερε, λόγω ξαφνικού αέρα που έπιασε στην περιοχή. Μάλιστα, ακολούθησαν ακόμη 12 (!) νυχτερινές πτήσεις, όλες χωρίς αποτέλεσμα!. Τελικά, η υπόλοιπη ομάδα προσέγγισε, μετά από αρκετές περιπέτειες, με ένα Μότορ Λοντς, τα νότια παράλια της Κρήτης, τα ξημερώματα της 4ης Απριλίου. (σ.σ: τα βρετανικά Μότορ Λοντς, ή M.L., ήταν μικρά, ταχύπλοα, εξοπλισμένα σκάφη επιφάνειας, που χρησιμοποιούνταν ακριβώς για ανάλογες ριψοκίνδυνες και τάχιστες ειδικές αποστολές). Κατόπιν, όλη η ομάδα εγκαταστάθηκε στο σπίτι ενός ηγετικού στελέχους της Αντιστάσεως, του Παύλου Ζωγραφιστού. 

- Και αρχίζει πλέον η αντίστροφη μέτρηση για την πραγματοποίηση της απαγωγής;

- Στο μεταξύ, οι Έλληνες της ομάδας της «133» - της, τρόπον τινά, συμμαχικής αντικατασκοπείας - ο Μιχάλης Ακουμιανάκης και ο Ηλίας Αθανασάκης, αμφότεροι από το Ηράκλειο, είχαν το ρόλο να παρακολουθούν καθημερινά όλες τις κινήσεις και το καθημερινό δρομολόγιο του τότε Γερμανού Διοικητή, του Μύλερ. Ο Μύλερ, όπως και ο Κράιπε, που τον διαδέχθηκε, διέμενε στη βίλλα «Αριάδνη», έργο του μεγάλου αρχαιολόγου Έβανς, που είχε ανακαλύψει την Κνωσσό… Οι αντάρτες είχαν ξεψαχνίσει κάθε εκατοστό του δρομολογίου, και είχαν μάλιστα εντοπίσει το ιδανικό σημείο του δρόμου για μία ξαφνική έφοδο. Ήταν μία δεξιά, κατηφορική στροφή σε μια ερημιά, όπου όλα τα αυτοκίνητα αναγκαστικά έκοβαν ταχύτητα, για να μην πέσουν στον γκρεμό… Μάλιστα, κατά σύμπτωση, ο Κράιπε, μία μόλις ημέρα πριν την επίθεση της ομάδας - λες και είχε διαισθανθεί τον κίνδυνο - έδωσε εντολή να τοποθετηθεί φυλάκιο με φαντάρο επάνω ακριβώς στη στροφή… 

- Οπότε, λοιπόν, και το σχέδιο της επιχείρησης είναι πλέον έτοιμο… Ωστόσο, συμβαίνει, ξαφνικά, το εξής: ο στρατηγός Μύλερ αντικαθίσταται από τον Χάινριχ Κράιπε!...

- Ακριβώς… Ωστόσο, αυτή η αντικατάσταση δεν ήταν μία απόφαση ρουτίνας για τον Χίτλερ. Ο Κράιπε ήταν μεγαλύτερος σε ηλικία από τον προκάτοχό του, και μετατέθηκε στην Κρήτη απευθείας από το Ρωσικό Μέτωπο, όπου μάλιστα είχε τιμηθεί με την ανώτατη διάκριση του Γ’ Ράιχ, τον Σιδηρούν Σταυρόν των Ιπποτών. Ήταν ένας στρατιβωτικός καριέρας, με σημαντικές διακρίσεις στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμη, η γερμανική δύναμη στην Κρήτη παρέμεινε στους 30.000 άνδρες, ενώ ο εξοπλισμός τους ανατάχθηκε σε πιο ευέλικτη διάταξη… Όλα αυτά σήμαιναν πως για τον Χίτλερ η Κρήτη είχε ιδιαίτερη σημασία και έπρεπε να παραμείνει υπό κατοχή, με κάθε τρόπο.

- Έτσι, λοιπόν, το σχέδιο δεν αλλάζει. Αντί για τον Μύλερ, θα απαχθεί ο νεοφερμένος Κράιπε…

- Ασφαλώς. Και πραγματοποιήθηκε…

- Πάντως, όπως γράφετε και στο βιβλίο σας («Η απαγωγή του στρατηγού Κράιπε», Eurobooks, 2007, 5η έκδοση), αρχικά είχε εξετασθεί και η ιδέα να απαχθεί ο Διοικητής μέσα από τη βίλλα όπου διέμενε…

- Πράγματι, αρχικά αυτή ήταν η ιδέα, ωστόσο όλοι είδαν πως κάτι τέτοιο θα ήταν σχεδόν αδύνατο να στεφθεί υπό επιτυχία, καθώς η οικία «Αριάδνη» φυλασσόταν πάρα πολύ, ενώ πέρξ αυτής, στις μάντρες υπήρχε τριπλό αγκαθωτό συρματόπλεγμα. Αλλά και για το σχέδιο της εφόδου καθ’ οδόν υπήρχαν διαφωνίες, καθώς δεν συμφωνούσαν όλοι στο σημείο στο οποίο θα έπρεπε να σταματήσσουν το όχημα, δήθεν για έλεγχο, και να το καταλάβουν οι αντάρτες…

- Υπήρχε πρόβλημα και με τις στολές που θα φορούσαν, έτσι; Μόνο δύο γερμανικές στολές είχαν εξασφαλισθεί για την ομάδα.

- Ακριβώς. Και τις δύο στολές τις φόρεσαν οι Άγγλοι αξιωματικοί, ο Λη-Φέρμορ και ο Μος, και οι υπόλοιποι περίμεναν κρυμμένοι για την ώρα της επίθεσης στον Κράιπε και τον οδηγό του (σ.σ: ο σοφέρ λεγόταν Άλφρεντ Φένσκε. Είχε άσχημο τέλος. Εξετελέσθη με μαχαίρι από τον αντάρτη Ζωιδάκη, στη διαδρομή λίγο μετά το χωριό Άγιος Σύλλας. Ο Φένσκε είδε από μακριά μία πομπή αυτοκινήτων μακριά κάτω στο δρόμο. Τινάχθηκε πάνω ξαφνικά και ο Ζωηδάκης, τον σκότωσε επί τόπου). 

- Το «σενάριο» που τελικά ακολούθησαν ποιο ήταν;

- Το σχέδιο ήταν να σταματήσουν οι Μος και Λη-Φέρμορ το αυτοκίνητο μάρκας Όπελ του Κράιπε για τυπικό έλεγχο, φορώντας τις γερμανικές στολές. Ο «Φιλέντεμ» μιλούσε γερμανικά, κάτι απόλυτα αναγκαίο. Στη διαδρομή, επί της Λεωφόρου Ηρακλείου, υπήρχαν ακροβολισμένοι αντάρτες που ειδοποιούσαν την ομάδα για την πορεία της λιμουζίνας. Πράγματι, την κατάλληλη στιγμή, και εκμεταλλευόμενη τη χαμηλή ταχύτητα του αμαξιού πάνω στην επίμαχη στροφή, τα μέλη της ομάδας αφόπλισαν τον οδηγό και συνέλαβαν τον στρατηγό Κράιπε. Ο Κράιπε, μάλιστα, αντιστάθηκε, και στη διάρκεια της πάλης έχασε τον Σιδηρούν Σταυρόν από τη στολή του, γεγονός το οποίο έφερε βαρέως κατά τη διάρκεια της κράτησής του και της πορείας μέσα από τον Ψηλορείτη με τους απαγωγείς του…

- Και έτσι, έρχεται η δική σας σειρά να πάρετε μέρος στη μοναδική αυτή στιγμή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν υποδέχεσθε την ομάδα στο «Γερακάρη»…

- Ναι… Τους παρέλαβα στο «Γερακάρη», από εκεί κατευθυνθήκαμε στο χωριό μου, «Πατσός», μείναμε δύο μέρες, και κατόπιν αφού περάσαμε από κάποια χωρία, περάσαμε στην παραλία Κλίματα κοντά στο χωριό «Ροδάκινο». Εκεί, ήρθε ειδικό εξοπλισμένο σκάφος και μας πήρε στις 14 Μαΐου του ‘44, τα μεσάνυχτα, και φθάσαμε στις 15 του μήνα στη Μάρσα Ματρούχ της Αιγύπτου…

- Εσάς, προσωπικά, τι εικόνα σας έδωσε ο Κράιπε, που τον γνωρίσατε, μάλιστα, και κάτω από τόσο ιδιαίτερες συνθήκες…

- Ο Κράιπε ήταν μετρίου αναστήματος, αρκετά παχύς.  Μάλιστα δεν μπορούσε να περπατήσει καλά και αυτό μας έφερε αρκετά εμπόδια, καθώς κάναμε συχνές στάσεις… Είχε χτυπήσει ελαφρά στο πόδι κατά τη σύλληψή του. Ο Κράιπε αρχικά ήταν πολύ προβληματισμένος και μάλλον ταπεινωμένος. Ωστόσο, μετά τις πρώτες μέρες της πορείας στο βουνό, και αφού είχε δει πως εμείς τον θέλαμε ζωντανό και δεν επρόκειτο να τον βλάψουμε, άρχισε να αναθαρρεί, και μας έλεγε κιόλας: «Όλοι σας σε λίγο καιρό θα είστε αιχμάλωτοί μου… Μην νομίζετε πως θα μπορέσετε να διασχίσετε τη θάλασσα σαν να κάνετε βόλτα…». Ωστότο, στη συνέχεια άφησε το υπεροπτικό ύφος και ξαναθυμήθηκε ποιος είχε πια το πάνω χέρι… Στο τελευταίο λημέρι που πήγαμε, στην Καμπιά, των αδερφών Κοτσίφη, από το Ροδάκινο, και του καπετάν Κατσιά, ο Κράιπε εξεπλάγη από την οργάνωσή μας και τη μεθοδικότητά μας…

- Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της τρομερής αυτής ιστορίας, είναι και τα γερμανικά αντίποινα που ακολούθησαν την απαγωγή…

- Τα γερμανικά αντίποινα ήταν άμεσα και σκληρά. Εκατέστρεψαν επτά χωριά στην επαρχία Αμαρίου, 164 ήρωες και μάρτυρες της Αντιστάσεως τους εξετέλεσαν, μεταξύ των οποίων ένας μου θείος και δύο πρώτα μου ξαδέλφια… Αυτά συνέβησαν τον Αύγουστο του ’44. Ως φαίνεται, οι Γερμανοί πληροφορήθηκαν από τους πράκτορές τους ένα μέρος της διαδρομής που είχαμε ακολουθήσει, και θέλησαν να εκδικηθούν τους κατοίκους… Παρότι εμείς ήμασταν πολύ προσεκτικοί, περνούσαμε μόνο νύχτα από κατοικημένα μέρη, και μόνο όταν δεν υπήρχε κανένας άλλος δρόμος ώστε να το αποφύγουμε… Εδώ, πρέπει να σημειώσω πως τόσο η απαγωγή όσο και η ασφαλής διαφυγή των ανταρτών και του Κράιπε δεν θα είχαν ποτέ στεφθεί υπό επιτυχία χωρίς τη βοήθεια και τη γενναιότητα των απλών ανθρώπων της Κρήτης, χωρικών και βοσκών…

- Ήταν χαρά και τιμή μας που συνομιλήσαμε σήμερα και μοιραστήκατε με το κοινό μας αυτές τις πολύτιμες αναμνήσεις…

- Ήταν δική μου τιμή, να είσθε καλά…


Βιογραφικό σημείωμα: Ο Γεώργιος Ευθ. Χαροκόπος γεννήθηκε το 1919 στο χωριό Πατσός του Ρεθύμνου. Το 1940 αποφοιτά από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου. Στις 16/04/1941 επρόκειτο να καταταγεί στην Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Κερκύρας - αλλά η εισβολή των Γερμανών στη χώρα (06/04/) ματαίωσε την κατάταξή του «επ’ αόριστον». Ωστόσο, δεν μένει με «δεμένα χέρια». Αποφασίζει να μπει στην Αντίσταση και λαμβάνει μέρος στην επική  Μάχη της Κρήτης. Κατόπιν, εισέρχεται στους κόλπους των κρητικών ομάδων Αντίστασης και λειτουργεί ως σύνδεσμός τους με τις αντίστοιχες βρετανικές. Κατά την απαγωγή του Γερμανού Γενικού Διοικητού της Κρήτης – και «ζωντανού θρύλου» της Βέρμαχτ - Καρλ Χάινριχ Κράιπε, ο ρόλος του είναι να παραλάβει την ομάδα των απαγωγέων μαζί με τον Κράιπε, από το χωριό «Γερακάρης», και να τους οδηγήσει μέσα από τα δύσβατα περάσματα του Ψηλορείτη, με ασφάλεια, στην παραλία του χωριού «Ροδάκινο», από όπου και θα τους παραλάμβανε συμμαχικό πλοίο με προορισμό το Κάιρο… Το όνομα του Γεωργίου Χαροκόπου περιλαμβανόταν στα κατάστιχα της Κομαντατούρ της Κρήτης, ανάμεσα στα κορυφαία  Ελλήνων πατριωτών. Σε απόρρητη διαταγή του γερμανικού Γραφείου Αντικατασκοπίας αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Ο νέος αυτός (σ.σ.: ο Χαροκόπος) έρχεται σε επαφή με τους αντάρτες αλλά και με τους Άγγλους. Είναι δάσκαλος, αλλά δεν διδάσκει. Γνωρίζει πολλά μυστικά και είναι έξυπνο και δραστήριο μέλος της μυστικής οργάνωσης του νησιού. Πιθανώς οπλοφορεί. Αν εξαφανισθεί, θέσατε σε ενέργεια το σχέδιο “Πύρινος Κύκλος”…»(πηγή: Ιωαν. Ιωαννίδη, «Έλληνες και ξένοι κατάσκοποι στην Ελλάδα»).

Ο Γεώργιος Χαροκόπος έχει συγγράψει τα βιβλία:

ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΚΡΗΤΗ - Ο ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1941-1944 (1971)

Η ΑΠΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΚΡΑΪΠΕ (1973)

ΤΟ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟ ΧΡΕΟΣ – THE FORGOTTEN DEBT (1989, στην αγγλική γλώσσα)

ΑΝ Η ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΕΛΕΓΕ ΤΟ «ΟΧΙ» ΤΟ 1940 (2005)

Αρθρογραφεί ανά καιρούς στην «Ελεύθερη Ζώνη», σχολιάζοντας συχνά σε έμμετρο λόγο την  επικαιρότητα. Κατοικεί στο Παλαιό Φάληρο, με την αγαπημένη του σύζυγο, Δωροθέα.

www.youtube.com/watch?v=DeMweA8pnLg

http://www.elzoni.gr/html/ent/984/ent.14984.asp