«ΤΟ ΑΣΜΑ ΗΡΩΪΚΟ ΚΑΙ ΠΕΝΘΙΜΟ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ, ΓΡΑΦΤΗΚΕ ΓΙΑ ΘΡΑΚΑ ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟ»

Η Ένωση Γυναικών Θράκης "Δόμνα Χατζή Αντώνη Βιζβίζη", σε ειδική εκδήλωση στο Ευγενίδειο Ίδρυμα (Πλανητάριο), τίμησε το Έπος του 1940-41. 

         Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης απονεμήθηκε αναμνηστικό μετάλιο με την μορφή της ηρωίδας του 1821 Δόμνας Βιζβίζη στους μαθητές των παραγωγικών στρατιωτικών σχολών, με καταγωγή από τη Θράκη. Επίσης τους προσφέρθηκε το βιβλίο του Απόστολου Ευθυμιάδη "Η συμβολή της Θράκης στους απελευθερωτικούς αγώνες του Έθνους 1361-1920". Χορωδία γυναικών υπό τη διεύθυνση της κ. Ελένης Τσαγκαράκη τραγούδησε επίκαιρα τραγούδια για την ελληνική εποποιία στα Αλβανικά και Ηπειρωτικά βουνά. Προβλήθηκε ακόμα ταινία παραγωγής του Πολεμικού Μουσείου με αφήγηση της Θρακιώτισας στην καταγωγή Σοφίας Βέμπο για τον πόλεμο του Σαράντα.

          Παρέστη και προσφώνησε την εκδήλωση η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Άννα Νταλάρα.

*Η υφυπουργός κ. Άννα Νταλάρα

          Το πρόγραμμα παρουσίασε ο Θρακιώτης ηθοποιός Κώστας Χατζούδης.

          Κεντρικός ομιλητής, ήταν ο δημοσιογράφος Παντελής Αθανασιάδης με θέμα "Το άσμα ηρωικό και πένθιμο του Οδυσσέα Ελύτη, γράφτηκε για Θράκη ανθυπολοχαγό". Το κείμενο του λόγου ήταν το ακόλουθο:

          "Το Έπος του 1940, είναι ίσως μια από τις καλύτερες στιγμές του Νεώτερου Ελληνισμού. Ποτέ ξανά, ο Ελληνισμός δεν είχε δείξει τέτοια σύμπνοια, τόση αξιοσημείωτη πίστη στην Ελευθερία και υπέροχη αγωνιστικότητα. Το Έπος αυτό, υπήρξε μοναδική εκδήλωση φιλοπατρίας και ακατάβλητης αγωνιστικότητας, πολύτιμο παράδειγμα και ανεκτίμητη παρακαταθήκη για τις κατοπινές γενιές.

          Η Θράκη στον αγώνα αυτό, είχε την συμμετοχή της. Από αυτήν συμμετοχή και τις θυσίες των παλληκαριών της, αντλεί ανεξάντλητη υπερηφάνεια. Αλλά, ποτέ δεν εκμεταλλεύθηκε τις περγαμηνές αυτές. Και σ’ αυτό θα σταθούμε σήμερα.

*Ο κεντρικός ομιλητής Παντελής Αθανασιάδης 
και η κ. Αναστασία Σακαλίδου- Χουρδάκη

Σε όλους μας είναι γνωστό, πως ο μεγάλος μας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης ο τιμημένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, πήρε μέρος το 1940 στο μεγάλο αγώνα του Ελληνισμού ενάντια στον Ιταλικό φασισμό. Με την έναρξη του πολέμου ο Ελύτης κατατάχθηκε ως ανθυπολοχαγός. Στις 13 Δεκεμβρίου 1940 μετατέθηκε στη ζώνη πυρός και στις 26 Φεβρουαρίου του επόμενου χρόνου, μεταφέρθηκε με σοβαρό κρούσμα κοιλιακού τύφου στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων. Πολέμησε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός, στα χιονισμένα Βορειοηπειρωτικά βουνά και καρπός των βιωμάτων και των εμπειριών του, είναι τα δύο αξεπέραστα ποιητικά αριστουργήματά του, το «Άξιον Εστί» με την παγκόσμια ακτινοβολία και το «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας».  Ειδικά αυτό το δεύτερο, ενδιαφέρει εμάς τους Θράκες, αν και συνήθως το αγνοούμε ή το προσπερνούμε χωρίς να δίνουμε τη δέουσα σημασία. Ίσως γιατί οι περισσότεροι δεν το έχουμε διαβάσει καν. Ο Ελύτης συνέλαβε την ιδέα του Άσματος το χειμώνα του 1941, αλλά τελικά το ολοκλήρωσε αργότερα και τελικά το δημοσίευσε το καλοκαίρι του 1945 στο δεύτερο τεύχος του περιοδικού «Τετράδιο», όπου προηγουμένως είχε δημοσιευτεί άρθρο του για τον ισπανό ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.

*Ο Παντελής Αθανασιάδης

          Βάσιμα ισχυρίζομαι και αδιάκοπα επιμένω, και έχω κατ’ επανάληψη αρθρογραφήσει, ότι ο αδικοχαμένος ηρωικός ανθυπολοχαγός της Αλβανίας, του ομωνύμου ποιήματος του Ελύτη, παρά το γεγονός ότι δεν διασώζεται το όνομά του ή άλλα στοιχεία της πραγματικής ταυτότητάς του, είναι Θραξ. Είναι ένας από τους πατεράδες ή τους παππούδες μας.

          Και αυτό, το επιβεβαιώνει ο ίδιος ο Ελύτης, που συγκλονισμένος από τον ηρωικό θάνατο αυτού του ανθυπολοχαγού, έγραψε το περίφημο αυτό ποίημα. Ειδικότερα  στο ΣΤ΄ κεφάλαιο του ποιήματός του, γράφει προσδιορίζοντας τουλάχιστον την καταγωγή του.

«Ήταν ωραίο παιδί. Την πρώτη μέρα που γεννήθηκε

Σκύψανε τα βουνά της Θράκης να φανεί

Στους ώμους της στεριάς το στάρι που αναγάλλιαζε

Σκύψανε το βουνά της Θράκης και το φτύσανε

Μια στο κεφάλι, μια στον κόρφο, μια μέσα στο κλάμα του.

Βγήκαν Ρωμιοί με μπράτσα φοβερά

Και το σηκώσαν  στου βοριά τα σπάργανα…»

Αυτός λοιπόν ο ηρωικός Θρακιώτης, ένας ημίθεος στα μάτια του ποιητή, ένας καθημερινός δικός μας άνθρωπος σαν όλους τους Θρακιώτες που έδωσαν δυναμικό παρόν στο αντιφασιστικό αγώνα, κουβαλούσε μέσα του τα γονίδια του διαχρονικού και διάχυτου Θρακικού ερωτισμού. Και αυτό το έβλεπε από διαίσθηση ο ποιητής και δεν παρέλειψε να το περιλάβει στο αριστουργηματικό ελεγείο του, γράφοντας λίγο παρακάτω:

Ήταν γερό παιδί

Τις νύχτες αγκαλιά με τα νεραντζοκόριτσα

Λέρωνε τις μεγάλες φορεσιές των άστρων

Ήτανε τόσος ο Έρωτας στα σπλάχνα του

Που έπινε μέσα στο κρασί τη γέψη όλης της γης

Πιάνοντας ύστερα χορό μ’ όλες τις νύφες λεύκες

Ώσπου ν’ ακούσει και να χύσ’ η αυγή το φως μές στα μαλλιά του

Η αυγή που μ’ ανοιχτά μπράτσα τον έβρισκε

Στη σέλα δύο μικρών κλαδιών να γρατσουνάει τον ήλιο

Ή πάλι με στοργή να σιγονανουρίζει

Τις μικρές κουκουβάγιες που ξαγρύπνησαν…

Ά τι θυμάρι δυνατό το γυμνό του στήθος

Όπου ξεσπούσαν λευτεριά και θάλασσα…

Ήταν γενναίο παιδί

Με τα θαμπόχρυσα κουμπιά και το πιστόλι του

Με τον αγέρα στην περπατηξιά…

      Επιμένω λοιπόν, ότι αυτός ο ηρωικός ανθυπολοχαγός, που ο ποιητής τον έβλεπε σαν σύμβολο των αξιωματικών οι οποίοι μαζί με όλους τους άλλους Έλληνες αγωνίζονταν να διασώσουν την τιμή της πατρίδας τους, δεν μπορεί παρά να είχε γεννηθεί στη Θράκη. Αν για παράδειγμα είχε γεννηθεί στην Ήπειρο ο Ελύτης θα έγραφε ότι έσκυψε η Πίνδος για να φανεί ο νεογέννητος. Αν είχε γεννηθεί στην Κρήτη, θα έγραφε, πως έσκυψε ο Ψηλορείτης, αν είχε γεννηθεί στη Σπάρτη θα έγραφε πως έσκυψε ο Ταΰγετος και ούτω καθεξής. Όλα τους βουνά με ιστορία. Βουνά και αυτά, που έτρεφαν ακατάβλητα παλληκάρια. Όμως με σαφήνεια γράφει, ότι έσκυψαν τα βουνά της Θράκης, την πρώτη μέρα που γεννήθηκε.

*Η χορωδία γυναικών

      Άλλωστε πολλές έμμεσες αποδείξεις υπάρχουν στο Στρατιωτικό Μουσείο Διδυμοτείχου. Στο ισόγειό του, στην αίθουσα με τις φωτογραφίες των πεσόντων Θρακών, μεταξύ άλλων, εντοπίζουμε και τα ακόλουθα ονόματα συμπατριωτών μας ανθυπολοχαγών, που έδωσαν τη ζωή τους στα βουνά της Βορείου Ηπείρου, το 1940-41:

*Ο Οδυσσέας Ελύτης (στο μέσον) επιστρατευμένος στα Ηπειρωτικά βουνά το 1940

·  Λεπτοκαρόπουλος Χρήστος. 'Έπεσε στα τέλη του 1940 στην ελληνοαλβανική μεθόριο.

·  Κανδηλάπτης Θεόδωρος. Έπεσε στις 28-2-1941 στο Μπούμπεσι.

·  Παρασκευούδης Πέτρος. Έπεσε στις 10-3-1941 στο Πόγραδετς. Ετάφη στο Τεπελένι.

·  Παπαγιαννόπουλος Τηλέμαχος, της Β΄ Μοίρας ΧV Σ.Π.Β. Έπεσε στο ύψωμα της Κλεισούρας στις 13-3-1941.

Προσωπικά πιστεύω, πως αν γίνει μια ενδελεχέστερη έρευνα στα Αρχεία των Ενόπλων Δυνάμεων, θα βρεθούν και άλλοι Θράκες ανθυπολοχαγοί πεσόντες στα βουνά της Βορείου Ηπείρου, που δεν τους γνωρίζουμε. Για παράδειγμα, μπορεί να καταλογίζονται νεκροί ανθυπολοχαγοί σε άλλους νομούς, αλλά αυτοί, να προέρχονται  από Θρακικές προσφυγικές οικογένειες, που μετά το 1922 εγκαταστάθηκαν σε άλλους νομούς της χώρας. Αυτός λοιπόν ο ηρωικός Θραξ ανθυπολοχαγός, ένας ημίθεος στα μάτια του ποιητή, που τον ενέπνευσε να γράψει το περίφημο ποίημά του, δεν ήταν παρά ένας καθημερινός δικός μας άνθρωπος σαν όλους τους συμπατριώτες μας, που έδωσαν δυναμικό παρών στον αντιφασιστικό αγώνα.

      Το αλάνθαστο ένστικτο του ποιητή, τον οδήγησε στον ιστορικά ορθό δρόμο, θέλοντας να περιγράψει τον ανθυπολοχαγό που έδωσε τη ζωή του μαχόμενος, στα χιονισμένα Βορειοηπειρωτικά  βουνά. Απλά, θέλοντας να δώσει συνολικά την εικόνα των ηρωικά αγωνιζόμενων νέων αξιωματικών, απέφυγε να συγκεκριμενοποιήσει το πρότυπο, που τον ενέπνευσε. Μας άφησε όμως έμμεσα να αντιλαμβανόμαστε βάσιμα, ότι το εξαίρετο ελεγείο του ««Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας», είχε για πρότυπό του ένα Θράκα ήρωα. Και εδώ έγκειται η δική μας ευθύνη. Να αναδείξουμε τη συμβολή των Θρακών με εναργέστερο τρόπο στους αγώνες του Έθνους. Έχουμε σύμμαχο, την Ιστορία, την Αλήθεια και τον Ελύτη.

          Εδώ, θέλω να κάνω μια παρένθεση για να τονίσω, ότι μεγάλη ευθύνη έχουν οι Θράκες εκπαιδευτικοί, που πρέπει να διδάσκουν στα παιδιά και να αναλύουν αυτό το υπέροχο ποίημα, το οποίο θα κάνει υπερήφανες και θα εμπνέει τις νέες γενεές. Τα παιδιά των Θρακών, πρέπει να μάθουν, για να αισθάνονται το μεγαλείο της θρακικής ρίζας τους.

*Ο παρουσιαστής ηθοποιός Κώστας Χατζούδης, ο ομιλητής Παντελής Αθανασιάδης 

και η πρόεδρος κ. Αναστασία Σακαλίδου- Χουρδάκη

          Και επειδή σήμερα απευθυνόμαστε και σε μαθητές των παραγωγικών στρατιωτικών σχολών, θα πρέπει να τους καλέσω να αναλογιστούν το μεγαλείο της θυσίας των προγόνων μας. Το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» με την ανωνυμία που επέβαλε ο Οδυσσέας Ελύτης, στέκεται πλάι στην μεγάλη και αιώνια αξία της φράσης του άλλου μεγάλου Θρακός του Θουκυδίδη, που στον Επιτάφιό του είχε γράψει: «Μία δε κλίνη κενή, εστρωμένη των αφανών φέρεται οί αν μη ευρεθώσιν εις αναίρεσιν». Ήταν αυτή, η μέγιστη τιμή για όσους θυσιάζονταν για την πατρίδα, αλλά μέσα στον ορυμαγδό της μάχης, δεν βρίσκονταν οι σωροί τους για να ταφούν κανονικά. Αυτούς τους ανώνυμους ας έχουμε όλοι κατά νουν. Το καθήκον προς την πατρίδα, και οι θυσίες δεν προϋποθέτουν αναγνώριση. Απαιτούν ανιδιοτέλεια και σεμνότητα".

http://sitalkisking.blogspot.gr/2010/11/blog-post.html