Του Μάνδαλου Παναγιώτη. E-mail: panosmandalos@yahoo.gr
Κάποτε τα ποτάμια θεωρούνταν από τον άνθρωπο Θεού δώρο. Με τις πλημύρες τους λίπαιναν τα χωράφια και φυσικά το καλοκαίρι η σοδιά άφθονη αφού το νερό υπήρχε άφθονο. Σιγά σιγά η ανθρώπινη όμως άρχισε ο άνθρωπος τα δικά του. Δεν μας κάνει το ποτάμι γιατί είναι φαρδύ. Ας το στενέψουμε. Δεν μας κάνει το ποτάμι γιατί δεν έχει πολύ νερό ας το μπαζώσουμε. Και πάει λέγοντας. Πάντα στην υπεροψία ενός ύψιστου Θεού που προστατεύει μόνον αυτόν και αψηφά τα υπόλοιπα, ένοιωσε παντοδύναμος και φυσικά ο απόλυτος κυρίαρχος καταπατητής της φύσης, της μάνας δηλαδή που τον γέννησε και που οφείλει την ύπαρξη του. Και σε αυτή την αλλοφροσύνη ..ρύπανε, μόλυνε, εξαφάνισε την φύση όλη. Όσο αναφορά τα ποτάμια, τα μπάζωσε κιόλας και αν ήταν χείμαρροι …τους εξαφάνισε. Και όμως δεν υπολόγισε την δύναμη της φύσης που καρτερικά υπομένει, αλλά κάθε τόσο είναι αμείλικτη με αυτόν. Είναι όμως έτσι. Είναι ο βιαστής θύμα της βιασμένης ή θύτης που πληρώνει το τίμημα; Είναι ο δολοφόνος στην φυλακή το θύμα ή ο δολοφονημένος. Εδώ βέβαια η απάντηση γρήγορη και από όλους δεκτή όταν πρόκειται για άνθρωπο. Όταν όμως πρόκειται για την φύση …μουγκή και πολλές φορές κατηγορηματική. Δεν φταίνε τα εκτρωματικά έργα μας αλλά η φύση. Δεν φταίει ο βιαστής αλλά ο βιαζόμενος. Δυο μέτρα και δυο σταθμά.
Και ας πάρουμε τα πράγματα όπως έχουν. Ο Έβρος ποταμός που αποτελεί και φυσικά σύνορο Ελλάδος Τουρκίας, είναι από τους μεγαλύτερους ποταμούς στην Ελλάδα. Σαν παραπόταμους έχει τους επίσης με μεγάλη ροή Άρδα και Ερυθροπόταμο, από την πλευρά της Ελλάδος που πηγάζουν όμως από την Βουλγαρία, όπου υπάρχει και το μεγάλο φράγμα του Άρδα για υδροηλεκτρικό σκοπό και τον Εργίνο ποταμό από την Τουρκία.
Κάποτε ο Έβρος ήταν πλωτός ποταμός και η Πλωτινούπολη, σήμερα Διδυμότειχο ήτανε λιμάνι που οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν σαν επίνειο ..για τα προϊόντα που έφταναν εκεί και με καραβάνια μετά μεταφερότανε προς τα Βόρεια.
Θεωρείται ποταμός αργής ροής αφού η μεγάλη πεδιάδα του Έβρου, δεν αφήνει κλήση μεγάλη προς την θάλασσα, όπως και ο Άρδας ….αλλά όχι ο Ερυθροπόταμος.
Η κοίτη του ποταμού ήταν γύρω στα 2-2,5 χιλιόμετρα και βάθος 2-2,5 μέτρα, που περιορίστηκε για τις ανθρώπινες δραστηριότητες στα 500-600 μέτρα. Βέβαια όλος αυτός ο όγκος νερού το καλοκαίρι είναι ήσυχος και σιωπηλός. Γίνεται όμως απειλητικός τον χειμώνα με τα χιόνια και τις βροχές.
Στον Έβρο έγιναν παρεμβάσεις με αναχώματα, τείχους μέτρων αναχαίτισης του νερού ύψος 6 και 7 μέτρων. Βέβαια πολλές φορές η στάθμη του τα ξεπερνά. Άλλες φορές η ορμή του είναι τέτοιο που τα αναχώματα δεν μπορούν να αντέξουνε την πίεση των εκατομμυρίων κυβικών το δευτερόλεπτο και σπάνε, άλλες φορές γίνεται τεχνική εκτόνωση για να μην πλημυρίσουν, οπότε πλημυρίζει η πεδιάδα.
Βέβαια κάθε χρόνο στα σπασμένα αναχώματα δίνονται εκατομμύρια ευρώ για επιδιορθώσεις και ανακατασκευές. 20 εκατομμύρια μόνο φέτος.
Και όμως όταν επεμβαίνεις στην φύση, πρέπει να κάνεις τα πράγματα με τον νόμο της φύσης.
Ο ποταμός κατεβάζει εκχωματώσεις με τα νερά του. Αυτές πρέπει να καθαριστούν έτσι ώστε η ήδη καταπονημένη από την σμίκρυνση κοίτη του να βρει διέξοδο στο βάθος. Αυτό δεν γίνεται εδώ και 35 χρόνια …για να μην πω κάτι παραπάνω. Μια διέξοδος ήταν η τάφρος του Έβρου, ένα οχυρωματικό αλλά και αντιπλημμυρικό συγχρόνως έργο παράλληλο με τον ποταμό, μήκους 30 μέτρων και βάθους 7 μέτρων. Το έργο έγινε από τον στρατό σε χρόνο ρεκόρ και φυσικά απέμεινε ένα μικρό μέρος για να φτάσει έως το Δέλτα και να έχεις ένα δεύτερο ποταμό που χωρά εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερό. Και το εναπομείναν κομμάτι αν γινότανε θα είχε κόστος μόλις ένα εκατομμύριο ευρώ και φυσικά σε χρόνο ρεκόρ όπως και το 1ο.
Μόνο το καθάρισμα της κοίτης θα απόδιδε μεγάλο πλεονέκτημα καθότι θα έριχνε την στάθμη από τα αναχώματα αλλά θα διευκόλυνε και την ροή από τον καθαρισμό κορμών και άλλων στοιχείων που εμποδίζουν την ροή και την καταστούν ποιο ορμητική , δίνοντας περισσότερο όγκο στην κανονική κοίτη.
Επίσης, μπορούν να γίνουν αντιπλημμυρικά έργα εκτόνωσης σε περιοχές που δεν υπάρχει πεδιάδα, αλλά ούτε καλλιεργήσιμη έκταση. Δυστυχώς υπάρχουν ολοκληρωμένες μελέτες που θα έλυναν το μεγάλο πρόβλημα. Αλλά δυστυχώς τίποτα. Εκτός των άλλων, προσπαθούμε να φτιάξουμε λέμε, σύγχρονη σιδηροδρομική γραμμή, για την σύνδεση του λιμανιού με το Μπουργκάς και την Βάρνα ..αλλά ο σιδηρόδρομος τον χειμώνα είναι διαρκώς οι γραμμές πλημυρισμένες στην παραμικρή ….νεροποντή.
Επίσης υπάρχουν ολοκληρωμένες μελέτες διαχείρισης των υδάτων που ίσως δίνανε κάποια μακροχρόνια λύση. Ποτέ δεν έδωσαν βάση και ποτέ δεν τις έκαναν. Βλέπεις το κάθε χρόνο αποφέρει έσοδα.
Βέβαια, μόνο φέτος για ανακατασκευές αναχωμάτων δόθηκαν 20 εκατομμύρια ευρώ. Χρήματα α οποία είναι πολλά σε αυτή την περίοδο κρίσης αλλά αναγκαία για την υπάρχουσα κατάσταση και φυσικά όλα την τελευταία στιγμή.
Φυσικά όμως αυτό αποτελεί κανόνα δεκαετιών για αυτό το σύστημα που οι κάθε χρόνο αναθέσεις σε εταιρείες εργολάβων, έργων δίνει πολλά σε λίγους και κόβει από πολλούς. Κόβει από τα κονδύλια που θα διατίθενται για άλλα έργα ανάπτυξης που τόσο έχει ανάγκη η περιοχή, από την παραγωγή που καταστρέφεται κάθε χρόνο από τις πλημύρες, από το ανθρώπινο δυναμικό που θα εργαζότανε και φυσικά από την κατανάλωση.
Μια διακρατική συμφωνία, με Τουρκία (για την διευθέτηση της κοίτης) και με την Βουλγαρία (για την διαχείριση των νερών των φραγμάτων του Άρδα και του Έβρου), όταν θα θυμηθούν οι φορείς μπορεί να είναι χρήσιμη για όλους μας. Επίσης όλα κώπης κτώνται. Αν δεν πιέσεις δεν θα έχεις αποτέλεσμα. Αν δεν ξυπνήσουν οι τοπικοί φορείς, τίποτα δεν μπορεί να γίνει και καμιά ανάπτυξη δεν μπορεί να έρθει. Βέβαια αυτό το σύστημα …είναι θεμιτό από πολλούς που πλούτισαν στην κατάσταση αυτή. κάθε χρόνο μερικά πορτοφόλια γεμίζουν ..και μερικοί πνίγονται κάθε χρόνο από την λάσπη. Αλλά αυτοί που πνίγονται …γιατί δεν μιλάνε …απλά ….συνεχίζουν να καταστρέφονται …και καρτερικά περιμένουν ..περιμένουν να πνιγούν για να πάνε τα ΜΜΕ …και να τους πάρουν, συνέντευξη, ίσως και στον Παράδεισο ακόμα, ανεξήγητα τα δέχονται και συνεχίζουν.
