Η τελική ευθύνη για την μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού και συνταξιοδοτικού συστήματος εναπόκειται στις εθνικές αρχές, τονίζει η Κομισιόν απαντώντας σε ερώτηση του Στέλιου Κούλογλου με θέμα τις προοπτικές των συστημάτων συνταξιοδότησης στην Ελλάδα.
Ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ υπογράμμιζε στην ερώτησή του τα ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα συντάξεων στην Ελλάδα και καλούσε την Κομισιόν να απαντήσει για τα μέτρα που προτίθεται να λάβει για την ενίσχυση των ασφαλιστικών συστημάτων για επαρκείς και βιώσιμες συντάξεις.
Ερώτηση προς την Επιτροπή
Όπως είναι γνωστό, στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος των υφισταμένων συντάξεων κυμαίνεται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Δεδομένων και των υψηλότατων ποσοστών ανεργίας στα χρόνια των πολιτικών λιτότητας που επέβαλε η Τρόικα στη χώρα μου, το ασφαλιστικό είναι μια βραδυφλεγής βόμβα, τόσο οικονομική όσο κοινωνική και δημογραφική.
Η έκθεση[1] του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) με θέμα τις προοπτικές των συστημάτων συνταξιοδότησης (Pensions at a Glance 2015) που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα, δείχνει ότι οι μελλοντικές γενιές θα δουν τις συνταξιοδοτικές τους παροχές να είναι πολύ λιγότερο γενναιόδωρες σε σχέση με σήμερα. Σε άλλο σημείο της αναφέρει ότι πολλοί μπορεί να αντιμετωπίσουν τον σοβαρό κίνδυνο της φτώχειας των συνταξιούχων.
Με βάση τα νέα δεδομένα που ήρθαν στο φως, μπορεί να αναφέρει η Επιτροπή:
1. Τι επιπλέον πρωτοβουλίες προτίθεται να αναλάβει για την ενίσχυση των ασφαλιστικών συστημάτων των κρατών μελών σχετικά με επαρκείς και βιώσιμες συντάξεις;
2. Διατίθεται επικαιροποιημένη επισκόπηση των προβλημάτων των ασφαλιστικών συστημάτων των κρατών μελών από τις υπηρεσίες της;
3. Έχει καταρτιστεί μακροπρόθεσμη στρατηγική δράσης και βοήθειας για τα ασφαλιστικά συστήματα, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις των χωρών που βρίσκονται σε μνημόνιο;
Απάντηση της Επιτροπής
Οι Συνθήκες αναθέτουν στα κράτη μέλη την αρμοδιότητα να καθορίζουν τις θεμελιώδεις αρχές των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης και των συντάξεων. Η ΕΕ καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να εξασφαλίσει ασφαλείς, επαρκείς και βιώσιμες συντάξεις προσφέροντας ανάλυση και καθοδήγηση πολιτικής. Η έκθεση του 2015 για τη δημογραφική γήρανση[2] κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις έχουν καταφέρει να συγκρατήσουν τις συνταξιοδοτικές δαπάνες στα περισσότερα κράτη μέλη. Ωστόσο, η έκθεση του 2015[3] για την επάρκεια των συντάξεων επισημαίνει ότι η μελλοντική επάρκεια θα εξαρτηθεί από την ικανότητα ανδρών και γυναικών να ακολουθούν σταδιοδρομίες με μεγαλύτερη διάρκεια και λιγότερες παύσεις και να αποταμιεύουν περισσότερο μέσω επικουρικών συστημάτων.
Λόγω των δημοσιονομικών τους επιπτώσεων οι συντάξεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, του κύκλου οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ. Το 2015 απευθύνθηκαν ειδικές κατά χώρα συστάσεις σε αρκετά κράτη μέλη για τις συντάξεις με βάση τις πολιτικές που κοινοποιήθηκαν σε αρκετές ετήσιες επισκοπήσεις της ανάπτυξης[4]. Επίσης, η Επιτροπή στηρίζει την αμοιβαία εκμάθηση μέσω αξιολογήσεων από ομότιμους των μεταρρυθμίσεων κοινωνικής ασφάλισης, και παράλληλα προσφέρει επιχορηγήσεις για τον σχεδιασμό της κοινωνικής ασφάλισης και την προετοιμασία των μεταρρυθμίσεων.
Βασικός στόχος του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής είναι να εξασφαλίσει ένα βιώσιμο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας. Ειδικότερα, τα μέτρα για το συνταξιοδοτικό σύστημα, που είχαν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής και προσδιορίζονται στο μνημόνιο κατανόησης, το οποίο έχει συναφθεί μεταξύ του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και της Ελλάδας, αποσκοπούν στη βελτίωση της οικονομικής βιωσιμότητας, την επάρκεια των συντάξεων και την αντιμετώπιση θεμάτων δίκαιης μεταχείρισης[5]. Η τελική ευθύνη για την κατάρτιση ειδικών σχεδίων μεταρρύθμισης και την επίτευξη των αντίστοιχων στόχων εναπόκειται στις εθνικές αρχές. Για τη στήριξη των εν λόγω μεταρρυθμιστικών προσπαθειών η Επιτροπή παρέχει τεχνική υποστήριξη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης.
[2] Έκθεση του 2015 για τη δημογραφική γήρανση: οικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις για τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ (2013-2060).
[3] Έκθεση του 2015 για την επάρκεια των συντάξεων: τρέχουσα και μελλοντική επάρκεια του εισοδήματος των ηλικιωμένων στην ΕΕ.
[4] Βλ. π.χ.: http://ec.europa.eu/
[5] Ο ΟΟΣΑ έχει εκδώσει διορθωτικό για τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν για την Ελλάδα στη μελέτη «Pensions at Glance» (Συντάξεις εν Συντομία) του 2015, γεγονός που αποδεικνύει ότι το συνταξιοδοτικό σύστημα στην Ελλάδα μετά τις μεταρρυθμίσεις εξακολουθεί να είναι σχετικά γενναιόδωρο σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη.