Ξεκίνησε σήμερα Τετάρτη 22/6 τις εργασίες της, σε μία πανηγυρική εναρκτήρια συνεδρίαση, η Επιτροπή για την Αναθεώρηση του Θεσμικού Πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με την παρουσία της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΣΔΑ (κ.κ. Κουρουμπλή, Βερναρδάκη και Μπαλάφα).
Ακολουθεί η εισηγητική ομιλία του Προέδρου της Επιτροπής και Γ.Γ. του ΥΠΕΣΔΑ, Κώστα Πουλάκη:
κ.κ. Υπουργοί,
κ. Υφυπουργέ,
Αξιότιμες κυρίες και αξιότιμοι κύριοι μέλη της Επιτροπής,
Θα ήθελα να σας καλωσορίσω στη σημερινή εναρκτήρια συνεδρίαση της Επιτροπής μας, που έχει ως αντικείμενο την Αναθεώρηση του Θεσμικού Πλαισίου που διέπει την Οργάνωση και τη Λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Όπως πολύ καλά γνωρίζετε, ξεκινάμε σήμερα την υλοποίηση μίας μεγάλης μεταρρυθμιστικής πρωτοβουλίας, η οποία αποτελεί κεντρική κυβερνητική δέσμευση και προτεραιότητα, να σχεδιάσουμε την Τοπική Αυτοδιοίκηση του 21ου αιώνα, την οποία έχει ανάγκη η ελληνική κοινωνία σήμερα περισσότερο από ποτέ και να της δώσουμε όραμα και πνοή.
Άλλωστε, η ανάγκη διαμόρφωσης ενός θεσμικού πλαισίου σύγχρονου, που θα συνδυάζει τις αρετές της δημοκρατίας και της συμμετοχής αφ’ ενός και της αποτελεσματικότητας αφ’ ετέρου, αποτελεί μάλλον κοινή διαπίστωση και κοινή ανάγκη όλων των φορέων και κοινωνικών δυνάμεων που ασχολούνται και ενδιαφέρονται για τα αυτοδιοικητικά πράγματα στη χώρα μας.
Η ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση βρίσκεται σήμερα σε ένα σημείο καμπής. Από τη μία πλευρά, υπάρχουν συσσωρευμένες παθογένειες, αδυναμίες και στρεβλώσεις, οι οποίες κατέστησαν ακόμα πιο ορατές και σε πολλές περιπτώσεις εκρηκτικές, υπό το βάρος των αντιδραστικών νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων και των επιπτώσεων της μακρόχρονης οικονομικής και πολιτικής κρίσης. Από την άλλη, βέβαια, πλευρά, οι Δήμοι και οι Περιφέρειες της χώρας βρίσκονται αντιμέτωποι με τις ανάγκες αλλά και τις δυνατότητες που θέτει ενώπιόν τους και ενώπιον των τοπικών κοινωνιών η τρέχουσα κρίση και, κυρίως, ο στόχος της υπέρβασής της με κοινωνικό πρόσημο.
Θα μπορούσε κανείς να απαριθμήσει πολλές πλευρές παθογένειας της Αυτοδιοίκησης, νομίζω όμως ότι δεν έχει νόημα να προβεί κανείς σε μια εξαντλητική παράθεσή τους ενώπιον μίας τέτοιας ομήγυρης, όπως η παρούσα Επιτροπή. Αξίζει ωστόσο να σημειώσει κανείς με έμφαση τρία σημεία :
- Πρώτον, την απουσία προσανατολισμού και οράματος ικανού να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει τις τοπικές δυνάμεις, με αποτέλεσμα οι πολίτες διαρκώς να απομακρύνονται από την αντίληψη της συμμετοχής και να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στους θεσμούς, παρ’ όλο που – οφείλει κανείς να το αναγνωρίσει αυτό – η Αυτοδιοίκηση σημειώνει σχετικά καλύτερες επιδόσεις σε ό,τι αφορά την εμπιστοσύνη των πολιτών.
- Δεύτερον, το απαρχαιωμένο και πολυδιασπασμένο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο δεν επιτρέπει στους Δήμους και τις Περιφέρειες να λειτουργούν αποτελεσματικά και με ασφάλεια δικαίου, με συνέπεια να γιγαντώνεται η γραφειοκρατία.
- Τρίτον, οι μέχρι σήμερα εμβαλωματικού χαρακτήρα πρωτοβουλίες, οι οποίες απείχαν πολύ από το να οραματιστούν και να προτείνουν ένα νέο, σύγχρονο, προοδευτικό αυτοδιοικητικό μοντέλο, αλλά αντίθετα προσπάθησαν να φορέσουν – συγχωρείστε μου την έκφραση – έναν «κορσέ» στους Δήμους και στις Περιφέρειες, μέσα από ρυθμίσεις αποσπασματικές, φοβικές – αν όχι εχθρικές – προς την Αυτοδιοίκηση και με σαφή νεοφιλελεύθερο προσανατολισμό.
Υπό τις παρούσες συνθήκες και τις προκλήσεις που γεννά όχι μόνο η τρέχουσα κρίση, αλλά και συνολικά οι τεκτονικοί κοινωνικοπολιτικοί μετασχηματισμοί που είναι σε εξέλιξη, η Αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να γίνει το εργαστήρι μιας σύγχρονης και με νέους όρους δημοκρατίας και συμμετοχής, μιας κοινωνίας ανοιχτής, ανεκτικής και αλληλέγγυας, ενός παραγωγικού μοντέλου με αποκέντρωση, δημοκρατικό σχεδιασμό, περιβαλλοντική βιωσιμότητα και κοινωνική δικαιοσύνη.
Ο αναπροσανατολισμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με κοινωνικούς όρους δεν μπορεί παρά να κινηθεί στον αντίποδα της νεοφιλελεύθερης πορείας που έχει χαραχθεί τα τελευταία χρόνια, στρέφοντας το επίκεντρο της οπτικής του τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και προτάγματα, όπως οριοθετούνται από την τρέχουσα κρίση και, κυρίως, το στόχο της υπέρβασής της, καθώς και την άμεση και ορατή βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών.
Στόχος μας είναι οι Δήμοι και οι Περιφέρειες αφ’ ενός να αναδειχθούν σε εκφραστές της αυτόνομα οργανωμένης πολιτικά κοινωνίας στο τοπικό επίπεδο μέσα από δημοκρατικές και συμμετοχικές διαδικασίες, αφ’ ετέρου να αποτελέσουν μονάδες με υψηλή επιχειρησιακή ικανότητα, που θα είναι σε θέση να σχεδιάζουν και να υλοποιούν ολόκληρους κύκλους πολιτικής.
Από τα παραπάνω προκύπτουν και οι βασικοί πυλώνες τους οποίους θα κληθεί να επεξεργαστεί η Επιτροπή μας, ως εμβληματικά σημεία της προωθούμενης μεταρρύθμισης :
- Πρώτος πυλώνας είναι η ενίσχυση της δημοκρατίας, της αποκέντρωσης, της κοινωνικής συμμετοχής και της νομιμότητας και της διαφάνειας στη λειτουργία των Ο.Τ.Α. (αναλογικό εκλογικό σύστημα, ενδοδημοτική αποκέντρωση και ενίσχυση των τοπικών θεσμών, εισαγωγή θεσμών κοινωνικής συμμετοχής και ελέγχου, συλλογικό σύστημα διοίκησης Δήμων και Περιφερειών, εκσυγχρονισμός και απλοποίηση του συστήματος εποπτείας των Ο.Τ.Α.).
- Δεύτερος πυλώνας είναι η ενίσχυση της διοικητικής αποτελεσματικότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με κεντρικούς στόχους την αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων κάθε βαθμίδας διοίκησης και την ουσιαστική άσκηση αυτών, καθώς και την ενίσχυση της επιχειρησιακής ικανότητας των ΟΤΑ. Σημείο κλειδί στο στόχο αυτό, είναι η αναβάθμιση της παρουσίας των στην καθημερινότητα των πολιτών μέσα από απτά και άμεσα ορατά αποτελέσματα.
- Τρίτος πυλώνας είναι η αναβάθμιση του ρόλου των Περιφερειών στον αναπτυξιακό σχεδιασμό, στο πλαίσιο του εθνικού στόχου της δίκαιης ανάπτυξης. Με την έννοια αυτή είναι σημαντικό να εξετάσουμε τη δημιουργία θεσμικών, επιστημονικών και χρηματοδοτικών εργαλείων που θα υποστηρίξουν τον περιφερειακό δημοκρατικό αναπτυξιακό προγραμματισμό, το κύριο εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης κάθε περιοχής, και τον «από τα κάτω» αναπτυξιακό σχεδιασμό, στο πλαίσιο των εθνικών γενικών κατευθύνσεων και στόχων.
- Τέταρτος πυλώνας είναι η ενίσχυση του ρόλου των Δήμων στην άσκηση της κοινωνικής πολιτικής και την ανάπτυξη της αλληλεγγύης, αφ’ ενός με την αξιοποίηση και την αναβάθμιση των εργαλείων της με τη στενή έννοια προνοιακής πολιτικής, αφ’ ετέρου με την προώθηση μίας ενιαίας κοινωνικής ατζέντας, που θα περιλαμβάνει και άλλες με την ευρύτερη έννοια κοινωνικές δράσεις στους τομείς της λαϊκής στέγης, της πρωτοβάθμιας υγείας, της παιδείας, του πολιτισμού, του αθλητισμού κ.λπ., ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση όλων των πολιτών σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες. Στην κατεύθυνση αυτή, κρίσιμη θεωρούμε και τη δημιουργία συνεργειών με τα τοπικά κινήματα αλληλεγγύης, αλλά και τη στήριξη των εγχειρημάτων που αναπτύσσονται στο χώρο της κοινωνικής οικονομίας.
- Πέμπτος πυλώνας είναι η ουσιαστική ενοποίηση των Ο.Τ.Α., όχι μέσα από έναν ακόμα επανασχεδιασμό του αυτοδιοικητικού χάρτη, μέσα από την κοπτορραπτική των διοικητικών ορίων των Δήμων και των Περιφερειών, αλλά μέσα από την υλοποίηση συγκεκριμένων πολιτικών που θα αίρουν τις ενδοδημοτικές και ενδοπεριφερειακές ανισότητες, θα προάγουν την ενδοδημοτική και ενδοπεριφερειακή αποκέντρωση και, εν τέλει, θα καλλιεργούν στους πολίτες ενιαία δημοτική και περιφερειακή συνείδηση.
Κλείνοντας, για να δώσω το λόγο στους παρευρισκόμενους Υπουργούς για να απευθύνουν χαιρετισμό για την έναρξη των εργασιών της Επιτροπής μας, θα ήθελα να τονίσω ότι η Επιτροπή μας, που σήμερα ξεκινά τις εργασίες της, θα χρειαστεί να καταβάλει κοπιώδεις και συστηματικές προσπάθειες ώστε να ολοκληρώσει το έργο της μέσα στους επόμενους πέντε μήνες. Πολιτική δε επιλογή του Υπουργείου και της Κυβέρνησης ήταν η Επιτροπή που θα αναλάβει το μεγάλο αυτό έργο να μην είναι μια μικρή ομάδα αποκλειστικά «εκλεκτών» μας, αλλά να αποτελείται από :
- υπηρεσιακά στελέχη του Υπουργείου μας, προκειμένου να διασφαλίζεται η θεσμική συνέχεια και μνήμη και να εμπεδώνεται η εμπιστοσύνη προς τη Δημόσια Διοίκηση,
- ειδικούς επιστήμονες και εμπειρογνώμονες σε θέματα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι θα εισφέρουν εξειδικευμένες γνώσεις και πρακτική εμπειρία από την καθημερινή λειτουργία των αυτοδιοικητικών θεσμών, αλλά και νέες ιδέες και προτάσεις, αλλά και
- αιρετούς εκπροσώπους των αυτοδιοικητικών φορέων, και μάλιστα με πλουραλιστική πολιτική εκπροσώπηση κάθε φορέα, προκειμένου οι αλλαγές που θα προταθούν να διαμορφωθούν εξαρχής μέσα από ευρύ δημοκρατικό διάλογο και με την ενεργό συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερομένων.
Αυτή η εμβληματικού χαρακτήρα μεταρρύθμιση φιλοδοξούμε να εγκαινιάσει έναν νέο τρόπο άσκησης πολιτικής, που θα αναβαθμίζει το ρόλο των τοπικών αρχών, θα αποκαθιστά την εμπιστοσύνη και το ενδιαφέρον των πολιτών και θα ανοίγει δρόμο στην κοινωνική καινοτομία, ενώ την ίδια στιγμή θα μετατρέπει τους Δήμους και τις Περιφέρειες σε σύγχρονες, ισχυρές και αποτελεσματικές διοικητικές δομές που θα λειτουργούν παραπληρωματικά και σε συνέργεια με το κεντρικό κράτος. Και στην κατεύθυνση αυτή, είμαι αισιόδοξος ότι θα σημειώσουμε σημαντικά βήματα με τη βοήθεια και τη συνεισφορά όλων σας.
Σας ευχαριστώ.
.jpg)
