H πρώτη Ελληνίδα βουλεύτρια και το φασιστικό παρελθόν της

«Φιλοσοφική νυκτηγορία με τον Όμηρο Ταχμαζίδη την Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2014 στο καφέ ΓΑΖΙΑ (Καρόλου Ντηλ 22 – Θεσσαλονίκη) με θέμα: «Ο πολιτισμός ως εμπόρευμα, το εμπόρευμα ως αποθηκευτής φαντασίας». Η είσοδος είναι ελεύθερη]

Κείμενο: Όμηρος Ταχμαζίδης

Η  Ελένη Σκούρα ήταν η πρώτη γυναίκα μέλος της Βουλής των Ελλήνων.  Γεννήθηκε το 1895 στο Βόλο και απεφοίτησε από τη νομική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά την αποφοίτησή της ήλθε στην Θεσσαλονίκη, όπου άσκησε το επάγγελμα της δικηγόρου.

Η δικηγορία στην Θεσσαλονίκη ήταν εκείνη την εποχή για τους νέους δικηγόρους σαν την “άγρια δύση”, μια δύσκολη υπόθεση σε μια πολυεθνική και πολύγλωσση πόλη, αλλά και γεμάτη ευκαιρίες εξ αιτίας της πολιτικής-εθνικής αλλαγής που επέβαλλε αναγκαστικά και το νομικό πολιτισμό του νέου ελλαδικού κράτους στη θέση εκείνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η  προσάρτηση της ευρύτερης περιοχής στο Ελληνικό Βασίλειο προσήλκυσε παλιούς και νέους δικηγόρους στην πόλη της Θεσσαλονίκης, οι οποίοι ήλθαν να αναζητήσουν καλύτερη τύχη στην επαγγελματική σταδιοδρομία τους.

Οι πληροφορίες, ωστόσο, που έχουμε για την Ελένη Σκούρα και τη ζωή της στο μεσοπόλεμο είναι ελάχιστες. Την περίοδο του φασιστικού καθεστώτος της “4ης  Αυγούστου”, υπό τον δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, η Ελένη Σκούρα διετέλεσε “Περιφερειακή Διοικήτρια” “Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας”.  [ Βλ. το δημοσίευμα «Ευχαριστίες προς την ΕΟΝ Θηλέων», το οποίο δημοσιεύεται στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, την Τρίτη 14 Ιανουαρίου 1941, σ. 1. Πρόκειται για την περίοδο του Ελληνο-ιταλικού πολέμου και λίγο πριν το θάνατο του Ιωάννη Μεταξά. Η εφημερίδα δημοσιεύσει μια απάντηση του βασιλιά για τις ευχές επί τη ευκαιρία του νέου έτους και μια απάντηση του δικτάτορα Ι. Μεταξά για τις ευχές προς αυτόν για την ονομαστική του εορτή. Ο τύραννος υπογράφει ως “αρχηγός της κυβερνήσεως και γενικός επιθεωρητής της ΕΟΝ”].

Πληροφορίες μας παρέχει και ένα δημοσίευμα σε εφημερίδα της Θεσσαλονίκης επ΄ ευκαιρία του θανάτου της. Η Ε. Σκούρα πέθανε σε ηλικία 96 ετών. Σύμφωνα με το δημοσίευμα  “πήρε μέρος στην εποποιία του 1940-41 προσφέροντας εθελοντικά τις υπηρεσίες της ως νοσοκόμα”. Το κείμενο προφανώς αναδημοσιεύεται από δελτίο τύπου του δήμου Θεσσαλονίκης και αποκρύπτεται το γεγονός ότι κατά την περίοδο αυτή η Ε. Σκούρα συμμετείχε σε διάφορες δραστηριότητες ως “Περιφερειακή Διοικήτρια” της Ε.Ο.Ν., δηλαδή στέλεχος του φασιστικού καθεστώτος.

Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται ότι “στη διάρκεια της κατοχής καταδικάστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές σε θάνατο γιατί έκρυβε Εβραίους που επρόκειτο να σταλούν στα κρεματόρια της Γερμανίας”. [Δεν μπόρεσα να ελέγξω αυτή την πληροφορία και να τη διασταυρώσω με κάποια πηγή]. Το 1953 εξελέγη ως πρώτη Ελληνίδα βουλεύτρια στο ελληνικό κοινοβούλιο με το συνδυασμό του “Ελληνικού Συναγερμού”,  του Αλέξανδρου Παπάγου. [Ο Ανδρέας Λεντάκης στο βιβλίο του «Είναι η γυναίκα κατώτερη από τον άνδρα;» αναφέρει ότι η Ελένη Σκούρα ήταν κατά του δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι των γυναικών, αλλά δεν παραπέμπει σε καμία πηγή που να εδραιώνει αυτόν τον ισχυρισμό του].

Στο προηγούμενο δημοσίευμα αναφέρεται επίσης  ότι ως “βουλευτής δραστηριοποιήθηκε κυρίως για την προώθηση κοινωνικών προβλημάτων, αλλά και για ζητήματα που αφορούσαν στο γυναικείο κίνημα. Διετέλεσε πρόεδρος πολλών φιλοπτώχων ιδρυμάτων και το 1966 διοργάνωσε συνέδριο για το γυναικείο ζήτημα στην Πάντειο Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών”.

Η κηδεία της έγινε δημοσία δαπάνη. Η Ελένη Σκούρα τιμήθηκε με πολλά παράσημα και πήρε το Χρυσό Μετάλλιο του Αγίου Δημητρίου, ενώ τιμήθηκε και από το δήμο Θεσσαλονίκης.

Ο τότε πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης με αφορμή το θάνατο της Ε. Σκούρα είχε δηλώσει: «Η κυβέρνηση, η Νέα Δημοκρατία και εγώ προσωπικώς ευλαβικά απευθύνομε τον ύστατο χαιρετισμό στην Ελένη Σκούρα, την πρώτη Ελληνίδα που εισήλθε ως εκπρόσωπος του έθνους στο κοινοβούλιο.

Η πλούσια κοινωνική προσφορά της και η πολιτική της δραστηριότητα απετέλεσαν σημαντικό σταθμό στον αγώνα της Ελληνίδας γυναίκας για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων της και για την πλήρη και ουσιαστική ισότητα των δύο φύλων στην πατρίδα μας.

Η Ελένη Σκούρα θα μείνει για πάντα στη μνήμη του έθνους και θα τιμάται από όλες τις  Ελληνίδες για την πρωτοποριακή προσφορά της».