Αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα και στην οικονομία για μια διαφορετική στρατηγική εξόδου από την κρίση

Στρογγυλό τραπέζι με ευρωβουλευτές, εκπροσώπους τραπεζών, πανεπιστημιακούς και κοινωνικούς φορείς διοργάνωσε ο Νίκος Χρυσόγελος

Οι αλλαγές που χρειάζεται να γίνουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τι σημαίνει και που οδηγεί η τραπεζική ένωση, τα κοινωνικά δικαιώματα και οι πολιτικές για την απασχόληση, οι πρωτοβουλίες των Πράσινων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης συζητήθηκαν σε στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα και στην οικονομία για μια διαφορετική στρατηγική εξόδου από την κρίση» που οργάνωσε στην Αθήνα την Παρασκευή 7 Ιουνίου ο Νίκος Χρυσόγελος. Στην συζήτηση συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, ο Philippe Lamberts και η Isabelle Durant, Βέλγοι ευρωβουλευτές των Πράσινων, ο Χρήστος Γκόρτσος, Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, ο Παναγιώτης Πετράκης, Καθηγητής Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Παναγιώτης Συριόπουλος, επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, η  Βάλια Αρανίτου, επιστημονική σύμβουλος στην Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου, ο  Δημήτρης Χαραλαμπάκης, Γενικός Διευθυντής της Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών, και ο Γιάννης Παρασκευόπουλος εκ μέρους των Οικολόγων Πράσινων. 

Ο Philippe Lamberts ενημέρωσε αναλυτικά ποια είναι σήμερα η συζήτηση και η (διαφορετικές) θέσεις των 3 ευρωπαϊκών θεσμών (Ευρωκοινοβούλιο, Κομισιόν, Συμβούλιο) σχετικά με την «τραπεζική ένωση» και παρουσίασε αναλυτικά  τις προτάσεις των Πράσινων για τους τρεις μηχανισμούς της τραπεζικής ένωσης, συμβάλλοντας σε μια ουσιαστική και πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση μεταξύ των συμμετεχόντων.

Η Izabelle Durant απηύθυνε πρόσκληση σε όλους τους Έλληνες που αρνούνται να δεχτούν τις λύσεις της τρόικα αλλά έχουν καλή θέληση για ουσιαστικές και δίκες αλλαγές, να συνεργαστούν με τους Πράσινους και τις δυνάμεις που επιδιώκουν μια ομοσπονδιακή Ευρώπη για να χτίσουμε μια κοινωνική, πράσινη εναλλακτική λύση για Ελλάδα και  Ευρώπη.

Ο Νίκος Χρυσόγελος επισήμανε ότι τόσο το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο (μεταξύ άλλων η πρόσφατη έκθεση Gauges «διπλό πακέτο»), όσο και άλλοι θεσμοί και φυσικά οι Πράσινοι ζητάμε άμεσα αξιολόγηση και προσαρμογή των όρων του Μνημονίου ώστε να αναζωογονηθεί η οικονομία, να αποκατασταθεί η κοινωνική συνοχή, να ενισχυθεί η απασχόληση, να προωθηθεί  η οικολογική καινοτομία.

Ο Χρήστος Γκόρτσος, Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, αναφέρθηκε στις  κύριες διατάξεις που περιέχονται στους δύο ευρωπαϊκούς κανονισμούς για τη δημιουργία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (Single Supervisory Mechanism), ο οποίος αποτελεί το βασικό δομικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης.

Ο Παναγιώτης Πετράκης, Καθηγητής Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών αναφέρθηκε στους κινδύνους που υπάρχουν στο τραπεζικό σύστημα και στην οικονομία, στην εξέλιξη της τραπεζικής ένωσης, στους μηχανισμούς μέσω των οποίων ασκείται πίεση στις τράπεζες της ευρωζώνης καθώς και στα συγκριτικά στοιχεία ανάμεσα στην Ευρωζώνη και τις ΗΠΑ.

Ο Παναγιώτης Συριόπουλος, επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ τόνισε ότι δεν πιστεύει ότι οι λύσεις βρίσκονται μέσα από τον «ευρωπαϊκό αναχωρητισμό». Εκείνο που χρειάζεται είναι να συμβάλλουμε στη δημιουργία μιας διαφορετικής Ευρώπης. Επιπλέον είναι αναγκαία η ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα διαρθρωτικά αίτια της σημερινής κρίσης.

O Γιάννης Παρασκευόπουλος, μιλώντας εκ μέρους των Οικολόγων Πράσινων τόνισε ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η τραπεζική ενοποίηση αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες μιας κοινής οικονομικής πολιτικής για την ευρωζώνη, και δεν έχουμε την πολυτέλεια να την αφήνουμε ημιτελή ή να την αναβάλλουμε για άλλη μια πενταετία. 

Βασικά σημεία των παρεμβάσεων για τραπεζική ένωση και οικονομική κρίση

Ο Nίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων/Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο και Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης,  ο οποίος και ξεκίνησε τη συζήτηση, σημείωσε:

«Είναι πολλοί οι αναλυτές αλλά και οι φορείς που παραδέχονται ότι το σχέδιο που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα από την τρόικα έχει βασιστεί σε λάθος εκτιμήσεις και μοντέλα, ενώ δεν ελήφθησαν εγκαίρως υπόψη οι επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία, την κοινωνική συνοχή, την απασχόληση αλλά και το περιβάλλον. Τόσο το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο (μεταξύ άλλων η πρόσφατη έκθεσηGauges «διπλό πακέτο»), όσο και άλλοι θεσμοί και φυσικά οι Πράσινοι ζητάμε άμεσα αξιολόγηση και προσαρμογή των όρων του   μνημονίου ώστε να αναζωογονηθεί η οικονομία, να αποκατασταθεί η κοινωνική συνοχή και να ενισχυθεί η απασχόληση, να προωθηθεί  η οικολογική καινοτομία. Από την άλλη πρέπει η χώρα να παρουσιάσει μέσα από διάλογο ένα εναλλακτικό, δίκαιο και ισορροπημένο σχέδιο διεξόδου από την κρίση. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο χρειάζεται να δοθεί ώθηση σε αλλαγές του τραπεζικού συστήματος, σε εξάλειψη των φορολογικών παραδείσων και μείωση της φοροδιαφυγής και σε έναν ευρωπαϊκό προϋπολογισμό που θα συμβάλει στην έξοδο από την κρίση μέσω επενδύσεων στη βιωσιμότητα, την συνοχή, την απασχόληση, την οικολογική καινοτομία και την πράσινη οικονομία».

Η Izabelle Durant, ευρωβουλευτής των Πράσινων και αντιπρόεδρος  του Ευρωκοινοβουλίου, στην εισήγησή της τόνισε:

«Το ΔΝΤ αναγνώρισε το μεγάλο λάθος του σχετικά με τη μέθοδο της λιτότητας στην Ελλάδα! Είναι πλέον μια τεράστια ύφεση: Η Ελλάδα και οι Έλληνες δεν αντέχουν άλλο. Αθήνα, Μαδρίτη, Λισσαβόνα, Λευκωσία και Δουβλίνο: Είναι η ίδια εξαιρετικά σκληρή νεοφιλελεύθερη συνταγή, η ίδια κοινωνική καταστροφή για πολλούς ανθρώπους, ειδικά τους νέους. Στην Ελλάδα ειδικά, η άνοδος της Χρυσής Αυγής αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για τη δημοκρατία. Όσοι ασκούν κριτική στις πολιτικές που προωθούνται έχουν απόλυτα δικαιωθεί. Αλλά δεν μπορεί να υπάρξει λύση σε εθνικό επίπεδο, χρειάζεται ευρωπαϊκή απάντηση στην κρίση. Το πρόβλημα δεν είναι η Ευρώπη, αλλά οι πολιτικές επιλογές των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων.

Ως Πράσινοι, είμαστε πεπεισμένοι ότι η Ελλάδα και η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να αλλάξουν. Άλλες Πράσινες λύσεις πρέπει να αναπτυχθούν στη βιομηχανία, τη γεωργία, τις μεταφορές, την ενέργεια. Χρειάζεται να αναπτυχθεί η οικολογική καινοτομία και να μετασχηματιστεί η οικονομία, είναι η ώρα της μετάβασης σε ένα άλλο μοντέλο. Θέλουμε να προσκαλέσουμε όλους τους Έλληνες που αρνούνται να δεχτούν τις λύσεις της τρόικα αλλά έχουν καλή θέληση για ουσιαστικές και δίκες αλλαγές, να συνεργαστούμε για να χτίσουμε όλοι μαζί, μια κοινωνική και πράσινη εναλλακτική λύση για την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Αυτές τις δύο ημέρες, είχα συναντήσεις με υποστηρικτές της ομοσπονδιοποίησης της Ευρώπης, με ακαδημαϊκούς και κοινωνικούς λειτουργούς, που ασχολούνται με την κοινωνία των πολιτών, καθώς επίσης και ακτιβιστές και συνδικαλιστές από πολλές ευρωπαϊκές χώρες στη Σύνοδο Alter. Θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε όλους τους τρόπους δημιουργικής αντίστασης, με στόχο τις πράσινες δράσεις και τη δημιουργία κοινωνικών συμμαχιών για αλλαγή.»

Ο Philippe Lamberts,  Βέλγος ευρωβουλευτής, εκπρόσωπος των Πράσινων για ζητήματα οικονομίας, δήλωσε, μεταξύ άλλων, στην εισήγησή του σχετικά με τις πολιτικές που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση της κρίσης στην Ελλάδα:

«Χθες, το ΔΝΤ δημοσίευσε μια ειλικρινή ανάλυση για τα σχέδια «διάσωσης» της Ελλάδας η οποία στηρίζεται  στην αναγνώριση του επικεφαλής οικονομολόγου του Olivier Blanchard, ότι είχαν σοβαρά υποτιμηθεί οι αρνητικές οικονομικές συνέπειες της μαζικής και βάναυσης λιτότητας. Το βασικό στοιχείο της ανάλυσης είναι ότι το ΔΝΤ υποστήριζε την ανάγκη ριζικής αναδιάρθρωσης του χρέους από την αρχή, άποψη την οποία οι Πράσινοι υποστηρίζουν από το 2010, μη υιοθετώντας τη μελέτη βιωσιμότητας του χρέους που έγινε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Κεντρική Τράπεζα. Όμως, το ΔΝΤ …απομονώθηκε μέσα στην τρόικα σε αυτή την θέση.

Αν κάποιοι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμμερίζονταν τις αμφιβολίες του, δεν εισακούστηκαν από τα πολιτικά αφεντικά τους, που δεν ήθελαν να έρθουν σε ανοιχτή αντίθεση με τον Jean-Claude Trichet, ο οποίος έβλεπε ακόμη και τη συζήτηση σχετικά με μια πιθανή ελληνική χρεοκοπία ως αιρετική. Η άρνηση της πραγματικότητας οδήγησε στο πρώτο αποτυχημένο ελληνικό «σχέδιο διάσωσης», που έπρεπε να αντικατασταθεί από ένα δεύτερο το 2012, αυτή τη φορά συμπεριλαμβάνοντας αναδιάρθρωση του χρέους από ιδιώτες πιστωτές.

Η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην έκθεση του ΔΝΤ προκαλεί βαθιά ανησυχία. Πράγματι, ο εκπρόσωπος της Γενικής Διεύθυνσης του ECFIN απορρίπτει κατηγορηματικά την έκθεση. Όσο η χάραξη πολιτικής στην Ευρώπη παραμένει αντιρεαλιστική, έχουμε ελάχιστες πιθανότητες να βρούμε μαζί βιώσιμες λύσεις στη σημερινή συστημική κρίση. Η σημερινή επιδίωξη της ανέφικτης ανάπτυξης - μέσω άγριων περικοπών στις δημόσιες δαπάνες και στους μισθούς - ως θεραπεία για όλα τα προβλήματα, είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Αν δεν καταφέρουμε να απασφαλίσουμε τις δίδυμες ωρολογιακές βόμβες της αύξησης των κοινωνικών ανισοτήτων και του οικολογικού αποτυπώματος, διακυβεύεται η επιβίωση των κοινωνιών μας. Γι 'αυτό, χρειαζόμαστε πολιτική ηγεσία που θα επανασυνδεθεί με την πραγματικότητα.»

Ο Χρήστος Γκόρτσος, Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, αναφέρθηκε στις  κύριες διατάξεις που περιέχονται στους δύο ευρωπαϊκούς κανονισμούς για τη δημιουργία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (Single Supervisory Mechanism), ο οποίος αποτελεί το βασικό δομικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης. Το πρώτο ουσιώδες βήμα σε αυτή την κατεύθυνση περιλαμβάνει τη δημιουργία στην Ευρωζώνη μιας ενιαίας εποπτικής αρχής, μιας ενιαίας αρχής εξυγίανσης, ενός ενιαίου ταμείου για να καλύπτει κενά χρηματοδότησης και ενός ενιαίου σχήματος για την εγγύηση των τραπεζικών καταθέσεων. Βεβαίως όταν η μεταφορά της εποπτείας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων περάσει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η επιρροή των κυβερνήσεων των κρατών-μελών στα πιστωτικά ιδρύματα θα περιοριστεί δραστικά. Η λειτουργία της ΕΚΤ ως εποπτικής αρχής θα έχει πολλά θετικά αποτελέσματα καθώς έχει την τεχνογνωσία για το ρόλο αυτό και έχει ήδη συμβάλλει στην αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης στην ευρωζώνη. Βεβαίως δεν πρέπει να αγνοούμε και πιθανά προβλήματα που μπορούν να προκληθούν από το συνδυασμό του νέου εποπτικού ρόλου της ΕΚΤ με τον κύριο στόχο της για διατήρηση της σταθερότητας των τιμών. 

Ο Παναγιώτης Πετράκης, Καθηγητής Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών αναφέρθηκε στην εξέλιξη της τραπεζικής ένωσης, στους μηχανισμούς μέσω των οποίων ασκείται πίεση στις τράπεζες της ευρωζώνης καθώς και στα συγκριτικά στοιχεία ανάμεσα στην Ευρωζώνη και τις ΗΠΑ. Τόνισε ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αποτελούν σημαντική πηγή προβλημάτων για ολόκληρη την Ευρώπη με την Ιρλανδία να αντιμετωπίζει την πιο δύσκολη κατάσταση. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα τα κυριότερα προβλήματα είναι η μειωμένη ζήτηση των νοικοκυριών, η περιορισμένη ρευστότητα, η αυξανόμενη ανεργία, η διόγκωση των επισφαλειών του ιδιωτικού τομέα και τα προβληματικά δάνεια. Ο καθηγητής Πετράκης υπογράμμισε ότι η ασύμμετρη κατανομή της πληροφορίας είναι τελικά η πραγματική αιτία του τραπεζικού προβλήματος και δεν υπάρχουν εργαλεία ελέγχου. Καταλήγοντας τόνισε ότι για να δημιουργηθεί αποτελεσματική τραπεζική ένωση χρειάζεται επίβλεψη του τραπεζικού συστήματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέσω ενός Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού. Χρειάζεται επίσης μια Ευρωπαϊκή Αρχή που είναι αρμόδια για την αναδιάρθρωση και εξυγίανση των τραπεζών με βάση ένα ταμείο εξυγίανσης των τραπεζών, καθώς και ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Ασφάλισης Καταθέσεων.

Ο Παναγιώτης Συριόπουλος, επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ καταλήγοντας στην εισήγησή του δήλωσε:

“Η Ελλάδα, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές συνθήκες, είναι τυπικά ισότιμο μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης. Στην πράξη και με βάση τις δανειακές συμβάσεις και τα μνημόνια δεν είναι. Βρίσκεται υπό τον οικονομικό-πολιτικό έλεγχο της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών, του Βερολίνου και μερίδων του υπερεθνικού χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Υπάρχουν κράτη, που έχουν αποκτήσει δικαιώματα επέμβασης στο εσωτερικό άλλων, όπως είναι η Ελλάδα. Δεν πιστεύω ότι οι λύσεις βρίσκονται μέσα από τον «ευρωπαϊκό αναχωρητισμό». Εκείνο που χρειάζεται είναι να συμβάλλουμε στη δημιουργία μιας διαφορετικής Ευρώπης χωρίς οικονομικούς και άλλους εθνικισμούς ή βίαιους ηγεμονισμούς. Εκείνο που χρειάζεται είναι να συμβάλλουμε στην συγκρότηση μιας Ευρώπης μακριά από αυτοκρατορικά σχέδια. Μιας ΕΕ δημοκρατικής, ελεύθερης, κοινωνικά δίκαιης. Επιπλέον είναι αναγκαία η ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα διαρθρωτικά αίτια της σημερινής κρίσης.  Αν αυτό δεν συμβεί τότε ο δρόμος διάλυσής της ίδιας της ΕΕ δεν θα είναι μακριά και δεν θα φταίμε ασφαλώς εμείς.”

O Γιάννης Παρασκευόπουλος μιλώντας εκ μέρους των Οικολόγων Πράσινων τόνισε ότι:

"Οικονομία και περιβάλλον είναι περισσότερο αλληλένδετα από ό,τι συνήθως φανταζόμαστε: το χρηματοοικονομικό σύστημα πχ κινδυνεύει με νέα μεγάλη κρίση, αν συνεχίσει να αγνοεί ότι ο συμφωνημένος στόχος για συγκράτηση της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς Κελσίου, απαιτεί να μειωθεί η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων κατά 80-85%. Χρειαζόμαστε λοιπόν ταυτόχρονες απαντήσεις για την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση, μέσα από την Πράσινη Στροφή στην οικονομία που προτείνει διεθνώς το πράσινο κίνημα. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να δούμε και το ζήτημα των τραπεζών: ως υπηρέτη και όχι απαγωγέα της πραγματικής οικονομίας, ως πηγή των αναγκαίων χρηματοδοτήσεων για την Πράσινη Στροφή, ως διασφάλιση των μικρών και μεσαίων αποταμιεύσεων. Δίπλα στο δημόσιο και τον  ιδιωτικό τραπεζικό τομέα, χρειάζεται να υπάρξει χώρος και για τις συνεταιριστικές τράπεζες. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η τραπεζική ενοποίηση αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες μιας κοινής οικονομικής πολιτικής για την ευρωζώνη, και δεν έχουμε την πολυτέλεια να την αφήνουμε ημιτελή ή να την αναβάλλουμε για άλλη μια πενταετία".