ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΑΜΥΘΗΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΘΥΣΑΥΡΟΥΣ ΤΟΥΜΕ ΤΟ ΕΜΘ (ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΡΑΚΗΣ).

ΤΟΥ ΜΑΝΔΑΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ.E-mail: panosmandalos@yahoo.gr.  

Ένα μικρό δείγμα του κρυμμένου θησαυρού του Διδυμοτείχου(Πλωτινόπολη). Στην επάνω φωτογραφία το μωσαϊκό καταστράφηκε από τους χριστιανούς όταν έκαναν την λουτρό αποθήκη και έφτιαξαν τοίχους καταστρέφοντας την συνέχεια των μωσαϊκών.

Το  Σάββατο 1/6/2013, είχε διοργανωθεί από το Ε.Μ.Θ και την ιδρυτή του, την κυρία Γιαννακίδου, μια εκδρομή στις καινούργιες ανασκαφές στην Πλωτινόπολη του Διδυμοτείχου, την Ρωμαϊκή πόλη που ίδρυσε ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τραϊανός και έδωσε το όνομα της γυναίκας του Πλωτίνης, το σημερινό Διδυμότειχο, που πήρε το όνομα του, τον καιρό του Βυζαντίου όταν ήταν η δεύτερη πόλη μετά την Κωνσταντινούπολη, από τα διπλά της τείχη. Θέλω να τονίσω την μεγάλη προσπάθεια αυτής της κυρίας που προσπαθεί με όλα τα λίγα μέσα που διαθέτει, να προβάλει και να διαφημίσει τους  πολλούς κρυμμένους θησαυρούς αυτού του τόπου και όλης της Θράκης. Η εκδρομή ήταν στα πλαίσια ενός προγράμματος που λέγεται «Γνωρίζω τον τόπο μου». Στις καινούργιες ανασκαφές θα μας ξεναγούσε ο Αρχαιολόγος Ματθαίος Κουτσιμάνης. Εγώ κατά καιρούς έχω γράψει μερικά άρθρα με τίτλο Έβρος- Θράκης και χαμένες αξίες όπου εξιστορούσα με λίγα λόγια τους θησαυρούς αυτού του τόπου που μένουν ανεκμετάλλευτοι αλλά ο κύριος Κουτσιμάνης θα μας άφηνε άναυδους με τα ευρήματα του, που θα τα χαρακτήριζα, όπως και όσοι τα είδαν μοναδικά. Και να σκεφτούμε ότι το Διδυμότειχο, μια πόλη, με ιστορία από τα παλαιολιθικά χρόνια, που πηγαίνει στην νεολιθική περίοδο, ακολουθεί η αρχαία περίοδος όπου ενώνονται ο Θρακικός πολιτισμός με τον εποικιστικό Ελληνικό πολιτισμό και ακολουθεί ο Ρωμαϊκός και Βυζαντινός αφού είναι η δεύτερη πόλη του Βυζαντίου μετά την Κων/πόλη, έως τις μέρες μας,….αποκτά μουσείο μόλις τώρα. Σε αυτή την πόλη στην συμβολή του Έβρου ποταμού και των παραποτάμων του, Εργίνου από την πλευρά της Τουρκίας και Ερυθροπόταμου από την Ελληνική, υπάρχει για την ώρα μόνο η ερήμωση και ένα θλιβερό τραγούδι, το Διδυμότειχο μπλουζ να θυμίζει την ύπαρξη της. Και όμως υπάρχει τόσος θησαυρός που δυστυχώς μένει ανεκμετάλλευτος, ίσως με πολλές απώλειες θέσεων εργασίας και φυσικά εγκατάλειψης της πόλης. Ευθύνες πολλές. Τις περισσότερες στην κεντρική εξουσία που ποτέ δεν είδε με καλό μάτι την περιοχή και την θεωρούσε τόπο εξορίας, έως και τοπικές ευθύνες (Περιφέρεια, δήμος, ένωση ξενοδόχων, εμπορικός σύλλογος και Επιμελητήριο(κρίμα που ο πρόεδρος του σήμερα είναι από αυτά τα μέρη), κλπ., που αντί να διαφημίζουν συνεχώς τα ευρήματα, έως σήμερα  έχουν ακουστεί μόνο μερικές σποραδικές φωνές.

Αλλά  ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η εκδρομή στην Πλωτινόπολη και στις ανασκαφές άρχισε στις 9;30 η ώρα το πρωί. Ο κύριος Κουτσιμάνης, μας ξενάγησε στις καινούργιες ανασκαφές με πολύ μεράκι και με μεγάλη υπομονή, άκουγε όλε τις ερωτήσεις και έδινε απαντήσεις και για αυτό θα ήθελα να εκφράσω ένα μεγάλο ευχαριστώ. Επίσης ένα ευχαριστώ σε όλο το γκρουπ των αρχαιολόγων που μας ξενάγησαν, σε όλα τα άλλα μέρη που θα αναφέρουμε.

Η επίσκεψη στην Πλωτινόπολη μας άφησε πραγματικά άναυδους. Ψηφιδωτά70 τετραγωνικών μέτρων που επεκτείνεται σε άλλα 70 τετραγωνικά,, σε άριστη κατάσταση με απεικονίσεις των θεών και του Έβρου που αναδύεται από το νερό και κύβους διακοσμητικούς με απίθανες συμμετρίες, πηγάδι με θολωτό λαξευτό θάλαμο για την άντληση του νερού για τις ανάγκες του κτηρίου που μάλλον ήταν ένα τεράστιο λουτρό, δημόσιο ή ιδιωτικό. Μάλιστα εκεί που υπήρχαν τα ανάκληνα δηλαδή τα κρεβάτια το ψηφιδωτό ήτανε μόνο με λευκές ψηφίδες και χωρίς απεικονίσεις, ενώ το μεγαλύτερο μέρος είχεαπεικονίσεις δελφινιών, θεοτήτων και μουσών. Τα ψηφιδωτά όπως μας εξήγησε ο αρχαιολόγος, ήτανε μοναδικής τεχνοτροπίας και μάλλον οι αρχιμάστορες πολλών περιοχών τα είχανφιλοτεχνήσει γιατί η τεχνογνωσίαήταν από διάφορες περιοχές ενώ η γυάλιση τους υπάρχει μόνο σε ψηφιδωτά της Βεργίνας. Το νερό θερμαινότανε σε ειδικό χώρο. Επίσης βρέθηκαν πολλές επιγραφές όπως και όστρακα και μάλιστα και όστρακα με Ελληνική γραφή, σε Θρακική όμως γλώσσα. Η πόλης ήταν λιμάνι αφού τα καράβια ανέβαιναν από το δέλτα του Έβρου έως εκεί και μεταφορτώνονταν για να προωθηθούν στο εσωτερικό με καραβάνια.  Ο Έβρος ήταν πλωτός κατά την αρχαιότητα.

Στην  περιοχή βρέθηκε και η προτομή του Σεπτίμου Σεβήρου, ολόχρυση, 24 καρατίων που θα εκτεθεί στο μουσείο, όταν θα ανοίξει. Η προτομή βρέθηκε κατά λάθος από ανασκαφές σε οχυρωματικά έργα του στρατού και από εκεί άρχισαν οι έρευνες για αρχαία, αφού ο λόφος της Αγίας Πέτρας ήταν γνωστός στους αρχαιολόγους για αυτό που έκρυβε. Στην ερώτηση μας αν οι ανασκαφές θα συνεχιστούν και αν υπάρχουν άλλα αρχαία, ο αρχαιολόγος απάντησε ότι από τον Ηρόδοτο μνημονεύεται η ύπαρξη ενός μεγάλου θεάτρου όπως και του νεκροταφείου της πόλης, όπως και του λιμανιού, αλλά δυστυχώς λεφτά δεν υπάρχουν και οι προσπάθειες συνεχίζονται με χρηματοδότηση μόνο από τον μικρό δήμο του Διδυμοτείχου, των 20.000 κατοίκων. Και όμως για άλλα ξοδεύτηκαν ακόμα και δυο δις ευρώ, περισσότερα, ενώ μερικοί έγραψαν και βιβλίο my Greek drama, ενώ από πίσω αφήσανε το ourdrama(το δικό μας δράμα) και ευτυχώς που φύγανε. Επίσης σε μια δικιά μου ερώτηση ότι στην περιοχή των Λουτρών της Τραϊανούπολης, με την αρχαία Χάνα, τα αρχαία φωνάζουν για την Ρωμαϊκή Λουτρόπολη του Τραϊανού, την Τραϊανούπολη αφού σε κάθε μέτρο βάθους υπάρχουν αρχαία και μάλιστα της πόλης που διαχειριζότανε τα γεωθερμικά πεδία, εκείνη την εποχή. Μας απάντησε ότι δυστυχώς δεν υπάρχει ….μία, ενώ εκεί γνωρίζουμε ακόμα περισσότερα στοιχεία. Εγώ θα αναρωτηθώ. Αν δεν αναδείξουμε τους θησαυρούς μας πως θα έρθουν τουρίστες, πως θα έρθει ανάπτυξη. Για άλλα και άλλα λεφτά υπάρχουν, για όλους τους άλλους, theGreektragedy.

Κατά  τις ανασκαφές ανακαλύφθηκαν  και υπολείμματα της παλαιολιθικής περιόδου με συστοιχία οπών με πασσάλους και ευρήματα της εποχής.

Ο αρχαιολόγος μας εξήγησε, ότι οι διάφορες πόλεις, στις διάφορες περιόδους ήτανε η μια πάνω στην άλλη, οπότε πρέπει να γίνει τομή βάθους για να ανακαλυφθούν και η παλαιολιθική αλλά και η αρχαία πόλη.

Μετά  από την Πλωτινόπολη, μεταφερθήκαμε στη πόλη του Διδυμοτείχου και στο τέμενος Βαγιαζήτ. Το τέμενος Βαγιαζήτ άρχισε να χτίζεται το 1360 από τον Μεχμέτ τον Α, τελείωσε από τον γιο του Βαγιαζήτ και εγκαινιάστηκε το 1420, όταν το Διδυμότειχο μετά την πτώση του στους Οθωμανούςανακηρύχτηκε σε πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.  

  Κατά την διάρκεια του δευτέρου  παγκοσμίου πολέμου αφαιρέθηκαν  οι πλάκες μολύβδου και κασσίτερου και τοποθετήθηκαν λαμαρίνες που επιδείνωσαν την κατάσταση το κτηρίου.

Θεωρείται το μεγαλύτερο τέμενος των Βαλκανίων και ίσως της Ευρώπης. Η διαφορά με τα άλλα μουσουλμανικά τεμένη είναι ότι είναι τριγωνικό, ενώ τα άλλα είναι κατασκευασμένα με θολωτούς τρούλους, έναν μεγάλο και δώδεκα μικρούς. Η οροφή του είναι φτιαγμένη από ξύλο βελανιδιάς και έχει χαρακτηριστεί από την UNESCO παγκόσμιο διατηρητέο μνημείο, ενώ θεωρείται από τις καλύτερες κατασκευές ξύλου στον κόσμο. Η ιδιαιτερότητα της οροφής είναι ότι έχει απεικονίσεις και τοιχογραφίες, σπάνιο σε τεμένη αφού από την ισλαμική θρησκεία, αυτό απαγορεύεται. Υπάρχει απεικόνιση, σε τοιχογραφία της ουράνιας πόλης κάτι αντίστοιχο του δικού μας παραδείσου και εικάζεται ότι ένα πρόσωπο είναι και αυτό του Μωάμεθ, μοναδικό ίσως στον μουσουλμανικό κόσμο, ενώ υπάρχει απεικόνιση γυναίκας που προσεύχεται κάτι πάλι σπάνιο σε αυτή την θρησκεία και στα μνημεία που την αντιπροσωπεύουν. Το μνημείο επιτέλους εντάχθηκε σε ένα ΕΣΠΑ και άρχισε η συντήρηση του. Βέβαια πολλοί μιλούν για μουσουλμανοποίηση και είναι πολέμιοι της αναστήλωσης. Αυτά τα άτομα,τα ακούμε και απορούμε. Μήπως η μουσουλμανοποίηση θα έρθει από την ερήμωση της πόλης. Κάποτε το Διδυμότειχο ήτανε κέντρο και πρωτεύουσα, μετά έγινε επαρχία και σήμερα παραπαίει κάτω, από το τραγούδι του τραγουδοποιού, Διδυμότειχο μπλουζ, που φυσικά στην άγνοια και στην αμάθεια του για τους θησαυρούς αυτού του τόπου έγραψε αυτό το ποίημα και το τραγούδησεκάνοντας υπερήφανο, ίσως μόνο τον εαυτό του.

Μετά, με την καρτερικότητα της αρχαιολόγου μας και των παιδιών του γκρουπ των αρχαιολόγων, που φυσικά θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά, μεταφερθήκαμε στα κάστρα του Διδυμοτείχου και στα Βυζαντινά μοναστήρια και εκκλησίες. Το κάστρο με τις καμάρες και τους πύργους του προσφέρει και μια πανοραμική θέα σε όλη την πεδιάδα και τους λόφους με τον Ερυθροπόταμο και την πόλη του Διδυμοτείχου. Επισκεφτήκαμε το μοναστήρι και φυλακή του Καρόλου της Σουηδίας, που είχεεξοριστεί και φυλακιστεί στο Διδυμότειχο την δεύτερη πόλη του βυζαντίου σε μια φυλακή, που βέβαια κάθε άλλο από φυλακή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Με θέα και φυσικά κάπου στα 200 τετραγωνικά δώματα. Και φυσικά, να γυρνά ανενόχλητος σε όλη την επικράτεια του Διδυμοτείχου.

Μετά, στην Βυζαντινή εκκλησία του Αγ. Αθανασίου που αποτελεί κόσμημα και είναι ο καθεδρικός ναός της πόλης. Στονπροαύλιο χώρο είδαμε και αρκετούς τάφους Γερμανών και Σουηδών. Μας εξήγησαν ότι ήταν άτομα που ζούσαν στην  πόλη, την εποχή της ευημερίας και φυσικά έμειναν για πάντα εκεί αφού η μεταφορά τους τον καιρό εκείνο ήταν δύσκολη. Ευτυχώς δεν ήταν η Μέρκελ της εποχής, εκεί.

Η εκκλησία του Ιησού Χρηστού ένα  μεσαιωνικό δόμημα, που δυστυχώς κάποιος φρόντισε να χαλάσει. Το τέμπλο, ξύλινο από το 1400 και εικόνες βυζαντινές, ενώ ο ξύλινος λαξευτός θρόνος του δεσπότη κοσμεί την εκκλησία. Τα σκαλοπάτια μαρμάρινα με επιγραφές. Σε αυτή την εκκλησία,κάποιος λοιπόν φρόντισε να βάλει ένα κιτς ασπρόμαυρο μοντέρνο πλακάκι, ίσως λουτρού και ταπετσαρίες τοιχογραφιών δίπλα στις μεσαιωνικές. Βέβαια μπορεί να ήτανε και μια προσπάθεια κάποιου που στην αγωνία της καταστροφής, βρήκε κάποιο φτηνό τρόπο, με τα λίγα λεφτά που διέθετε να κάνει κάτι. Μήπως κάποιοι θα έπρεπε πραγματικά να αφήσουν τους λογαριασμούς και τα λάθος νούμερα και τις συνταγές και να μεριμνήσουνε για αυτά, που θα φέρουνε ορδές τουριστών και ανάπτυξης σε τόπους παρθένους χωρίς τουρισμό, που αν ήταν σε άλλη χώρα θα σφύζανε από ζωή;

Μετά, ο δρόμος μας ανέβασεποιο ψηλά, στο εκκλησάκι της Αγία Αναστασίας, έργο ίσως των Κομνηνών αυτοκρατόρων, που σώζονται, μόνο δύο τοίχοι ενώ το υπόλοιπο αντί να επενδυθεί με πέτρα όπως το παλιό απλώς κτίστηκε και σουβαντίστηκε με σύγχρονο σουβά.

Εδώ και πάλι η πανοραμική θέα της  πόλης και του κάμπου, ενώ άρχισε η επιστροφή αφού ο δρόμος για τον πύργο των Κομνηνών ήταν κλειστός από χόρτα και δεν μπορούσαμε να πάμε. Ακούστε κόσμε, ο δρόμος ήτανε κλειστός από χόρτα ενώ ο πλακόστρωτος σταματούσε εκεί. Στον πύργο αυτό ξεκουράζονταν οι αυτοκράτορες όταν ερχότανε για κυνήγι και φυσικά κτίστηκε από τους Κομνηνούς όπου υπάρχει και το έμβλημα τους.

Δυστυχώς, η πολιτεία κόβει τις επιδοτήσεις για ανασκαφές. Μας λένε για ανάπτυξη και τουρισμό. Σε έναν τέτοιο τόπο με τόσα αρχαία, από την παλαιολιθική έως την σύγχρονη ιστορία, υπάρχει και εθνολογικό μουσείο και μουσείο ιστορίας, δεν υπάρχει τουρίστας. Εδώ μόνο από το τέμενος Βαγιαζήτ θα έπρεπε να υπάρχουν ορδές μουσουλμάνων τουριστών, που θα άφηναν στο μεγάλο αυτό μουσείο, τον οβολό τους. Κάτι αντίστοιχο με την Αγιά Σοφία που κάνουνε οι Τούρκοι. Στα αρχαία άλλοι τόσοι. Και όμως ο τραγουδοποιός είπε το Διδυμότειχο, μπλουζ, αγχωμένη ....κλπ....πάνω στην ασχετοσύνη του, για τους θησαυρούς που κρύβει αυτή η πόλη ή ίσως να ήθελε να τραβήξει λίγο την προσοχή σε αυτή την πόλη. Επίσης λίγο ποιο πέρα στην μικρή Δοξιπάρα, η άμαξα με τα άλογα και τα ψηφιδωτά και οι ανασκαφές που ευτυχώς συνεχίζονται. Η πολιτεία κοιμάται, η περιφέρεια και αυτή, ίσως ο μικρός περιφερειακός δήμος ποια των 18.000 κατοίκων, να προσπαθεί με όσους πόρους διαθέτει να χρηματοδοτήσει την προσπάθεια των ηρωικών αυτών αρχαιολόγων, που προσπαθούν. Ίσως η ανάπτυξη που μας λένε μερικοί ότι έρχεται να είναι λάθος ακόμα μια φοράς της συνταγής, αφού για να έρθει ανάπτυξη πρέπει να δείξεις τους θησαυρούς σου και να εκμεταλλεύεσαι κάθε τι καινούργιο που θα ξαναφέρει τους τουρίστες και σε διαφορετικές περιοχές όπου δεν υπήρχε τουρισμός. Αλλά η λάθος συνταγή γίνεται ακόμα ποιο λάθος με το λεφτά γιοκ και μόνο περικοπές και μειώσεις, μόνο μιζέρια και εξαθλίωση. Όπως λέμε το Βυζάντιο από το 1240 και μετά. Λίγο πριν γίνει πόλη κράτος η Κωνσταντινούπολη και μετά ήρθε η άλωση. Μήπως ακούει κανείς.....ή κοιμόμαστε ολόρθιοι ...από την Περιφέρεια που πρέπει να απαιτήσει και να διεκδικήσει, τον δήμο, την ένωση ξενοδόχων, τον εμπορικό σύλλογο και το Εμπορικό  Επιμελητήριο (κρίμα που ο πρόεδρος του είναι από εδώ) έως και τα υπουργεία. Βέβαια για τα τελευταία ας μην περιμένουμε και πολλά ...εδώ και 40 χρόνια αν θελαν να αναπτύξουνε τον τόπο, η ανάπτυξη θα ήτανε εδώ.

Υ.Γ. ευχαριστούμε την κυρία Γιανακίδου και το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, για την πολύτιμη προσπάθεια που κάνει για την ανάδειξη των θησαυρών και θα παρακινούσα και άλλους στις επόμενες εξορμήσεις του να συνδράμουν και να επισκεφτούν αυτά τα οποία εμείς είδαμε. Επίσης ένα μεγάλο ευχαριστώ στον καρτερικό και υπομονετικό κύριο Κουτσιμάνη που μας περιήγηση στους χώρους του μουσείου όπως και στην αρχαιολόγο (μου διαφεύγει το όνομα της και συγνώμη για αυτό και το γκρουπ των αρχαιολόγων που μας περιέφεραν και μας ξενάγησαν σε αυτόν τον υπέροχο τόπο, αν και ημέρα Σάββατο.