Ανοικτή πρόσκληση για ορεινή ποδηλασία στην Σφενδάμη

Κείμενο: Όμηρος Ταχμαζίδης

Η πρωτοβουλία: Παραβρέθηκα την πρώτη Σεπτεμβρίου, συμπτωματικώς, σε μια «δράση» στην γενέτειρά μου, τη Σφενδάμη της Βόρειας Πιερίας, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Σφενδάμη εν δράσει»: εδώ συμμετείχαν οι «τοπικοί φορείς» του χωριού σε συνεργασία με τον τηλεοπτικό σταθμό «ΣΚΑΙ» - συμμετείχαν ο Αιμοδοτικός Σύνδεσμος Σφενδάμης «Η αγάπη», ο Ποντιακός Σύλλογος «Ο πυρρίχιος», ο Πολιτιστικό Σύλλογος «Η Πάλιανη», ο Μορφωτικός Αθλητικός Σύλλογος «Αναγέννηση» (έτος ιδρύσεως το 1936!), ο «Σφένδαμος ΑΜΚΕ» και η ομάδα εθελοντών «Σφενδάμη εν δράσει».

Η δράση πραγματοποιήθηκε «με τον καθαρισμό της επαρχιακής διαδρομής Διασταύρωση Μακρυγιάλου – Σφενδάμης, απόσταση 5 χιλιομέτρων με τον καθαρισμό και συντήρηση του πάρκου που δημιουργήθηκε  πάνω σε σκουπιδότοπο» και τέλος με τη «συντήρηση και καθαρισμό των μονοπατιών των αγώνων του Sfendami Mountain Festival»).[Σχετικά με το τελευταίο βλ. στο Διαδίκτυο και στο you tube το αναρτημένο υλικό]

Σημείο συνάντησης των εθελοντών ήταν η κεντρική πλατεία του χωριού και συμμετείχε ικανός αριθμός από εθελοντές και εθελόντριες και αρκετά από τα λίγα σχετικώς παιδιά που διαμένουν με τις οικογένειές τους μόνιμα στο χωριό: είναι εκπληκτικό πως η αστυφιλία και η μετανάστευση αποδεκάτισαν τον πληθυσμό ενός τόπου που βρίσκεται σε σχετικά πλεονεκτική θέση (ανάμεσα σε δύο μεγάλες πόλεις, με άμεση σχεδόν πρόσβαση στο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων και το σιδηροδρομικό δίκτυο,  σε μια περιοχή με πολλαπλές δυνατότητες απασχόλησης).

Σταχυολογώ από το δελτίο τύπου των διοργανωτών το εξής: «Το δημοτικό διαμέρισμα Σφενδάμης βρίσκεται ανάμεσα σε έναν μεγάλο δίκτυο ορεινών μονοπατιών και περιοχών της Ελλάδας που αποτελούν προστατευόμενες ζώνες, εξαιτίας της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας» - η περιοχή είναι λοφώδης, ημιορεινή με φόντο τα Πιέρια και νοτιότερα τον Όλυμπο, κάτω μπροστά απλώνεται ο Θερμαϊκός, αριστερά και στο βάθος μέσα στη γούβα στα πόδια του Χορτιάτη είναι χωμένη η Θεσσαλονίκη.

Παρέκβαση: Κοιτάζοντας από τους λόφους προς τα κάτω, προς τον κόλπο και τα δύο Έμβολα, το τοπίο είναι «αδύναμο», «αδιάφορο» το ίδιο και η θάλασσα, δεν έχει εκείνη τη δύναμη και την ομορφιά του που ατενίζει ο θεατής από την αντίστροφη πλευρά, από την παραλία της Θεσσαλονίκης προς τα Πιέρια και τον Όλυμπο.

Αυτά την ημέρα, όταν όμως πέσει το σκοτάδι αλλάζουν τα πράγματα: ειδικότερα το καλοκαίρι – από την παραλία της Θεσσαλονίκης ελάχιστα μπορεί να δει κανείς στο βάθος του ορίζοντα. Το φάρο που αναβοσβήνει στο Μεγάλο Έμβολο, την Περαία και την Αγία Τριάδα, το κόκκινο φωτάκι στην προβλήτα της Μεθώνης (ή δεν είναι αυτό;), τα φώτα στην εθνική οδό, ίσως τα φώτα του Αιγινίου, με βεβαιότητα εκείνα του Κολινδρού και ίσως στο βάθος τα φώτα της παραλίας του Κορινού και της Κατερινής: νυχτερινό θέαμα πενιχρό και αδιάφορο – το αντίθετο συμβαίνει όταν κοιτάζει κανείς τον σκοτεινό ορίζοντα από τους λόφους της Σφενδάμης.

Το βλέμμα σαγηνεύεται από τους φωτισμούς των χωριών του κάμπου, των πλοίων στο λιμάνι και  από την φωτεινή αλυσίδα που ξεκινάει από τα δυτικά της Θεσσαλονίκης αγκαλιάζει το πολυσχιδές των ακτών του κόλπου και χάνεται ως κάτω στο πρώτο «πόδι» της Χαλκιδικής: ο αυστριακός φιλόσοφος Walter Seitter, ένας λάτρης του νυκτερινού τεχνητού φωτός και της λειτουργίας του στο σύγχρονο πολιτισμό (έχει γράψει ένα βιβλίο με τίτλο «Ιστορία της νύκτας») μου ανέφερε πέρυσι μετά από ένα σύντομο ταξίδι διακοπών στην Καλαμάτα, ότι η πόλη έχει έναν από τους καλύτερους σχηματισμούς νυκτερινών φωτισμών που έχει συναντήσει σε όλο τον κόσμο – στη συζήτηση μας του ανέφερα χαριτολογώντας ότι δεν έχει δει τη Θεσσαλονίκη και τον κόλπο της από την απέναντι πλευρά των λόφων της Πιερίας. Έχω δει το νυκτερινό θέαμα στην Καλαμάτα, είναι όντως μαγευτικό, λιτό και παρόλα αυτά εντυπωσιακό, αλλά και η ματιά από τους λόφους της Σφενδάμης τη νύκτα κάτω προς τη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική είναι ένα πανέμορφο ποίημα της γεωγραφίας στην εναλλαγή σκότους και τεχνητού φωτός.

Η εθελοντική εργασία: Στα χαντάκια στις άκρες του δρόμου ανάμεσα στα ξερά χόρτα υπήρχαν άφθονα σκουπίδια: κυρίως πλαστικά μπουκάλια – από εκείνα που θεωρεί υποχρέωσή του ο κάθε απερίσκεπτος να πετάει έξω από το παράθυρο του αυτοκινήτου του. Το φαινόμενο είναι σύνηθες στους αυτοκινητοδρόμους της χώρας, κυρίως τους επαρχιακούς δρόμους και λιγότερο στους κεντρικούς αυτοκινητοδρόμους – έλλειψη αγωγής, ενημέρωσης, αδιαφορία, ανευθυνότητα;

Πάντα έχουμε την δικαιολογία πρόχειρη για εμάς και τους άλλους: «ο Έλληνας δεν αλλάζει» - το στερεότυπο έρχεται για να παραλύσει κάθε διάθεση για δράση. Στην περίπτωση των κατοίκων της Σφενδάμης και των παιδιών τους, η δράση υπήρξε, ο δρόμος καθάρισε, η παράνομη χωματερή δενδροφυτεύτηκε και ίσως κάποτε γίνει αλσύλλιο.  

Ανοικτή πρόσκληση: Την άνοιξη, όταν ο τόπος πρασινίζει από τα στάχυα, οι λόφοι μετατρέπονται σε πράσινες κυματιστές θάλασσες: τότε πραγματοποιείται και το Sfendami Mountain Festival – ευκαιρία για μια επίσκεψη σε ένα μη παραδοσιακό χωριό ( η γενέτειρά μου υπήρξε ένα είδος «ενδο - εθνικής» πολυπολιτισμικής κοινότητας, εφόσον είναι ο μοναδικός τόπος σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα, που πέρα από τους ντόπιους [των εσωτερικών μετακινήσεων στην Πιερία, όπως η γιαγιά μου από την Λεπτοκαρυά], τους πρόσφυγες [κυρίως Ποντίους], τους Βλάχους [οι πρώτοι κάτοικοι στην περιοχή τον 20ο αιώνα], υπάρχουν και έποικοι από τη νότια Ελλάδα με το χαρακτηριστικό προσωνύμιο Παλιολλαδίτες (=Παλαιά Ελλάδα): μια περίπτωση πρόκληση για τους κοινωνικούς ανθρωπολόγους και τους ιστορικούς – προσθέτω εδώ και τους Ηπειρώτες και  Λιτοχωρινούς μάστορες και κτίστες που κατασκεύασαν τα παλιά σπίτια του χωριού (δυστυχώς έχουν γκρεμισθεί τα περισσότερα), από την μαλακή πέτρα των «νταμαριών» που βρίσκονταν προς τη μεριά των Πιερίων, τους μουσουλμάνους εργάτες από την Θράκη που εργάζονταν κάθε καλοκαίρι στο μάζεμα των καπνών και που αργότερα εξοστρακίστηκαν από τα φθηνότερα εργατικά χέρια από την Αλβανία, για να επιστήσω την προσοχή και σε αυτή την πλευρά του ιδιόμορφου «πολυπολιτισμικού» ψηφιδωτού).  

Υ.Γ.: Στο Διαδίκτυο ανακάλυψα μια μεταπτυχιακή εργασία Ισραηλινού (!)  φοιτητή στο πανεπιστήμιο «Μακεδονία» για την τουριστική ανάπτυξη της Σφενδάμης που εκπονήθηκε πριν την κρίση και την υπαγωγή της χώρας στα «μνημόνια»: πολύ φιλόδοξο εγχείρημα – δεν νομίζω όμως ότι αυτό που χρειάζεται η ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Πιερίας είναι ο εσωτερικός τουρισμός και γενικά ο τουρισμός.

Υ.Γ.ΙΙ:  Άγρια μεσάνυχτα βρέθηκα προσφάτως στον πύργο του Τριγωνίου πάνω στα κάστρα: κάτω είδα μια Θεσσαλονίκη σχεδόν σκοτεινή, αφώτιστη, αλλά ελπίζω ότι το καλοκαίρι δε θα έχει αλλάξει πολύ  το θέαμα  από την πλευρά των λόφων της Σφενδάμης.

Σημείωση: Η διεύθυνση του Όμηρου Ταχμαζίδη στο twitter είναι:

Omiros Tachmazidis @homloizides