«Μεταλλευτικό Συγκρότηµα Θάσου: ∆ιερεύνηση δυνατοτήτων Προστασίας Ανάδειξης & Επανάχρησης»

Με επιτυχία διεξήχθη το Σάββατο 25 Μαΐου 2013 η ∆ιεθνής Ηµερίδα, µε θέµα «Μεταλλευτικό
Συγκρότηµα Θάσου: ∆ιερεύνηση δυνατοτήτων Προστασίας Ανάδειξης & Επανάχρησης». Το επιστηµονικό γεγονός πραγµατοποιήθηκε εντός του µνηµείου και συµµετείχαν σε αυτό εκπρόσωποι 4 ελληνικών πανεπιστηµίων και 3 ξένων επιστηµονικών ιδρυµάτων, εκπρόσωποι του Υπουργείου Πολιτισµού καθώς και οι πρόεδροι των ελληνικών τµηµάτων των διεθνών οργανισµών για τα µνηµεία ICOMOS (∆ιεθνές Συµβούλιο Μνηµείων και Τοποθεσιών) και TICCIH (∆ιεθνής Επιτροπή για τη Βιοµηχανική Κληρονοµιά).
Στην επιστηµονική εκδήλωση επισηµάνθηκε η αξία του µνηµείου και αναδείχθηκε περαιτέρω η µοναδικότητά του, κατά την διάρκεια των σηµαντικών ανακοινώσεων που πραγµατοποιήθηκαν για την ιστορία του και την ένταξή του στο ευρωπαϊκό ιστορικό και πολιτισµικό πλαίσιο. Ταυτόχρονα έγινε αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης (πρόσθετες φθορές, χλωρίδα) σε σχέση µε τις ελλιπείς προσπάθειες συντήρησης του κατά το παρελθόν ενώ , παρουσιάστηκαν συγκριτικά παραδείγµατα ανάδειξης συγγενών µνηµείων από την Ελλάδα και τον διεθνή χώρο και διερευνήθηκαν οι προοπτικές διάσωσης και ανάδειξής του. Μετά την αναλυτική παρουσίαση του µνηµείου που πραγµατοποιήθηκε από την τελειόφοιτη φοιτήτρια του Τµήµατος αρχιτεκτόνων µηχανικών του ∆ΠΘ κ. Αναστασία
Στέλλα και στην οποία οφείλονται και τα λεπτοµερή σχέδια της υπάρχουσας κατάστασης των εγκαταστάσεων  καθώς και του προπλάσµατος, παρουσιάστηκαν οι ανακοινώσεις των εισηγητών.
Μεταξύ άλλων: η Επίτιµη Έφορος Αρχαιοτήτων κ. Χάιδω Κουκούλη – Χρυσανθάκη παρουσίασε την
συνεχή µεταλλευτική δραστηριότητα στην Θάσο από τα προϊστορικά χρόνια όπως διαπιστώθηκαν από τις  ανασκαφές σε αρχαία λατοµεία που πραγµατοποιήθηκαν από Έλληνες και αλλοδαπούς

αρχαιολόγους, τις  σηµαντικές πληροφορίες που προέκυψαν σύµφωνα µε τις οποίες η Θάσος παρουσιάζει µια παγκόσµια µοναδικότητα (διασώζεται το αρχαιότερο ορυχείο της Ευρώπης), καθώς και την επισήµανση ότι όλος αυτός ο πλούτος παραµένει άγνωστος, χωρίς καµία ανάδειξη.
Ο Αντιπρόεδρος Τµήµατος Γεωλογίας του ΑΠΘ κ. Μιχάλης Βαβελίδης, ανέλυσε διεξοδικά τη σηµασία του µνηµείου ως εµβληµατικό κοµµάτι της εξορυκτικής ιστορίας της Ανατολικής Μεσογείου, παρουσίασε πολυάριθµες θέσεων λατοµείων και µεταλλευτικών στοών µε πολύτιµα πετρώµατα, προτείνοντας ένταξή τους (σύµφωνα µε αντίστοιχα παραδείγµατα από το εξωτερικό) σ’ ένα δίκτυο ειδικού τουριστικού προορισµού και κατήγγειλε την εγκληµατική χρήση µερικών από αυτά (Βούβες) ως σκουπιδότοπων. Τέλος αναφέρθηκε στην ανάγκη δηµιουργίας µεταλλευτικού µουσείου που θα µπορούσε να ενταχθεί µαζί µε τις άλλες στις προτεινόµενες χρήσεις στο Παλατάκι.
Η επίτιµη προϊσταµένη του ΥΠΠΟΤ κ. Κορνηλία Τρακασοπούλου περιέγραψε το ιστορικό των ατυχών επεµβάσεων αποκατάστασης που πραγµατοποιήθηκαν στο Παλατάκι, ενώ παράλληλα αναφέρθηκε σε νέα στοιχεία, σύµφωνα µε τα οποία υπάρχουν πολύ σοβαρές ενδείξεις ότι ο αρχιτέκτονας του αξιόλογου εκλεκτικιστικού  αυτού µνηµείου είναι ο Γερµανός K.J.J. Von Vilas και όχι ο Ιταλός Αριγκόνι, σύµφωνα µε την επικρατούσα µέχρι  σήµερα άποψη.
Ο Αν. Καθηγητής του ∆ΠΘ κ. Νικόλαος Λιανός αναφέρθηκε στην σηµασία της τεκµηρίωσης της
βιοµηχανικής κληρονοµιάς τόσο σε επίπεδο κτηριακού κελύφους όσο και εξοπλισµού και την ανάγκη κατανόησης της «ροής» παραγωγής ως προϋπόθεσης κάθε είδους επέµβασης αποκατάστασης-ανάδειξης. Στα πλαίσια αυτά, παρουσίασε και ανέπτυξε τις δυνατότητες µιας πιλοτικής εφαρµογής µε χρήση 3D Terestrial Laser Scanner που πραγµατοποίησε µε φοιτητές του στο τµήµα του συγκροτήµατος φούρνων τύπου Waels στο µεταλλευτικό συγκρότηµα Θάσου.(ΜΣΘ)
Ο Επ. Καθηγητής του ΕΜΠ κ. Νίκος Μπελαβίλας, παρουσίασε και ανέλυσε την σηµασία και
σπουδαιότητα αντίστοιχων µεταλλευτικών συγκροτηµάτων στο Αιγαίο, πρότεινε την διερεύνηση της δυνατότητας  ένταξης του ΜΣΘ σε ένα δίκτυο παρεµφερών µνηµείων που θα περιλαµβάνει κατ' ελάχιστον τα σηµαντικότερα ιστορικά µεταλλευτικά κέντρα, το Λαύριο, τη Σέριφο και τη Μήλο. Σχετικά µε το κτήριο διοίκησης σηµείωσε ότι το Παλατάκι είναι το σηµαντικότερο από τα κτήρια διοίκησης αντίστοιχων µονάδων που υπάρχουν στον Ελλαδικό χώρο.
Ο Επ. Καθ. του Παν. Θεσσαλίας και Πρόεδρος του Ελληνικού Τµήµατος του TICCIH κ. Κώστας Αδαµάκης, παρουσίασε το ιστορικό πανόραµα των επεµβάσεων και τα µοντέλα αποκατάστασης –ανάδειξης της βιοµηχανικής κληρονοµιάς στην Ελλάδα, που εφαρµόστηκαν από το 1980 µέχρι σήµερα.
O Αν. Καθηγητής του Παν. της Βενετίας κ. Rinio Bruttomesso αναφέρθηκε σε χαρακτηριστικά
παραδείγµατα ανάδειξης συγγενών µνηµείων από την Χιλή, την Ισπανία, την Σουηδία, κ.α, δίνοντας έµφαση στις  ευρηµατικές προτάσεις επανάχρησης τους, που αποτέλεσαν και την προϋπόθεση διάσωσής τους,
Ο αρχιτέκτων και υπεύθυνος των µνηµείων της UNESCO στη Σλοβενία κ. Dustan Kraberger, παρουσίασε τα «αδελφά» µεταλλευτικά συγκροτήµατα εξόρυξης Υδραργύρου της Αλµαντέν (Ισπανία) και της Ίντρια (Σλοβενία),  ανέλυσε κατά κύριο λόγο το επιτυχές µοντέλο προστασίας και διατήρησής τους και στη συνέχεια το µοντέλο ανάδειξής τους διαµέσου της συνεργασίας και την κοινή ένταξης τους στον κατάλογο µνηµείων της UNESCO.
Οι µουσειολόγοι κ.κ. Dilek Yildiz Karakas και Αysun Donmez ,παρουσίασαν τα πρώην εργοστάσια
ύφανσης και παραγωγής ενέργειας της Προύσας και την επιτυχή µετατροπή τους σε αντίστοιχα µουσεία του εαυτού τους, ως παραδείγµατα διατήρησης και ανάδειξης της βιοµηχανικής κληρονοµιάς στη γείτονα χώρα.
Το συνέδριο χαιρέτησαν ο Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κ. Αριστείδης Γιαννακίδης, ο ∆ήµαρχος Θάσου κ. Κων/νος Χατζηεµµανουήλ, η εκπρόσωπος της ΙΗ’ ΕΠΚΑ Καβάλας κ. ∆ηµ. Μαλαµίδου, ο Πρόεδρος του ελληνικού τµήµατος ICOMOS κ. Αθανάσιος Νακάσης, ο Πρόεδρος της Σχολής Αρχιτεκτόνων  Μηχανικών του ∆ΠΘ κ. Βασίλης Προφυλλίδης, ο πρώην ∆ήµαρχος Αδριανούπολης πολεοδόµος Νamik Doleneken  και ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιµελητηρίου Αδριανούπολης αρχιτέκτονας κ. Atila Ergin.
Στο σύνολό τους οι επίσηµοι καλεσµένοι τοποθετήθηκαν υπέρ της προστασίας και ανάδειξης του συνόλου  του µνηµείου, ενώ ο κ. Περιφερειάρχης υποσχέθηκε την στήριξή της.
Τα συµπεράσµατα της ∆ιεθνούς Ηµερίδας θα δηµοσιευθούν τις προσεχείς µέρες µετά από διαβούλευση  των συµµετεχόντων. Η επιστηµονική εκδήλωση είναι αποτέλεσµα πρωτοβουλίας των Αρχιτεκτονικών Σχολών του ∆ηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Η δηµοσίευση των πρακτικών της ∆ιεθνούς αυτής ηµερίδας θα πραγµατοποιηθεί από το ∆.Π.Θ.
Το επιστηµονικό γεγονός πραγµατοποιήθηκε χάρη στην οικονοµική στήριξη της Περιφέρειας Αν.
Μακεδονίας – Θράκης, του ∆ήµου Θάσου, του Πανεπιστηµίου Θράκης, του Πολιτιστικού Συλλόγου «Το Κάστρο», των ξενοδοχείων Αlexandra Beach, Thalassies, Blue Dream Palace, των επιχειρήσεων: Αλουµινοκατασκευές Αlutrυst, Iris Gold, Φαρµακείο Κωστή Κώστα, Γραφείο Πολ. Μηχανικού Έλσας Σαουλίδου, τυπογραφείο «∆αίµων»  και µε την εθελοντική εργασία ανθρώπων που πλαισιώνουν την «Πρωτοβουλία ∆ιάσωσης και Ανάδειξης του  Μεταλλευτικού Συγκροτήµατος Θάσου». Στο πλαίσιο του ανεπίσηµου προγράµµατος της ∆ιεθνούς Ηµερίδας,  πραγµατοποιήθηκε περιήγηση των συνέδρων στο χωριό Κάστρο, µε τη φιλοξενία του Πολιτιστικού Συλλόγου «Άγιος
Αθανάσιος».
Για την οργανωτική επιτροπή:
Ν. Λιανός
Αν. Καθηγητής ∆.Π.Θ.
Ν. Μπελαβίλας,
Επ. Καθηγητής Ε.Μ.Π.