PAUL KRUGMAN: H εξήγηση βρίσκεται στην πολιτική και ειδικότερα στα ταξικά συμφέροντα

Ο ανύπαρκτος «μπαμπούλας» του πληθωρισμού PAUL KRUGMAN / THE NEW YORK TIMES
Σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ των «Τάιμς», υπάρχουν διαφορετικές απόψεις στο εσωτερικό της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed). «Μια όλο και πιο φωνακλάδικη μειονότητα αξιωματούχων της Fed θέλουν η κεντρική τράπεζα να ολοκληρώσει ταχύτερα» την επεκτατική της νομισματική πολιτική, η οποία όπως προειδοποιούν υπάρχει ο κίνδυνος να προκαλέσει πληθωρισμό. Αυτό το ζήτημα είναι πιθανό να κυριαρχήσει στο συνέδριο της Fed που βρίσκεται σε εξέλιξη στο Τζάκσον Χόουλ. Μπορεί να είναι έτσι. Υπάρχει όμως κάτι που θα πρέπει να γνωρίζετε: Αυτή η «φωνακλάδικη μειονότητα» προειδοποιεί για την άνοδο του πληθωρισμού λίγο-πολύ συνεχώς τα τελευταία έξι χρόνια. Η επιμονή αυτής της ιδεοληψίας νομίζω ότι είναι πιο ενδιαφέρουσα και σημαντική ιστορία από το γεγονός πως οι συνήθεις ύποπτοι λένε τα συνήθη πράγματα. Προτού προσπαθήσω να εξηγήσω την ιδεοληψία, θα σας πω πόσο εντυπωσιακή είναι. Αυτός που ξεχωρίζει είναι ο κ. Τσαρλς Πλόσερ διοικητής της Fed στη Φιλαδέλφεια, ο οποίος, θα πρέπει να γνωρίζετε, προειδοποίησε για την απειλή του πληθωρισμού το 2008. Το 2009. Εκανε το ίδιο το 2010, το 2011, το 2012 και το 2013. Κάθε φορά έκανε λάθος, αλλά, απτόητος, συνεχίζει να το κάνει. Δεν είναι κάτι ασυνήθιστο. Με λίγες εξαιρέσεις αξιωματούχοι και οικονομολόγοι που πριν από μερικά χρόνια προειδοποιούσαν για τον φοβερό κίνδυνο να ξεφύγει ο πληθωρισμός, κάνουν λίγο πολύ το ίδιο και σήμερα. Βέβαια, οποιοσδήποτε ασχολείται με την οικονομία κάποιο διάστημα, εμού περιλαμβανομένου, έχει κάνει ορισμένες λανθασμένες προβλέψεις. Ωστόσο τα γεράκια του πληθωρισμού φαίνεται ότι δεν μαθαίνουν από τα λάθη τους. Πού είναι η ενδοσκόπηση, η προσπάθεια να κατανοήσουν γιατί αποδείχτηκαν τόσο λανθασμένες οι προβλέψεις τους; Το θέμα είναι ότι όταν βλέπεις ανθρώπους να επιμένουν σε μια άποψη για τον κόσμο παρά τις αποδείξεις που υπάρχουν ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα, να αποτυγχάνουν να επανεξετάσουν τα πιστεύω τους παρά την επανειλημμένη αποτυχία των προβλέψεών τους, πρέπει ν’ αρχίσεις να υποψιάζεσαι ότι υπάρχουν απώτερα κίνητρα. Οπότε η ενδιαφέρουσα ερώτηση είναι: Τι τόσο ελκυστικό υπάρχει στο να προειδοποιεί κανείς «Πληθωρισμός!» ώστε οι άνθρωποι να συνεχίζουν να το κάνουν παρόλο που ξανά και ξανά αποδεικνύεται ότι κάνουν λάθος; Λοιπόν, όταν συντηρούνται οικονομικοί μύθοι, συνήθως η εξήγηση βρίσκεται στην πολιτική και ειδικότερα στα ταξικά συμφέροντα. Δεν υπάρχει η παραμικρή απόδειξη ότι αν περικοπούν οι φόροι που πληρώνουν οι πλούσιοι, τότε θα ενισχυθεί η οικονομία, ωστόσο δεν αποτελεί μυστήριο γιατί οι ηγέτες των Ρεπουμπλικανών επιμένουν να ισχυρίζονται ότι το μυστικό για την ανάπτυξη είναι η μείωση της φορολογίας για τους πλούσιους. Ισχυρισμοί όπως ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με δημοσιονομική κρίση, ότι η Αμερική θα μετατραπεί σε Ελλάδα από μέρα σε μέρα, ομοίως είναι πολύ χρήσιμοι για όσους προσπαθούν να καταργήσουν προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας. Εκ πρώτης όψεως, ο ισχυρισμός ότι τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού θα επιφέρουν καταστροφή ακόμη και σε μια οικονομία που βρίσκεται σε ύφεση φαίνεται διαφορετικός, διότι τα ταξικά συμφέροντα δεν είναι τόσο ευδιάκριτα. Πράγματι, η ύπαρξη χαμηλών επιτοκίων δανεισμού σημαίνει ότι μακροπρόθεσμα μικρότερες αποδόσεις για τους ομολογιούχους (οι οποίοι σε γενικές γραμμές είναι ευκατάστατοι), αλλά επίσης βραχυπρόθεσμα σημαίνει και μεγαλύτερα κεφαλαιακά κέρδη γι’ αυτούς τους ίδιους ομολογιούχους. Η ιδεοληψία με τον πληθωρισμό συνδέεται τόσο στενά με τη συντηρητική πολιτική όσο και οι απαιτήσεις για χαμηλότερους φόρους με τα κεφαλαιουχικά κέρδη. Δεν είναι σαφές γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά η πεποίθηση ότι η κυβέρνηση είναι ανίκανη να κάνει οτιδήποτε θετικά αποτελεί βασικό δόγμα των συντηρητικών. Ας επιστρέψουμε στη Fed και στο ερώτημα πότε θα πρέπει να τερματιστεί η επεκτατική πολιτική της τράπεζας. Ακόμη και «περιστέρια”» της νομισματικής πολιτικής (σ.σ. όσοι αποδέχονται την ανάγκη για ύπαρξη χαμηλών επιτοκίων δανεισμού) όπως η κ. Τζάνετ Γέλεν, πρόεδρος της Fed, γενικά παραδέχονται ότι θα έρθει η στιγμή όπου η Fed θα πρέπει να κάνει πίσω. Και ενδεχομένως αυτή η στιγμή δεν απέχει τόσο πολύ, η επίσημη ανεργία έχει υποχωρήσει πολύ, αν και οι μισθοί δεν αυξάνονται, ενώ ο πληθωρισμός είναι υποτονικός. Ομως οι τελευταίοι άνθρωποι που θα ρωτούσε κανείς ποια είναι η αρμόζουσα πολιτική είναι ακριβώς οι άνθρωποι που κάθε χρόνο που περνάει προειδοποιούν για τον κίνδυνο του πληθωρισμού. Οχι μόνο κάνουν διαρκώς λάθος, αλλά η θέση τους, είτε το αντιλαμβάνονται είτε όχι, είναι ουσιαστικά πολιτική θέση αντί να βασίζεται στην οικονομική ανάλυση. Θα πρέπει κανείς να τους ακούει με ευγένεια -οι καλοί τρόποι πάντοτε είναι αρετή- και στη συνέχεια να τους αγνοεί. 

Έντυπη Καθημερινη

papaioannou-giannis.net