Κείμενο: Όμηρος Ταχμαζίδης
Η πρακτική του συστήματος της αμερικανικής πολυεθνικής Coca Cola στην αγορά των αναψυκτικών και των χυμών στην Ελλάδα δεν ήταν ποτέ η πρέπουσα. Ο χαρακτηρισμός είναι σχετικώς ήπιος, εφόσον μόνο σε σύγκριση με χώρες του τρίτου κόσμου, η πολυεθνική είναι αναγκασμένη στη χώρα μας να τηρεί κάποια προσχήματα. Ωστόσο, όσοι γνωρίζουν την αγορά των χυμών και των αναψυκτικών, γνωρίζουν επίσης και την αδίστακτη συμπεριφορά των στελεχών του συστήματος Coca Cola και την ισοπεδωτική μονοπωλιακή πρακτική του εις βάρος των ανταγωνιστών του: με κάθε τρόπο και κάθε μέσο – δεν υπάρχει κανενός είδους φραγμός.
Αλλά αυτό που είναι κοινό μυστικό σε όλους τους εμπλεκόμενους στην αγορά των τροφίμων και των ποτών, αρχίζει τώρα -εξαιτίας του μποϊκοτάζ που έχουν κηρύξει οι εργαζόμενοι της Θεσσαλονίκης με αίτημα την επαναλειτουργία του εργοστασίου και την επιστροφή στην εργασία τους- να αποκαλύπτεται και στους καταναλωτές και τους πολίτες όλης της χώρας: η Coca Cola δεν είναι μια “καθωσπρέπει” εταιρία, αλλά ένας στυγνός εργοδότης και ένας ύπουλος παίκτης στον ανταγωνισμό της αγοράς.
Η απεργία των εργαζομένων του εργοστασίου της Θεσσαλονίκης, η πολύμηνη μάχη τους για τις θέσεις εργασίας με βασικό σύνθημα, τη φράση “Ούτε γουλιά Coca Cola μέχρι να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο”, έχει εξαναγκάσει την πολυεθνική εταιρία να δείξει επανειλημμένως το αληθινό της πρόσωπο. Το σύστημα Coca Cola δεν αποκαλύπτεται μόνο ως σκληρή και, κοινωνικώς, ανάλγητη εργοδοσία: αυτό ήταν γνωστό και πρωτύτερα. Και έχουμε τα ανάλογα παραδείγματα και από το εσωτερικό και από το εξωτερικό: είναι γνωστές οι δολοφονίες συνδικαλιστών στην Λατινική Αμερική για λογαριασμό της Coca Cola, όπως γνωστή είναι και η καταδίκη της για αυτές από δικαστήρια των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. [Βλ. σχετικώς την ταινία τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) The Coca Cola Case στο You Tube]
Αυτό που ανέδειξε το κίνημα “Ούτε γουλιά Coca Cola” είναι ο κατασταλτικός ρόλος της Coca Cola σε κάθε επενδυτική απόπειρα, άλλων, κυρίως ελληνικών συμφερόντων, μικρών και πιο μεγάλων εταιριών και συνεταιρισμών: τα πρώτα άμεσα αποτελέσματα του μποϊκοτάζ, δηλαδή η ξαφνική και ραγδαία μέσα στην κρίση εκρηκτική ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων, τόσο στην εσωτερική, όσο και στην εξωτερική αγορά, καθιστούν σαφές, ότι η Coca Cola με την πρακτικώς μονοπωλιακή της θέση στην Ελλάδα ήταν και εξακολουθεί να είναι ο βασικός παράγοντας της καθήλωσης της εγχώριας επιχειρηματικής πρωτοβουλίας στον κλάδο των χυμών, των αναψυκτικών και των ποτών. Η Coca Cola στερεί από τη χώρα μας ένα υγιές ανταγωνιστικό πλαίσιο: η προσφορά της σε αυτό το σημείο στην εθνική οικονομία δεν είναι απλώς αρνητική, αλλά καταστροφική. Η Coca Cola στέρησε και στερεί από την αγορά της χώρας τις υγιείς συνθήκες ανταγωνισμού και με αυτό και τη δυνατότητα επέκτασης των ελληνικών επιχειρήσεων σε άλλες αγορές: η ζημία για την εθνική οικονομία σε μακρο-οικονομικούς και μακρο-ιστορικούς όρους είναι ανυπολόγιστη.
Η Coca Cola είναι μια εταιρία που στραγγάλιζε και στραγγαλίζει στην κυριολεξία την ελληνική αγορά των αναψυκτικών, πολλές φορές με αθέμιτες και παράνομες πρακτικές. [Η καταδίκη της για τις πράξεις της εναντίον της επιχείρησης ΑΓΝΗ (Ορχομενός Βοιωτίας) είναι χαρακτηριστική, όπως χαρακτηριστική είναι και η αποσιώπηση του γεγονότος από όλον τον τύπο. Για ευνόητους λόγους, εννοείται…] Σημειωτέον, ότι ο κλάδος των αναψυκτικών έχει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης και μέσω αυτού μπορεί να ενισχυθεί σημαντικότατα όλη η οικονομία της χώρας. Εν κατακλείδι μπορούμε να ισχυριστούμε ότι: το σύστημα Coca Cola στέρησε από την ελληνική οικονομία έναν κλάδο – αυτόν των τροφίμων, των χυμών και των αναψυκτικών – με μεγάλες δυνατότητες εξωστρέφειας - η μονοπωλιακή πολιτική της πολυεθνικής και οι απαράδεκτες πρακτικές της στην αγορά απέτρεψαν ντόπιους επενδυτές να ασχοληθούν με αυτόν τον παραγωγικό τομέα, παρά τις τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης που θα είχε σε συνθήκες “υγιούς ανταγωνισμού”. Το μποïκοτάζ, χωρίς να είναι αυτό πρόθεση των απεργών, ανέδειξε και αυτό το πνιγηρό για την εθνική οικονομία στοιχείο στη συγκεκριμένη αγορά και τον αποκλειστικό υπαίτιό του: την Coca Cola.
Αλλά, τα τελευταία τρία χρόνια, η καταδυνάστευση των τοπικών και υπερτοπικών ελληνικών επιχειρήσεων αναψυκτικών, υποχώρησε σε μεγάλο βαθμό, αμέσως μετά την έναρξη των δράσεων του κινήματος “Ούτε γουλιά Coca Cola” – αυτό το κίνημα άρχισε τις εντυπωσιακές κινητοποιήσεις του πριν τριάντα δύο μήνες. Το σύστημα Coca Cola και οι πολυσύνθετοι μηχανισμοί ελέγχου, τους οποίους είχε εγκαταστήσει στην αγορά των αναψυκτικών, αποδείχτηκαν ανεπαρκείς για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και να καταστείλουν εν τη γενέσει του το κίνημα των απεργών “Ούτε γουλιά…”. Η διαρκής παρουσία τους στους δρόμους, αρχικώς της Θεσσαλονίκης, κατόπιν της Μακεδονίας και της Θράκης και ύστερα όλης της Ελλάδας, αφαίρεσαν από τα στελέχη της Coca Cola το προνόμιο της επιθετικής πολιτικής στην αγορά: οι διαφημίσεις μειώθηκαν, οι πιέσεις στα σημεία των πωλήσεων έγιναν πιο διακριτικές, η εταιρία αναγκάστηκε να υποχωρήσει στις πιέσεις των χονδρεμπόρων για να αποκτήσει συμμαχίες, οι “προσφορές” άρχισαν να γίνονται συχνότερες και με “αμυντικούς” όρους, ενώ τελευταίως η κατάσταση με τις προσφορές άγγιξε τα όρια του ευτελισμού των προϊόντων της εταιρίας. Το Sprite έχει ουσιαστικώς εξαφανιστεί από την αγορά της Θεσσαλονίκης και, εάν δε διακοπεί το κίνημα “Ούτε γουλιά”, θα ακολουθήσει τους επόμενους μήνες και η αντίστοιχη εξαφάνιση της Fanta: από την αρχή της χρονιάς τα επιτελεία των πωλήσεων της Coca Cola βρίσκονται σε κατάσταση πανικού, αναφορικώς με την Fanta – το προϊόν ευτελίζεται στα σημεία λιανικής πώλησης ως συνοδευτική προσφορά άλλων προϊόντων (“μία πίτσα γίγας στο χέρι 1 ευρώ” – “μια πίτσα γίγας στο χέρι συν μια fanta 1,5 ευρώ” - από φωτεινή επιγραφή καταστήματος στο κέντρο της Θεσσαλονίκης).
Η σταθερή κατάρρευση των προϊόντων της Coca Cola στην ελληνική αγορά λόγω του μποϊκοτάζ, ενισχύει τις ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες σωρεύουν κέρδη, επενδύουν στην ανάπτυξή τους δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, κάνουν εξαγωγές και επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους στο εξωτερικό, ενισχύουν μέσω της συμβολαιακής οικονομίας τους αγρότες διαφόρων περιοχών της χώρας βοηθώντας με αυτόν τον τρόπο πολλαπλώς την εθνική μας οικονομία. Το μποϊκοτάζ στρέφεται ως προς τα άμεσα αποτελέσματα του κατά της μονοπωλιακής θέσης της Coca Cola στην αγορά αναψυκτικών και στις καταστροφικές συνέπειες αυτής της κατάστασης: όλα δείχνουν ότι η συνέχιση του θα φέρει μια ισορροπία στην ελληνική αγορά των αναψυκτικών και θα δημιουργήσει συνθήκες για μια δυναμική εξωστρέφειας από τις ελληνικές επιχειρήσεις του συγκεκριμένου κλάδου – ενώ η Coca Cola εισάγει προϊόντα της στην Ελλάδα και δεν εξάγει ούτε ένα “κουτάκι” σε άλλες χώρες, δε συμβαίνει το ίδιο με τις επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων, ιδιωτικές ή συνεταιριστικές, οι οποίες απλώνουν δίκτυα ακόμη και σε υπερπόντιες αγορές.
Συμπερασματικώς: συμμετέχοντας στο μποϊκοτάζ ανοίγουμε το δρόμο για την αποδυνάμωση της Coca Cola, την ενδυνάμωση των ελληνικών επιχειρήσεων και την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας μέσω των εξαγωγών. Αυτό το μοντέλο μπορεί να επεκταθεί σε “ήπιους τόνους” και χωρίς πολύ οχλαγωγία σε όλο τον κλάδο των τυποποιημένων τροφίμων και των ποτών.
Για πληροφορίες αναφορικώς με τον αγώνα των απεργών και το μποϊκοτάζ βλ. στη διεύθυνση του twitter @cocacolastrike και του face book coca cola apergia
Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής”
Διεύθυνση twitter: @homloizides
