Eurogroup: Άλλη μια εικονική λύση

“ Η απουσία παρεμβάσεων για να απαλυνθεί ο κοινωνικός πόνος, η διαφαινόμενη αύξηση της ανεργίας και η πιθανότητα χρεοκοπίας ταμείων και φορέων βάζουν σε δεύτερη μοίρα εκτιμήσεις ότι το χρέος θα είναι 126,6% του ΑΕΠ  ”
Του Σήφη Μαμουνάκη*

Εδώ και λίγες ώρες, μετά την ολοκλήρωση ακόμα ενός δραματικού Eurogroup και την έκδοση μιας ακόμα σημαντικής απόφασης για το μέλλον της Ελλάδας, έχει ξεκινήσει το επικοινωνιακό παιχνίδι κυρίως από την μεριά της κυβέρνησης. Αν κάποιος θέλει να συνοψίσει σε μια φράση το κλίμα που προβάλουν οι εκπρόσωποι των 3 κομμάτων, αυτή είναι η συγκρατημένη αισιοδοξία (έχουν πάρει το μάθημά τους από τις προηγούμενες «τελευταίες» σωτηρίες). Οι διάφοροι βουλευτές που παρελαύνουν στα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις από το πρωί μιλάνε για ανάσα ζωτικής σημασίας, για ελάφρυνση, για πετυχημένη διαπραγμάτευση, κ.ο.κ.

Περίπου όμως τα ίδια λεγόντουσαν τόσο μετά τη συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου του 2011 αλλά και μετά τη ψήφιση των μέτρων που απέρρεαν από αυτή τη συμφωνία, στα τέλη του Φλεβάρη του 2012. Σε αντίστοιχο κλίμα και πολλές εφημερίδες που μιλάνε για άλλη μια συμφωνία σταθμό, για άλλη μια ιστορική συμφωνία, για νέα βαθιά ανάσα ενώ άλλες πιο συγκρατημένες μιλάνε για συμβιβασμό. Αν αφήσουμε στην άκρη τις όποιες αναλύσεις πολιτικών φορέων και εστιαστούμε στα αποτελέσματα της ανακοίνωσης, δύο είναι τα κυρίως πράγματα που μπορεί να εντοπίσει κανείς άμεσα.

Το πρώτο είναι ότι υπήρξε ένας συμβιβασμός ανάμεσα σε ΔΝΤ και Ευρώπη σχετικά με την Ελλάδα και δίνεται μια ελάφρυνση.

Το δεύτερο είναι ότι οριστική επίλυση του προβλήματος δεν υφίσταται. Ένα πρόβλημα το οποίο από τη μια μετατίθεται για το μέλλον και από την άλλη εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται με δημιουργική λογιστική. Αν θελήσουμε να το δούμε τελείως απλοϊκά το ζήτημα, από τη μια έχουμε μια έμμεση μείωση χρέους 40 δις € και την ίδια στιγμή γίνεται συζήτηση για την δόση (που θα καταβληθεί σε δόσεις) ύψους 45 περίπου δις €. Σε ότι αφορά δηλαδή αυτό καθ’ αυτό το χρέος, παραμένει σταθερό περίπου στα 300 δις € και δεν μειώνεται.

Το ουσιαστικό ζήτημα που προκύπτει αρχικά έστω και από αυτή τη διαπίστωση είναι κατά πόσο το σημερινό οικονομικό σύστημα στη χώρα μας (όπως αυτό έχει διαμορφωθεί τα τελευταία 2,5 χρόνια) είναι σε θέση να αντέξει το εναπομείναν χρέος. Και αν ναι, με ποιον τρόπο; Δύο επίσης είναι τα βασικά σημεία που δεν προκύπτουν πουθενά από τη χθεσινή απόφαση. Το πρώτο αφορά την πολυπόθητη και πολυσυζητημένη ανάπτυξη. Γίνεται λόγος για ανάγκη επίτευξης πλεονασματικών προϋπολογισμών, ωστόσο με τα ήδη ληφθέντα μέτρα βλέπουμε ότι όχι μόνο δεν τονώνεται η ανάπτυξη, αλλά συνεχώς η ύφεση βαθαίνει. Στο κείμενο που συμφωνήθηκε δεν γίνεται καμία αναφορά για τρόπους ανάπτυξης. Στο ίδιο κλίμα, μπορεί κανείς να διερωτηθεί πως θα επιτευχθεί αυτή, αφού ακόμα και αν καταφέρουμε να πάμε καλύτερα από τους προβλεπόμενους στόχους, τα μερίσματα που θα προκύψουν δεν πάνε στο εσωτερικό για την τόνωση της οικονομίας αλλά στον ειδικό λογαριασμό για την εξυπηρέτηση του χρέους. Το δεύτερο ζήτημα που δεν προκύπτει αφορά την αξιοπιστία και την μέριμνα για την κοινωνική στήριξη του προγράμματος. Με έναν πολύ δημιουργικό τρόπο οι εταίροι μας κατέληξαν σε μια συμβιβαστική συμφωνία η οποία μπορούμε να πούμε ότι έκρινε τη βιωσιμότητα της χώρας και όχι των πολιτών της. Ακόμα και όσοι πιστεύουν ότι η απόφαση κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση επισημαίνουν πως δεν προβλέπονται αποφάσεις οι οποίες θα απαλύνουν τον κοινωνικό πόνο και πως στην ουσία μέριμνα υπάρχει μόνο για τους αριθμούς και όχι για τους ανθρώπους. Στην 6μηνιαία έκθεσή του, που δημοσίευσε σήμερα ο Ο.Ο.Σ.Α., εκτιμά ότι η ανεργία στη χώρα μας θα αυξηθεί τόσο μέσα στο 2013 όσο και μέσα στο 2014. Την ίδια ώρα, εκτός από την βιωσιμότητα του Ελληνικού χρέους που εξακολουθεί να τίθεται εν αμφιβόλω, ζήτημα υπάρχει και με τις τράπεζες, γεγονός που αποτυπώνεται ξεκάθαρα μέσα από τη σημερινή συνεδρίαση του χρηματιστηρίου.Την ώρα δηλαδή που στον απόηχο της απόφασης τα περισσότερα Ευρωπαϊκά χρηματιστήρια (και το Ελληνικό) εμφάνιζαν θετικό πρόσημο, την ώρα που το ευρώ ενισχύεται έναντι του δολαρίου, οι μετοχές των Ελληνικών τραπεζών πέφτουν, παρά το γεγονός ότι συμφωνήθηκε η καταβολή της δόσης (που περιλαμβάνει τα κονδύλια για την ανακεφαλαιοποίησή τους). Το θέμα που υπάρχει με τις τράπεζες αλλά και με τα Ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία και τους λοιπούς φορείς και μικροομολογιούχους που κατέχουν τίτλους του Ελληνικού δημοσίου, προκύπτει από την συμφωνηθείσα επαναγορά ομολόγων. Με την χθεσινή συμφωνία δεν έχουν ξεκαθαριστεί οι λεπτομέρειες της πρωτοβουλίας αυτής, πέραν της ευχής να πραγματοποιηθεί σε τιμές που δεν θα είναι υψηλότερες των τιμών της 23ης Νοεμβρίου 2012 (δηλαδή από 25 έως 34 σεντς στο ευρώ για διάφορες λήξης των νέων ελληνικών ομολόγων).

Η Societe Generale με  ανακοίνωση της εκτιμά πως πριν ακόμα υλοποιηθεί η ανακεφαλαιοποίηση των Ελληνικών τραπεζών με την καταβολή της δόσης, τίθεται θέμα νέας, ύψους 10 – 15 δις λόγω των «ζημιών» που θα προκύψουν από την επαναγορά ομολόγων. Αντίστοιχες ζημιές θα έχουν και όλοι οι υπόλοιποι κάτοχοι ομολόγων που κουρεύτηκαν με το PSI, εφόσον το ΔΝΤ έθεσε ως όρο για τη συνέχιση της στήριξής του προς την Ελλάδα, μεταξύ άλλων, την επιτυχή έκβαση της επαναγοράς ομολόγων. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως οι τίτλοι που έχουν στα χέρια τους τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, φορείς (νοσοκομεία, πανεπιστήμια) και ιδιώτες (επιχειρήσεις, μικροεπενδυτές και αποταμιευτές) οι οποίοι ήδη κουρεύτηκαν σε ποσοστό 53% με τη συμφωνία του Φεβρουαρίου, θα ανταλλαχτούν υποχρεωτικά (!) με νέους στο 30 – 35% της αρχικής τους αξίας. Από αυτή τη διαδικασία προκύπτει η νέα ανάγκη για επιπλέον ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ενώ ταυτόχρονα φορείς και ασφαλιστικά ταμεία (για τους οποίους δεν υπήρξε και ούτε προβλέπεται να υπάρξει μέριμνα) απειλούνται με ουσιαστική χρεοκοπία. Ηθικό (και νομικό) όμως θέμα προκύπτει και από το αν η ανταλλαγή αυτή των ομολόγων θα έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα, καθώς οι τίτλοι που εκδόθηκαν με το PSI διακατέχονται από Αγγλικό δίκαιο. Την ώρα δηλαδή που έτσι κι αλλιώς μέσα στο Δεκέμβρη θα πληρώσουμε το 3ο ομόλογο που δεν ανταλλάχτηκε το Φλεβάρη (ύψους 250 εκ €) απαιτείτε η υποχρεωτικά «εθελοντική» συμμετοχή των Ελλήνων ομολογιούχων στην ανταλλαγή προκειμένου να συνεχιστεί η παροχή στήριξης!

Η απουσία παρεμβάσεων για να απαλυνθεί ο κοινωνικός πόνος, η διαφαινόμενη αύξηση της ανεργίας και η πιθανότητα χρεοκοπίας ταμείων και φορέων βάζουν σε δεύτερη μοίρα ζητήματα όπως η εκτίμηση της Wall Street Journal ότι το χρέος θα είναι 126,6% του ΑΕΠ το 2020 και όχι 124% όπως ανακοινώθηκε αλλά και του με ποιον τρόπο από το 124% το 2020 θα πάμε μέσα σε 2 χρόνια στο 110%. Τα ζητήματα αυτά φαντάζουν μακρινά για μια κοινωνία που πλήττεται καθημερινά και για μια εσωτερική οικονομία και αγορά η οποία βλέπει την κυβέρνηση να ανησυχεί για την αξιοπιστία της προς τους δανειστές και μόνο. Η ανακοίνωση για την τμηματική καταβολή της δόσης, πρακτικά σημαίνει πως τα 8 δις € που υποτίθεται ότι θα καταβάλλονταν για να αποπληρωθούν οι υποχρεώσεις του δημοσίου προς ιδιώτες (που στο εντωμεταξύ είναι ήδη περισσότερες) δεν θα δοθούν απευθείας αλλά τμηματικά. Αν τώρα συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι οι τράπεζες άσχετα με την ανακεφαλαιοποίησή τους θα εξακολουθήσουν να έχουν προβλήματα ρευστότητας (όπως προκύπτει από την επαναγορά ομολόγων) και ότι το νέο φορολογικό νομοσχέδιο προβλέπει ραγδαία αύξηση των βαρών σε πολλές κατηγορίες συμπολιτών μας, αντιλαμβάνεται κανείς πως μόνον ανάπτυξη δεν μπορεί να περιμένει κανείς από την εσωτερική οικονομία. Η διαιώνιση όμως των προβλημάτων της αγοράς και της πραγματικής οικονομίας, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην απόκλιση των στόχων σε σχέση με τα έσοδα και άρα σε ενεργοποίηση των αυτόματων ρητρών (γεγονός πολύ πιθανό, καθώς μέχρι σήμερα δεν μπορέσαμε να υλοποιήσουμε σχεδόν κανέναν από τους στόχους που μας είχαν τεθεί).

Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς πως παρά την όποια ελάφρυνση μπορεί να προσφέρει ένα μέρος από τα συμφωνηθέντα, τίθενται πολύ σοβαρά ζητήματα και ερωτήματα σχετικά με την υλοποίηση και την αποτελεσματικότητα του προγράμματος. Εφόσον λοιπόν κατά γενική ομολογία η Ελλάδα έχει τηρήσει τις δεσμεύσεις της, είναι η ώρα η Ελληνική κυβέρνηση να πάψει να αρκείτε σε όσα αποφασίζονται βάσει των ξένων συμφερόντων, να πάψει να χειροκροτεί εικονικές λύσεις δημιουργικής λογιστικής και στο όνομα των θυσιών του Ελληνικού λαού να κάνει προτάσεις και να οριοθετήσει τα πλαίσια κάτω από τα οποία οι παραπάνω δυσκολίες μπορούν να ξεπεραστούν και να οδηγήσουν στην ουσιαστική, αξιόπιστη και πρακτικά βιώσιμη λύση για το Ελληνικό πρόβλημα. Σε αντίθετη περίπτωση η ανάγκη για νέα μέτρα πολύ σύντομα και τα νέα αδιέξοδα θα οδηγήσουν σε ραγδαίες εξελίξεις τόσο για τη βιωσιμότητα της Ελληνικής κυβέρνησης όσο και συνολικά για αυτήν του χρέους αλλά και της ίδιας της Ευρωζώνης

* Στέλεχος "Κοινωνικής Συμφωνίας"

.periodista.gr