ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ: Κυπριακές βουλευτικές εκλογές

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Αν κρίνει κανείς από τις δημοσκοπήσεις, δεν αναμένονται ανατροπές στις κυπριακές βουλευτικές εκλογές. Το κυπριακό πολιτικό σύστημα πάσχει ουσιαστικά από οστεοπόρωση, πολιτική δεν παράγεται, σοβαρές συζητήσεις δεν γίνονται και οράματα για το μέλλον του τόπου είναι ανύπαρκτα. Ασφαλώς η δημοκρατία στην Κύπρο έχει, τουλάχιστον θεσμικά, εμπεδωθεί. Η ελευθερία του λόγου και της πολιτικής δράσης, παρά τις αδυναμίες που παρουσιάζει, είναι επίσης κατοχυρωμένη. Τα θετικά όμως αυτά στοιχεία δεν μπορούν να κρύψουν τη δυσλειτουργία του συστήματος και τις παθογένειές του. Στην Κύπρο το πολιτικό σύστημα πάσχει, από την εποχή της εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, από μια ολιγαρχική δομή. Αυτή η ολιγαρχική δομή επιβιώνει χάρη στις
ανεπτυγμένες πελατειακές σχέσεις που μετατρέπουν τους ανθρώπους από πολίτες σε πελάτες του πολιτικού συστήματος. Όπως είναι φυσικό, ένα πελατειακό σύστημα όπως το κυπριακό, οδηγεί και σε άλλες παρενέργειες: αυτές της διαπλοκής και της διαφθοράς. Οι πολίτες, αν και έχουν γνώση αυτής της πραγματικότητας, έχουν συμβιβαστεί μαζί της. Η μεγαλύτερη ευθύνη όμως για την κατάσταση αυτή, ανήκει στις πολιτικές ελίτ που αναπαράγουν καθημερινά τις παθογένειες αυτές του συστήματος. Ευθύνες όμως έχουν και οι πνευματικοί άνθρωποι και οι κάθε άλλου είδους ελίτ της κυπριακής κοινωνίας. Το δομικό τέλμα του πολιτικού συστήματος μπορεί να οδηγήσει κάποια στιγμή σε εκρήξεις και τραγικά αδιέξοδα. Το παράδειγμα της Ελλάδας με την πληρη απαξίωση του συστήματος, θα έπρεπε να ανησυχεί τις κυπριακές πολιτικές ολιγαρχίες.
Επομένως, στις βουλευτικές εκλογές της 22ας Μαΐου 2011, θα καταγραφούν μάλλον, εκτός απροόπτου, μόνο μικρές μεταβολές στα ποσοστά των κομμάτων. Τα δύο μεγάλα κόμματα, οι μονομάχοι, αγωνίζονται, με μια τεχνητή πόλωση, να διατηρήσουν τα ποσοστά τους και να εγγράψουν υποθήκες για τις επόμενες προεδρικές εκλογές. Αγωνίζονται με την τεχνητή ένταση και με έναν απαξιωμένο πολιτικό λόγο να ενισχύσουν τον δικομματισμό. Μετά τις εκλογές θα παρουσιαστούν ότι εκφράζουν, στο Κυπριακό, την συντριπτική πλειοψηφία του λαού. Ήδη, έχουν αρχίσει να το κάνουν από τώρα, ενώ γνωρίζουν καλά πως τα μαθηματικά των βουλευτικών εκλογών, απόρροια του πελατειακού συστήματος, δεν έχουν να κάνουν τίποτε με την υιοθέτηση της λύσης που προπαγανδίζουν. Αυτό άλλωστε φάνηκε στο δημοψήφισμα του 2004 που ήταν και η μοναδική πολιτική ανατροπή των Κυπρίων πολιτών όταν αρνήθηκαν να ακολουθήσουν τις πολιτικές νομενκλατούρες των δύο μεγάλων κομμάτων.
Με την πολιτική ζωή επομένως ποδοσφαιροποιημένη, τι μπορεί να ελπίζει κανείς από τις βουλευτικές εκλογές της 22ας Μαΐου; Υπάρχει πάντα έδαφος, έστω και για μικρές αλλαγές που μπορεί να αποδειχτούν σωτήριες στο μέλλον. Για παράδειγμα μια τέτοια μικρή αλλαγή θα ήταν η ενίσχυση των μικρότερων κομμάτων σε βάρος του δικομματισμού. Άλλωστε τα μικρότερα κόμματα, ΕΔΕΚ, ΕΥΡΩΚΟ και Οικολόγοι, εκφέρουν έναν πιο συνεπή πολιτικό λόγο. Η ΕΔΕΚ έχει σχετικά προοδευτικές θέσεις στα κοινωνικά προβλήματα, είχε το θάρρος να αποχωρήσει από την κυβέρνηση και τηρεί μια συνεπή στάση στο εθνικό θέμα. Το ΕΥΡΩΚΟ τηρεί επίσης συνεπή στάση στο εθνικό θέμα, ενώ οι Οικολόγοι έχουν το θάρρος να ανακατεύουν την πολιτική τράπουλα, να προβάλλουν θέσεις στα ευαίσθητα περιβαλλοντικά θέματα και να τηρούν μια συνεπή στάση στο Κυπριακό. Η ενίσχυση επομένως των μικροτέρων κομμάτων θα αποτρέψει, όσο γίνεται, την πολιτική πόλωση και θα ανατρέψει, ώς ένα σημείο, τους πολιτικούς σχεδιασμούς του δικομματισμού, ξεκινώντας από την επόμενη προεδρία της Βουλής και φτάνοντας ώς το ορόσημο των προεδρικών εκλογών.
Από εκεί και πέρα μικρές αλλαγές μπορούν οι πολίτες, με κομματικό «πατριωτισμό» και κομματική ταυτότητα, να επιφέρουν και μέσα στα ίδια τους τα κόμματα. Για παράδειγμα, στα δύο μεγάλα κόμματα, αλλά και στο ΔΗΚΟ, θα μπορούσαν να ευνοήσουν εκείνους τους υποψηφίους που έχουν, όσο γίνεται, καθαρές θέσεις στο εθνικό θέμα. Η ενίσχυση αυτών των υποψηφίων θα είναι μια εγγύηση για την ανακοπή του όποιου νεο-ανανικού σχεδίου λύσης παρουσιαστεί στο μέλλον. Διότι θα χρειαστεί, όπως και το 2004, σκληρός αγώνας για τη διάσωση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μόνον τυφλοί δεν βλέπουν πως την επαύριον των κυπριακών βουλευτικών εκλογών και των αντίστοιχων της Τουρκίας, ετοιμάζεται νέο Μπούργκενστοκ, μεθοδεύσεις και αφόρητες πιέσεις για τη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι πιο πάνω αναλύσεις καθόλου δεν παραγνωρίζουν το γεγονός πως τα κόμματα παρουσιάζουν διαφορετικές κοινωνικές ευαισθησίες και εκφράζουν διαφορετικά συμφέροντα. Υπάρχει πάντα Δεξιά και Αριστερά στην Κύπρο, υπάρχουν κυρίαρχες τάξεις, υπάρχει το κεφάλαιο και οι εργαζόμενοι. Σε μια παγκοσμιοποιημένη όμως οικονομία, σε μια εποχή οικονομικής κρίσης, με μια Αριστερά που διαχειρίζεται ουσιαστικά το σύστημα, χωρίς να κατορθώνει ούτε και εκεί που θα το μπορούσε να αφήσει θετικό το πέρασμά της από την εξουσία, να αφήσει θετικά αποτυπώματα μιας δημοκρατικής ηθικής και κοινωνικής ευαισθησίας, δεν προέχει καμιά αντικαπιταλιστική ρητορική, αλλά η σωτηρία αυτού του τόπου. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως διαγράφονται οι κοινωνικοί αγώνες και οι κοινωνικές διεκδικήσεις. Αλλά η κατάληψη των Χειμερινών Ανακτόρων μετατίθεται για αργότερα... 
*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης. stephanos.constantinides@gmail.com

Από KAPISTRI