«O ελληνισμός είναι δώρο του χρόνου στην ανθρωπότητα»

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΦΩΤΑΚΗ
Ειδικος σε θέματα γεωπολιτικής στρατηγικής, ο πολυπράγμων Νίκος Λυγερός επιστρατεύτηκε για την προώθηση της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Ποντίων από την Αυστραλιανή κυβέρνηση
ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΦΩΤΑΚΗ Περισσότερο από οποιοδήποτε στοιχείο συνθέτει το δαιδαλώδες βιογραφικό του, το διαπιστευτήριο που συνοδεύει τον Νίκο Λυγερό είναι ο δείκτης νοημοσύνης του, που τον καθιστά ως "έναν από τους 50 εξυπνότερους ανθρώπους στον κόσμο" και -κυρίως- τον εξυπνότερο Έλληνα. Ο ίδιος αντιμετωπίζει τον αριθμό 189 (στην κλίμακα StandfordBinet) με χιούμορ: "Αν ήξεραν το ύψος και το βάρος μου, θα τα έβαζαν κι αυτά", λέει ο πολυπράγμων ερευνητής. "Είναι θέμα στατιστικής, πρέπει να υπάρχει μία διαφορά. Το θέμα όμως είναι αν θα κάνεις αυτήν την διαφορά για τους άλλους. Μερικοί πιστεύουν ότι το σημαντικότερο πράγμα στην ζωή τους είναι να είναι πρώτοι. Όμως το σημαντικό είναι, ακόμη κι αν είσαι πρώτος, να το κάνεις για τους άλλους. Αν ήσουν δεύτερος, μπορεί και να μην μπορούσες να βοηθήσεις όσους έχουν ανάγκη". Ο Νίκος Λυγερός βρέθηκε στη Μελβούρνη για να προσφέρει τις υπηρεσίες του, ως ειδικός σε θέματα γεωπολιτικής στρατηγικής, για τους σκοπούς των Ποντιακών σωματείων της πόλης, στην προσπάθειά τους να αναπτύξουν μία στρατηγική για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αυστραλίας, όσο και από τις επί μέρους Πολιτείες. "Συζητήσαμε στρατηγικές που μπορούμε να ακολουθήσουμε μεθοδολογικά", είπε ο δρ. Λυγερός, στην επίσκεψή του στα γραφεία του "Νέου Κόσμου", όπου εξέθεσε το σχέδιο δράσης που θεωρεί ότι πρέπει να ακολουθήσει η ομοσπονδία, αλλά και ο απανταχού ποντιακός ελληνισμός: "Το σημαντικό που πρέπει να ειπωθεί είναι ότι, πλέον μιλάμε σε διεθνές επίπεδο για τριάδα γενοκτονιών, για τρεις γενοκτονίες από τον ίδιο θύτη στο ίδιο πλαίσιο: των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων. Οι Αρμένιοι έχουν πολλές επιτυχίες όσον αφορά τις αναγνωρίσεις, τελευταία: ότι γιορτάσαμε τα εκατό χρόνια της επετείου, είχαμε την αναγνώριση από τον Πάπα που αφορά όλους τους καθολικούς, ενώ η αρμενική εκκλησία αποφάσισε να κάνει μάρτυρες τα θύματα, ενάμισι εκατομμύριο ανθρώπους. Κοιτάζουμε όλο και περισσότερο πώς λειτουργεί αυτή η τριάδα και είναι σημαντικό το ότι αυτοί οι τρεις λαοί υπάρχουν εδώ. Πρέπει αυτή η τριάδα να πάει μαζί, τόσο στην Αυστραλία, όσο και διεθνώς. Η Ελλάδα, για παράδειγμα έχει αναγνωρίσει την γενοκτονία των Ποντίων από το 1994 και των Αρμενίων από το 1996 - λείπει το τρίτο σκέλος". Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΙΑΔΑΣ Για τον σκοπό αυτής της κοινής στρατηγικής, ο κ. Λυγερός τόνισε ότι προέχει η "συνειδητοποίηση ότι πρέπει να είμαστε τρεις και όχι ένας", ενώ εξήρε την σημασία της δημιουργίας ενός μουσείου γενοκτονίας. Όσο για τις πιέσεις σε πολιτικό επίπεδο, θεωρεί ζωτικής σημασίας την ενημέρωση των βουλευτών, με την χρήση του τεράστιου αρχειακού υλικού που είναι διαθέσιμο, ακόμη και στα αγγλικά. "Η ίδια η επινόηση της λέξης γενοκτονία από τον Ράφαελ Λέμκιν (σ.σ. πρόκειται για τον Πολωνοεβραίο δικηγόρο που παρήγαγε σημαντικό ανθρωπιστικό έργο στις ΗΠΑ, μαχόμενος για την αναγνώριση της εβραϊκής γενοκτονίας) έχει ως βάση τις τρεις αυτές γενοκτονίες και συνέχεια εφαρμόστηκαν σε άλλες περιπτώσεις". Εξίσου σημαντική, ως εργαλείο πολιτικής πίεσης σε διεθνές επίπεδο, είναι η απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου του 2006, η οποία αναγνωρίζει τις τρεις γενοκτονίες ως εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, καθώς και η πιο πρόσφατη της Σουηδίας, το 2010. "Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, άρχισε η διαδικασία και στην Αυστραλία από τις πολιτείες και νομίζω ότι ο αγώνας που θα δοθεί εδώ είναι ανάλογος ώστε να περάσουμε σε αποφάσεις που διεθνοποιούν το πνεύμα", τονίζει ο ερευνητής, επισημαίνοντας τον τρόπο που μέσα στα χρόνια αλλάζει η αντίληψη αλλά και η φρασεολογία για το ζήτημα: "αρχικά μιλούσαμε για το ποντιακό ζήτημα, τώρα μιλάμε για ελληνισμό του Πόντου και ελληνισμό γενικότερα. Με την προσθήκη των Ασσυρίων και των Αρμενίων, μπαίνουμε σε μία ομπρέλα γενοκτονίας χριστιανικών πληθυσμών, η οποία δεν έχει αξιοποιηθεί ιδιαίτερα". Αυτή η πρόταση, αλλάζει το πρίσμα μέσω του οποίου μέχρι στιγμής θεωρούσαμε το ευαίσθητο αυτό ζήτημα, τοποθετώντας το από ένα πεδίο συναισθηματικής φόρτισης σε ένα ευρύτερο ιστορικό και γεωπολιτικό πλαίσιο. "Στην Τραπεζούντα, υπήρχαν και Πόντιοι και Αρμένιοι", περιγράφει ο κ. Λυγερός, προς επίρρωσιν της προτεινόμενης στρατηγικής, η οποία δεν περιορίζεται στο χριστιανικό στοιχείο, καθώς από το 2007, οι μελετητές εντάσσουν και το εβραϊκό στοιχείο. "Η Οθωμανική αυτοκρατορία, οι Νεότουρκοι και ο Κεμάλ κάνουν αυτές τις γενοκτονίες εναντίον των μη μουσουλμανικών λαών", τονίζει ο κ. Λυγερός, επισημαίνοντας ότι στο εβραϊκό μουσείο της Μελβούρνης υπάρχει γραπτή αναφορά για την γενοκτονία των Αρμενίων. ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ Η δημιουργία συμμαχιών είναι, ασφαλώς, το πρώτο σκέλος στην εκπόνηση στρατηγικής, το ίδιο σημαντική όμως είναι και η πρόβλεψη των αντιδράσεων του αντιπάλου. Με την εμπειρία του ανθρώπου που υπήρξε σύμβουλος του (πρώην) Προέδρου της Κύπρου, Τάσσου Παπαδόπουλου κατά τις συζητήσεις του σχεδίου Ανάν, ο κ. Λυγερός ξέρει πολύ καλά την Τουρκία και την στρατηγική της. "Ο Κεμαλισμός παρουσιάζει πρόβλημα" λέει. "Η Τουρκία έχει θεμελιωθεί πάνω στα θύματα των γενοκτονιών. Σιγά-σιγά, ο κεμαλισμός θα παρουσιαστεί ως παρένθεση, για να φανεί ότι η Τουρκία είναι νεοθωμανισμός, ότι υπήρχε και πριν από το κεμαλικό κράτος. Το πρόβλημα έιναι ότι η Τουρκία, ως κράτος- διάδοχος δεν λειτουργεί όπως έκανε η Γερμανία επί Βίλι Μπραντ με το ναζιστικό καθεστώς και δεν θα μπορέσει να το κάνει όσο ο Κεμάλ παραμένει μία ισχυρή παρουσία. Ωστόσο, έχουμε πολλούς διανοούμενους στην Τουρκία που αναγνωρίζουν την γενοκτονία και αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί αποδεικνύει ότι δεν είναι ρατσιστική η προσέγγισή μας, αλλά ανθρωπιστική". Κάθε κράτος στενοχωριέται όταν καλείται να αναγνωρίσει ότι έχει κάνει μία γενοκτονία" τονίζει ο κ. Λυγερός, επανερχόμενος στο παράδειγμα της Γερμανίας: "τόσο ο πρόεδρος της χώρας, όσο και η καγκελάριος, έχουν μιλήσει πρόσφατα για την γενοκτονία των Αρμενίων και παραδέχτηκαν ότι έχουν ευθύνες", λέει, τονίζοντας ότι κάνοντας αυτήν την κίνηση, η Γερμανία απέκτησε μία "γεωπολιτική ιδιαιτερότητα", κάνοντας τους εμπλεκόμενους να το αντιμετωπίζουν με θετική ματιά. "Αντιθέτως, ένα κράτος που συνεχίζει να κάνει μία μορφή γενοκτονίας μνήμης, θα υποστεί γεωπολιτικό κόστος. Η Τουρκία σήμερα είναι απομονωμένη πολιτικά. Όταν μια σειρά θεσμών αναγνωρίζει την γενοκτονία των Αρμενίων, δεν μπορεί πλέον η Τουρκία να συνεχίσει την προπαγάνδα". Αναφερόμενος στον μηχανισμό προπαγάνδας, με τον οποίο προσπάθησε η τουρκική πλευρά να αντικρούσει τις πιέσεις για την διεθνή αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων, ο κ. Λυγερός τονίζει ότι δεν υπήρξε κάτι αντίστοιχο για τον Ποντιακό Ελληνισμό. "Αυτό σημαίνει ότι η δράση μας δεν επαρκεί για να γίνει ενοχλητική". Εκεί εντοπίζονται μερικά από τα προβλήματα της πολιτικής που έχει ακολουθηθεί μέχρι τώρα, και ειδικότερα πριν το 1994, όταν ήταν αρνητικό να μιλάμε καν για γενοκτονίες, από φόβο των επιπτώσεων που μπορεί να είχε αυτό στις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας και την περίφημη 'ελληνοτουρκική φιλία'. "Εγώ θεωρώ ότι μία φιλία μεταξύ κρατών πρέπει να έχει ξεκάθαρα θεμέλια" τονίζει ο κ. Λυγερός. "Όσο έχουμε διαφορά σε ένα τόσο σοβαρό θέμα, καμία φιλία δεν έχει νόημα". Όσο για την ανάγκη ανάπτυξης μίας γεωπολιτικής στρατηγικής, ο κ. Λυγερός φέρνει ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα: "Όταν ένας πατέρας έχει έναν γιο που είναι τραυματισμένος, δεν κάθεται δίπλα του. Πηγαίνει στον γιατρό. Ο γιατρός δεν αγαπάει τον γιο, τον σώζει επειδή είναι επαγγελματίας. Επειδή ο πατέρας αγαπούσε τον γιο του, τον βοηθά μέσω ενός ξένου. Ενώ λοιπόν υπάρχει το συναίσθημα, απευθυνόμαστε και στην στρατηγική. Αν δεν εντάξουμε την στρατηγική στα θέματα γενοκτονίας, θα πεθάνουν οι γενοκτονίες με τους ανθρώπους που τις έζησαν". Γι' αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο ρόλος της Αυστραλίας, λόγω και της σχέσης της με την Καλλίπολη. "Ακόμη και το γεγονός ότι ο Σπαρτιάτης είναι σύμβολο των ANZAC, μπορεί να αξιοποιηθεί" τονίζει ο κ. Λυγερός, λέγοντας ότι μία στρατηγική διεθνών συμμαχιών αλλάζει το πλαίσιο από την "μικρή Αρμενία" και την "μικρή Ελλάδα" σε ένα επίπεδο ανθρωπότητας: "Εμείς λέμε ότι ο ελληνισμός είναι δώρο στην ανθρωπότητα. Είναι το πνεύμα του που έχει σημασία και όχι ο κρατικός φορέας. Δεν γίνονται αυτές οι κινήσεις για να προωθηθεί ένα κράτος. Μιλάμε για ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και η προσπάθεια γίνεται για να μην γίνουν άλλες. Ο Ελληνισμός παλεύει για να βοηθήσει την ανθρωπότητα για να προχωρήσει σε ένα στάδιο που θα μιλάμε πραγματικά για δικαιώματα της ανθρωπότητας και όχι να αντιμετωπίζουμε κάθε φορά ένα νέο Νταρφούρ και μία νέα Ρουάντα, περιμένοντας να περάσουν χρόνια για να αποφασίσουμε αν πρόκειται για γενοκτονίες". Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΠΟΛΛΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Ο Νίκος Λυγερός είναι ένα είδος αναγεννησιακού ανθρώπου, με δεκάδες ιδιότητες: είναι μαθηματικός, συγγραφέας, ποιητής, ζωγράφος, σκηνοθέτης, ασχολείται με τη μουσική, την κοινωνιολογία, την οικονομία, την αρχαιολογία, το μάνατζμεντ, τη στρατηγική και τη γεωπολιτική. Είναι ειδικός σύμβουλος στη Σχολή Εθνικής Άμυνας, τη Σχολή Πολεμικής Αεροπορίας, την Αστυνομική Ακαδημία, τη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας, τη Σχολή Στρατολογικού. Διδάσκει Σκηνοθεσία, Στρατηγική και Φιλοσοφία του Θεάτρου στο Θέατρο Ανδρέας Βουτσινάς. Είναι επίσης διερμηνέας-μεταφραστής στα γαλλικά δικαστήρια. Ποιο κίνητρο όμως τον οδήγησε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στα ποντιακά σωματεία της Αυστραλίας; "Ασχολούμαι με την ανθρωπότητα" λέει ο ίδιος. "Αν σκεφτείτε ότι οι γενοκτονίες είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί στην ανθρωπότητα, για κάθε διανοούμενο πολίτη του κόσμου το πρέπον είναι να ασχοληθεί με αυτά τα θέματα. Ο Ελί Βιζέλ τονίζει ότι μεταξύ του θύματος και του θύτη, όταν κάποιος είναι ουδέτερος, παίρνει ουσιαστικά το μέρος του θύτη. Στο πλαίσιο των γενοκτονιών, ονομάζουμε 'δίκαιους' εκείνους που βοήθησαν τα θύματα. Το θύμα γεννιέται καταδικασμένο, ο δίκαιος όμως καταδικάζεται μόνο από το έργο του. Αν δεν λειτουργήσουμε ως θύματα, ας είμαστε τουλάχιστον δίκαιοι. Αν δεν το κάνουμε εμείς, που ζούμε σε δημοκρατικές χώρες, τι περιμένουμε από τους άλλους;" Όσο για την πολυσχιδή του δράση, ο ίδιος αστειεύεται:"Στους φίλους λέω ότι είμαι 'η χοντρή'", αστειεύεται, εξηγώντας την πολυσχιδή του δράση. "Πατάς ένα κουμπί και μιλάω. Το ξαναπατάς και σταματάω". Στη συνέχεια σοβαρεύεται και εξηγεί: "Ασχολούμαι με το χέρι και όχι με τα δάχτυλα. Όταν δείτε τον στόχο των ειδικοτήτων θα δείτε ότι είναι πάντα ο ίδιος, άρα εδώ συμβάλλουμε προς την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Μπορεί να γίνει με την γεωπολιτική στρατηγική, τα μαθηματικά, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όταν ασχολούμαι με ένα θέμα, θα χρησιμοποιήσω τα εικαστικά, την ποίηση, τη λογοτεχνία, τεχνικά ζήτηματα, ακόμα και μαθηματικά". Στην παρατήρηση ότι η κοινωνία είναι δομημένη πάνω στον καταμερισμό εργασίας, απαντά αμέσως: "όχι όμως και η ανθρωπότητα". Σχολιάζοντας την κουλτούρα της εξειδίκευσης, τονίζει τα όριά της και εξαίρει την ολιστική προσέγγιση. "Οτιδήποτε είναι ολιστικό και κοιτάζει πολύπλευρα ένα δεδομένο, το κοιτάζει με έναν τρόπο πιο ανθεκτικό. Όταν δέχεται επιθέσεις, αντέχει" τονίζει. "Όταν κάποιος ασχολείται με έναν τομέα, προχωράει γρήγορα, αλλά όταν φάει μία σφαλιάρα, σταματάει και δεν επανέρχεται".