Η σεισάχθεια του Σόλωνα και τα σημερινά χρέη

Αν η Ιστορία διδάσκει (κατά τον Χέγκελ, η ιστορία διδάσκει ότι οι λαοί και οι κυβερνήσεις δεν μαθαίνουν τίποτα από την Ιστορία), αξίζει να σταθούμε λίγο στην ιστορική απόφαση που πήρε η Εκκλησία του Δήμου στην αρχαία Αθήνα όταν χιλιάδες πολίτες, στην πλειονότητά τους αγρότες, έχαναν την ελευθερία τους λόγω της αδυναμίας αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων χρεών και γίνονταν δούλοι των δανειστών τους (Αριστοτέλης, «Αθηναίων Πολιτεία», 1:2 και Πλούταρχος, «Σόλων», 13:2).

Αν ο αθηναίος οφειλέτης δούλευε στα κτήματα του αφεντικού του, ο σημερινός, που χάνει σπίτι, αυτοκίνητο ή την επιχείρησή του, βρίσκεται σε χειρότερη μοίρα. Από άλλους εξαρτάται αν θα δουλέψει και πού θα δουλέψει, πώς θα ζήσει και πού θα ζήσει, αν τελικά ζήσει. Οι δανειστές δεν συγκινούνται από
προσωπικά δράματα, που συνήθως προκαλούν οι ίδιοι.

Με την οικονομία τους στα όρια της κατάρρευσης, οι Αθηναίοι έδωσαν στον Σόλωνα έκτακτες εξουσίες και ο μεγάλος αθηναίος ποιητής και πολιτικός εισήγαγε μια σειρά από πρωτοποριακά μέτρα, το πρώτο από τα οποία ήταν η «σεισάχθεια», δηλαδή η απόσειση του άχθους (βάρους) των χρεών. Ετσι, τα χρέη προς ιδιώτες και προς το Δημόσιο παρεγράφησαν, οι υποδουλωμένοι οφειλέτες απελευθερώθηκαν και οι δημευμένες περιουσίες επεστράφησαν στους δικαιούχους.

Διάφορες μορφές σεισάχθειας εισήχθησαν κατά καιρούς στις δυτικές κοινωνίες από την αρχαία Ρώμη των Γράκχων μέχρι το Βυζάντιο και τα νεότερα χρόνια. Η σολώνεια σεισάχθεια μπορεί να φαντάζει σήμερα ουτοπική (αργά ή γρήγορα η παραγραφή των χρεών θα αποτελεί πια μονόδρομο), αλλά μπορεί να πάρει μια ρεαλιστικότερη μορφή και να στοχεύει π.χ. στην απάλειψη των τόκων από τα συσσωρευμένα χρέη ή, ακόμη ρεαλιστικότερα, στη μείωσή τους. Οι δανειστές θα ζημιωθούν βέβαια, δηλαδή θα μειωθούν τα κέρδη τους, αλλά είναι καιρός να συνεισφέρουν και εκείνοι στο ξεπέρασμα της οικονομικής κρίσης για την οποία είναι τουλάχιστον συνυπεύθυνοι, αν δεν είναι οι κυρίως υπεύθυνοι.

Εχουν τα (δημοκρατικά) κοινοβούλια της Ε.Ε. τη βούληση και τα κότσια να ακολουθήσουν το παράδειγμα της αθηναϊκής δημοκρατίας; Μπορούν να περιβάλλουν έναν οραματιστή και τολμηρό ηγέτη με πλήρη δικαιοδοσία για να πάρει σωτήρια μέτρα; Υπάρχει σήμερα ένας Σόλωνας;

Αν πράγματι ο κ. Τρισέ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ανησυχεί για τα δημοσιονομικά της ευρωζώνης, καλά θα κάνει να κινηθεί προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι δανειστές δεν βλέπουν ότι με τα τοκογλυφικά επιτόκια και τους εξουθενωτικούς όρους δανεισμού εξοντώνουν τους δανειολήπτες; Μέχρι πότε θα αντέχουν οι πολλοί (και οικονομικά ανίσχυροι), που αποτελούν και τη ραχοκοκαλιά της εθνικής και ευρωπαϊκής οικονομίας, να τρώνε τις σάρκες τους;

Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς τι όφελος θα προκύψει από την εφαρμογή ενός τέτοιου μέτρου και τι θα σημάνει για την εθνική οικονομία η απάλειψη (ή και η μείωση) των τόκων (έστω) από τα 110 δισ. ευρώ (της υποτιθέμενης αλληλέγγυας στήριξης, αλλά στην ουσία ληστρικής επένδυσης με 5.5% συγκριτικά με το 2,5% της Γερμανίας). Οι δαπάνες για τους τόκους το 2011 υπολογίζονται στα 15.9 δισ. ευρώ. Ακόμη και μια επιμήκυνση αποπληρωμής του δανείου εξυπηρετεί πρωτίστως τα συμφέροντα των πιστωτών, οι οποίοι οφείλουν επιτέλους να αναλάβουν τις ευθύνες τους.

Από ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ,