Οικονομική ανάκαμψη για τους λίγους

Ας επικεντρωθούμε στους Πλούσιους των ΗΠΑ (και επίσης τους Πολύ Πλούσιους). Το 2009 αριθμούσαν 2.9 εκατομμύρια, αποτελούσαν δηλαδή το 1% του πληθυσμού των αμερικανών πολιτών. Το «επενδυτικό ενεργητικό» τους συνολικά έφτασε στα 12.9 τρις. Για το 2009, το συνολικό έλλειμμα στον προϋπολογισμό των ΗΠΑ έφτασε το 1.7 τρις.

Του Ρικ  Γουλφ

Πού βρίσκεται η ακριβοθώρητη ανάκαμψη; Οι τράπεζες, λένε ορισμένοι, έχουν ανακάμψει. Παρ΄ όλα αυτά, οι ίδιες παραμένουν εξαρτημένες από την Ουάσιγκτον, δεν εγκρίνουν τα δάνεια τα οποία είναι απαραίτητα για μια γενική ανάκαμψη και αρκετές μεσαίου ή μικρού μεγέθους τράπεζες εξακολουθούν να βρίσκονται υπό κατάρρευση. Η αγορά αποθέματος δεν δείχνει να ανακάμπτει. Ο δείκτης Dow, που κυμαινόταν στις 14.000 μονάδες το 2007, όταν ο καπιταλισμός  έφτασε στο όριο, σήμερα έχει φτάσει στις 10.000 μονάδες περίπου. Ο δείκτης Nasdaq, που βρισκόταν στις 2800 μονάδες τότε, σήμερα έχει φτάσει να βρίσκεται στις 2300. Οπουδήποτε αλλού, ανεργία, χρεοκοπίες, καταθλιπτική στεγαστική
αγορά: δεν υπάρχει κανένα σημάδι ανάκαμψης. Παρά ταύτα, η έρευνα μου αποκάλυψε ένα προνομιακό πεδίο ανάκαμψης για μια ομάδα, το οποίο αναδεικνύει μια πιο χρήσιμη στρατηγική για τη διαχείριση της κρίσης.

Κάθε χρόνο, δύο μεγάλες εταιρίες προσεγγίζουν πλούσιους επενδυτές για να συγχρηματοδοτήσουν έρευνες πελατών. Η Διεθνής Έκθεση για τον Πλούτο των Καπγκεμίνι και Μέριλ Λίντς καταγράφει δύο κατηγορίες που την ενδιαφέρουν: το «Δίκτυο Πλούσιων Ιδιωτών» και το «Δίκτυο Πολύ Πλούσιων Ιδιωτών» [High Net Worth Individuals (HNWIs) and Ultra-High Net Worth Individuals (Ultra-HNWIs)]. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τους ιδιώτες που διαθέτουν τουλάχιστον 1.000.000 δολάρια ως «επενδυτικό ενεργητικό», πέραν της βασικής τους κατοικίας, των έργων τέχνης και των συλλογών που έχουν στην κατοχή τους. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει ιδιώτες οι οποίοι διαθέτουν τουλάχιστον 30.000.000 δολάρια τέτοιου «ενεργητικού». Η τελευταία έκθεση που έγινε το 2009, βρίσκει 10.000.000 Πλούσιους (HNWIs) αυτό το χρόνο: 3.1 εκατομμύρια στη Β. Αμερική και 3 εκ. στην Ευρώπη και την Ασία αντίστοιχα. Ο υπόλοιπος είχε μια απειροελάχιστη συνεισφορά της τάξεως του 0,9 % στους πλούσιους και στους πλουσιότερους. Τα 10.000.000 Πλούσιων (HNWIs) σ ένα σύνολο 6,8 δισεκατομμυρίων το 2009, αποτελούσαν το 0,14%. Όλοι μαζί έχουν κατείχαν 39 τρις του «επενδυτικού ενεργητικού». Για να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό: Το 2009 το σύνολο των «εσόδων από αγαθά και υπηρεσίες (ΑΕΠ)» ήταν 14,6 τρις. Συνολικά, το ΑΕΠ των εννέα πλουσιότερων χωρών (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Κίνα, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Γαλλία, Ρωσία) συγκεντρώναν στο σύνολο, το 2009, λιγότερο «επενδυτικό ενεργητικό» σε σύγκριση με τους Πλούσιους (HNWIs) .

Κατά τη διάρκεια του 2009, ενώ 10,000,000 έχασαν τη δουλειά τους, οι «ΔΥΑΙ» έφτασαν στα 17,1%, ενώ ο συνολικός τους πλούτος έφτασε στα 18,9%. Είχαν μια γνήσια ανάκαμψη. Οι Πλούσιοι (HNWIs) ξανακέρδισαν σχεδόν όλα όσα είχαν χάσει το 2008. Χωρίς αμφιβολία, αυτοί πανηγυρίζουν την «ανάκαμψη», ενώ ο υπόλοιπος κόσμος αναρωτιέται (ή θυμώνει) για τι πράγμα μιλάνε. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ ο πληθυσμός ο πληθυσμός τον Πλουσίων αυξήθηκε κατά 16.6% το 2009, ενώ την ίδια στιγμή το «σύνολο των εσόδων από αγαθά και υπηρεσίες» (ΑΕΠ) μειώθηκε κατά 2,4%. Μόλις το 1% του πληθυσμού των Πλουσίων» ήταν Πολύ Πλούσιοι (Ultra-HNWIs). Οι Πολύ Πλούσιοι μόνοι τους κατείχαν το 35.5% επί του συνόλου των 39 τρις που κατείχαν όλοι μαζί οι 10.000.000 Πλούσιοι (HNWIs). Και ανέκτησαν περισσότερα κατά τη διάρκεια του 2009, σε σχέση με τους «συναδέλφους» τους, τους Πλούσιους (HNWIs).

Ο καπιταλισμός είναι το όνομα του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος που μπορεί να φέρει αποτελέσματα που συνοψίζονται σε τέτοια νούμερα. Ο καπιταλισμός παράγει  «ανάκαμψη» για εκείνους που τη χρειάζονται λιγότερο, ενώ επιβάλλει λιτότητα σε όλους τους υπόλοιπους. Οι σημερινοί επιχειρηματικοί και πολιτικοί ηγέτες λένε στους πολίτες όλων των ανεπτυγμένων βιομηχανικών χωρών ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος για τα επόμενα χρόνια από την λιτότητα για τον κυβερνητικό προϋπολογισμό (αυξημένοι φόροι και μείωση της απασχόλησης και των υπηρεσιών). Και δεν αναφέρουν ότι θα μπορούσαν να περιορίσουν τον αδικαιολόγητο πλούτο του  0.14% - στο σύνολο του πληθυσμού-  πλουσίων, οι οποίοι πέτυχαν τεράστια κέρδη τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια, και ήδη το 2009 ανέκτησαν ό, τι έχασαν το 2008.

Ποια αντίληψη περί δικαιοσύνης, τιμιότητας, ηθικής ή  δημοκρατίας θα μπορούσε να δικαιολογήσει τέτοια οικονομική τακτική, ειδικά σε μια συγκυρία παγκόσμιας οικονομικής κρίσης; Ας θυμηθούμε επίσης ότι αυτοί οι πλούσιοι και πολύ πλούσιοι άνθρωποι (βιομηχανικοί εργοδότες, τραπεζίτες και επενδυτές) συνέβαλαν τόσο καθοριστικά στη γενίκευση της παγκόσμιας οικονομικής  κρίσης.

Ας επικεντρωθούμε τώρα στους Πλούσιους των ΗΠΑ (και επίσης τους Πολύ Πλούσιους). Το 2009 αριθμούσαν 2.9 εκατομμύρια, αποτελούσαν δηλαδή το 1% του πληθυσμού των αμερικανών πολιτών. Το «επενδυτικό ενεργητικό» τους συνολικά έφτασε στα 12.9 τρις. Για το 2009, το συνολικό έλλειμμα στον προϋπολογισμό των ΗΠΑ έφτασε το 1.7 τρις. Τόλμησε η κυβέρνηση να εισπράξει έναν κατεπείγοντα φόρο της τάξεως του συνετού 15% επί του συνόλου του «επενδυτικού ενεργητικού» των Πολύ Πλουσίων, που θα μπορούσε να εξαλείψει συνολικά το έλλειμμα του 2009; Το 99% των αμερικανών πολιτών θα είχαν εξαιρεθεί από αυτόν τον φόρο.

Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, η ιαπωνική, αλλά και άλλες θα μπορούσαν να είχαν διαχειριστεί την κρίση με ανάλογο τρόπο στις χώρες τους. Οι κυβερνήσεις δεν θα χρειάζονταν να δανειστούν τρισεκατομμύρια. Αντίθετα, θα μπορούσαν να είχαν φορολογήσει τη μικρή  μειοψηφία των πλουσιότερων σ΄ ένα μικρό ποσοστό επί του συνόλου του τεράστιου πλούτου τους. Αυτές οι κυβερνήσεις δεν θα χρειαζόταν να στραφούν σε δανειστές (συχνά τους ίδιους υπερβολικά πλούσιους). Δεν θα υπήρχε η τρέχουσα κρίση χρέους στην Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιρλανδία και δεν θα υπήρχε καμιά ανάγκη για την επιβολή λιτότητας που να ικανοποιεί αυτούς τους δανειστές. Οι ρεπουμπλικάνοι δεν θα  μπορούσαν να φωνάζουν « έλλειμμα – έλλειμμα», ελπίζοντας σε εκλογικά κέρδη.

Η φορολόγηση των Πλουσίων και των Πολύ Πλουσίων θα ήταν μια  πολιτική των κυβερνήσεων που θα ανταποκρινόταν στις ανάγκες της πλειοψηφίας της εργατικής τάξης, αντί των πλούσιων και «υπερβολικά» πλούσιων αφεντικών τους. Η λιτότητα δεν είναι η μοναδική πολιτική. Η συνετή φορολόγηση του πλούτου των Πλουσίων αναδεικνύεται με διαφορά η καλύτερη  επιλογή τακτικής. Οι δύο εταιρίες διαχείρισης πλούτου που τροφοδοτούν τους Πλουσίους μάς έχουν προσφέρει όλα τα δεδομένα που μπορούν να φανούν χρήσιμα για την εφαρμογή μιας καλύτερης πολιτικής.

Κατά μήκος της Ευρώπης, συνασπισμοί εργατικών σωματείων, σοσιαλιστικά, κομμουνιστικά και (ορισμένα) οικολογικά κόμματα, καθώς και πολλοί κοινωνικοί, θρησκευτικοί και κοινοτικοί οργανισμοί οργανώνουν μαζικές διαμαρτυρίες και γενικές απεργίες. Αντιτίθενται στη λιτότητα και απαιτούν εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης της οικονομικής κρίσης 

[...] Οι επιχειρηματικοί και πολιτικοί ηγέτες «ορμώμενοι» από τα τριάντα χρόνια  νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού υπέθεσαν ότι μπορούσαν να μετακυλήσουν το κόστος της κρίσης τους στους λαούς των χωρών τους. Αλλά αυτή η υπόθεση τώρα αντιστρέφεται. Οι ευρωπαίοι πολίτες άρχισαν να αντεπιτίθενται. Κι εδώ στις ΗΠΑ;

Ο Ρικ Γουλφ είναι επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης στο Αμχερστ και επισκέπτης καθηγητής στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Διεθνών σχέσεων στη Νέα Σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Είναι συγγραφέας του “ New Departures in Marxian Theory”( « Νέες αφετηρίες στην μαρξιστική θεωρία»), Routledge 2006, μεταξύ άλλων δημοσιεύσεων. 

Δείτε, επίσης, εδώ το ντοκιμαντέρ του Ρικ Γουλφ για την οικονομική κρίση  «Ο Καπιταλισμός χτυπάει κόκκινο». Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Γούλφ [rdwolff.com] και διαβάστε αποσπάσματα από το βιβλίο τουεδώ.

Πηγή: Monthly Review
Μετάφραση: Αλίκη Κοσυφολόγου