ΣΥΡΙΑ: Παιχνίδια στρατηγικής με πολλούς παίκτες

Του Νίκου Σερβετά

Πόσο πιο ξεκάθαρο θα μπορούσε να κάνει η Μόσχα ότι δεν πρόκειται να δεχθεί κανενός είδους λύση στο ζήτημα της Συρίας που δεν θα περιλαμβάνει ως ένα από τους βασικούς εταίρους τον σημερινό πρόεδρο της χώρας; Μετά την αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων που βομβαρδίζουν αντιπάλους του, κάλεσε στο Κρεμλίνο τον ίδιο τον Μπασάρ αλ Άσαντ, καθιστώντας με τον τρόπο αυτό σαφές προς κάθε πλευρά ότι στις επικείμενες συνομιλίες και διασκέψεις για την επίλυση του προβλήματος είτε βρεθεί προσωρινή λύση είτε δημιουργηθεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό διεθνείς μεσολαβητές, το «καθεστώς Άσαντ» θα είναι παρών.
Αυτό, βέβαια, είναι το θετικό, ειρηνικό σενάριο για τη Συρία και την ευρύτερη περιοχή, το οποίο όμως λίγοι δείχνουν να πιστεύουν. Η παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων Ρώσων και Αμερικανών στο έδαφος της Συρία, χωρίς επικυρωμένη απόφαση από τον ΟΗΕ, καθώς και η επίσκεψη Άσαντ στη Μόσχα, για άλλα προϊδεάζουν. Για την κατανόηση των επικείμενων εξελίξεων, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η καταγραφή των δυνάμεων, τουλάχιστον όπως παρουσιάζονται έως σήμερα. Η γενική εικόνα, πάντως, είναι ότι κυριαρχούν οι σχέσεις μεταξύ των «παικτών» μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, εκείνη η παλιά διαχωριστική γραμμή, όπως επίσης τα περιφερειακά συμφέροντα, καθώς και η διαμάχη μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών μουσουλμάνων.

Συριακό καθεστώς

Από τη μία πλευρά βρίσκονται το συριακό καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ, που υποστηρίζεται από τη Ρωσία, το Ιράν, τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου και διάφορες σιιτικές ένοπλες δυνάμεις. Η Ρωσία – όπως ήταν και η Σοβιετική Ένωση - είναι σύμμαχος του καθεστώτος και έχει μια μικρή ναυτική βάση στο Ταρτούς από το 1971.
Το Ιράν έχει χρησιμοποιήσει εδώ και πολλά χρόνια τη Συρία για να έχει μεγαλύτερη επιρροή στην περιοχή, αλλά και για να έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει το έδαφος του, προκειμένου να μπορεί να στηρίζει τον αγώνα της Χεζμπολάχ κατά του Ισραήλ. Επίσης, το Ιράν, έχει στρατιωτικούς συμβούλους στη χώρα και συνεργάζεται με αφγανικές σιιτικές ένοπλες ομάδες, που υποστηρίζουν το καθεστώς.
Η οικογένεια του Άσαντ και ένα μεγάλο μέρος της άρχουσας τάξης της Συρίας είναι Αλεβίτες. Πρόκειται για μια σιιτική αίρεση, μέλη της οποίας συμβάλουν, ώστε να μπορούν να συνεργάζονται το σιιτικό, κατά κύριο λόγο Ιράν, με την επίσης σιιτική Χεζμπολάχ.

Αντάρτες του Συριακού Στρατού

Ήδη από την αρχή της εξέγερσης, τον Μάρτιο του 2011, προέκυψαν αρκετές ένοπλες ομάδες, που στράφηκαν κατά του καθεστώτος. Ο Εθνικός Συνασπισμός της Συρίας (SNC) θεωρείται ο εκπρόσωπος του πολιτικού χώρου της αντιπολίτευσης, παρ’ όλο που σήμερα έχει χάσει μεγάλο μέρος από την επιρροή του. Επίσης, οργάνωση ομπρέλα πολλών δυνάμεων είναι ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός (FSA), ο οποίος αγωνίζεται από την αρχή κατά του Ασάντ, αλλά και αυτός δεν έχει σήμερα τη δύναμη που είχε παλαιότερα.
Αντίθετα, έχουν ενισχύσει τη δύναμη τους, μεγάλες ισλαμιστικές ομάδες. Για παράδειγμα, η Αχράρ αλ-Σαμ και η Jabhat Al-Nusra, που δείχνει να έχει στενές σχέσεις με την Αλ-Κάιντα, συνενώθηκαν την άνοιξη που μας πέρασε, σε ενιαίο Μέτωπο.
Η μεγάλη ισλαμιστική δύναμη, βέβαια, είναι το ISIS που κατέκτησε εδάφη τόσο στη Συρία όσο και το Ιράκ, και ανακήρυξε εκεί, πέρυσι τον Ιούνιο, το δικό του χαλιφάτο. Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που πιστεύουν ότι πολλές από τις ισλαμιστικές ομάδες, ίσως ακόμη και το ISIS, ενισχύθηκαν, με άμεσο μάλιστα τρόπο από τη Σαουδική Αραβία, την Τουρκία και άλλες σουνιτικές χώρες του Κόλπου, στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης με το καθεστώς Άσαντ, αλλά για να αυξήσουν την επιρροή που ασκούν στην περιοχή οι σιίτες του Ιράν.

ΗΠΑ και Σύμμαχοι

Οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Γαλλία και άλλες δυτικές δυνάμεις, υποστήριξαν, έμμεσα στην αρχή και χωρίς να έχουν πάρει επίσημη θέση, την αντιπολίτευση. Το φθινόπωρο του 2014 δημιουργήθηκε, με αμερικανική πρωτοβουλία, ένας διεθνής συνασπισμός περίπου 60 κρατών από τη Δύση, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι εξτρεμιστές του ISΙS. Στρατιωτικές δυνάμεις από τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιορδανία αλλά κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μεταβεί επίσημα στη Συρία και βομβαρδίζουν τις δυνάμεις του ISIS, υποστηρίζοντας τους Κούρδους της περιοχής, χωρίς όμως να έχουν την εξουσιοδότηση, πόσο δε μάλλον την εντολή του ΟΗΕ.

Οι Κούρδοι

Βασικός συντελεστής σε όλη αυτή την αντιπαράθεση είναι οι Κούρδοι που ζουν στο βόρειο τμήμα της Συρίας, οι οποίοι αυτή την περίοδο παρουσιάζονται διχασμένοι σχετικά με τη στρατηγική που θα πρέπει να ακολουθήσουν. Η σημερινή ηγεσία τους, που μπορεί να θεωρηθεί αριστερή, με τους αντάρτες της YPG στο πλευρό της, κράτησε ουδέτερη στάση στον αγώνα μεταξύ του Άσαντ και της αντιπολίτευσης, αλλά από το φθινόπωρο του 2015, έχει γίνει από τους σημαντικότερους συμμάχους της Αμερικής εναντίον του ISIS.
Αυτή τη στιγμή δύο διαφορετικές διεθνείς στρατιωτικές επιχειρήσεις άρχισαν περίπου το ίδιο χρονικό διάστημα. Από τον Σεπτέμβριο, τόσο η Ρωσία όσο και το Ιράν έστειλαν στρατό, προκειμένου να υποστηρίξουν το καθεστώς σε επιχειρήσεις εδάφους. Η Ρωσία έχει αρχίσει να βομβαρδίζει από αέρος και το ISIS καθώς και άλλες ένοπλες ομάδες.
Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, ανακοίνωσαν τα σχέδιά τους να εξοπλίσουν το YPG και να επιτρέψουν στους Κούρδους μαζί με τη νέα αραβική δύναμη που έχει δημιουργηθεί, τον Συροαραβικό Συνασπισμό να επιτεθούν κατά της πρωτεύουσα του ISIS, Raqqa.
http://epohi.gr