Χρήσιμες οδηγίες για να ξεχωρίσετε και να αντιμετωπίσετε την Ηλίαση και την Θερμοπληξία

Επιμέλεια: Aλέξανδρος Γιατζίδης, Μ.D., medlabnews.gr

Με τις υψηλές θερμοκρασίες αυτών των ημερών είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την θερμοπληξία. Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε.

Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται
μετά από παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα. Κατά τις μεσημβρινές ώρες, που οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη, ο κίνδυνος  ηλίασης είναι μεγαλύτερος.

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα.

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς. Οι ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης, ζάλη και αναπνευστική δυσχέρεια. Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες περιπτώσεις ωχρό. Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα. Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση, ίλιγγο, ναυτία ή και εμετό, κοκκίνισμα στο πρόσωπο, επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής, πυρετό (38°-39°), σπασμούς και απώλεια αισθήσεων.

Συμπτώματα:

• Κόκκινο και ζεστό πρόσωπο
• Γρήγορος και δυνατός παλμός
• Πόνος στο κεφάλι, αδυναμία, ζαλάδα, ίλιγγος, παραισθήσεις, παραλήρημα
• Έξαψη, εμετός, υψηλός πυρετός
• Σε βαριές περιπτώσεις, εμφανίζονται σπασμοί και απώλεια συνείδησης

Αντιμετώπιση:

• Όταν κάποιος πάθει ηλίαση πρέπει:
• Να του ανασηκώσουμε ελαφρά το κεφάλι.
• Να του δροσίσουμε το κεφάλι και τον αυχένα με νερό.
• Να του δώσουμε να πιει κρύα ποτά (όχι οινοπνευματώδη) ή χυμούς φρούτων μέχρι το σώμα να επανέλθει στη φυσιολογική του κατάσταση. 

Τις ημέρες καύσωνα να παραμένετε σε δροσερούς χώρους (κλιματιζόμενους) και να μην έχετε έντονη δραστηριότητα τις μεσημεριανές ώρες.

Θερμοπληξία

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του θερμοκρασία (36,8+/-0,4 0C),  με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών  που έχει.

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις καύσεις του, με διεύρυνση των μικρών αγγείων, με αύξηση της εφίδρωσης και με επιτάχυνση της αναπνοής. Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33% , με ακτινοβολία στο 45% και με εξάτμιση στο 22%.

 Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση, απειλητική για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των θερμορρυθμιστικών μηχανισμών. Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές , υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης.

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν ταυτόχρονα τα εξής: Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία, (ώστε να εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος οργανισμός.

Συμπτώματα:

• Πυρετός, 
• εμετός, 
• διάρροια
• Διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος
• Απουσία εφίδρωσης
• Απώλεια αισθήσεων
• Πιθανότητα πρόκλησης εμφράγματος του μυοκαρδίου
• Σε ακραίες περιπτώσεις, κωματώδης κατάσταση και θάνατος

Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας:

• Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο.
• Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη, ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και ανοιχτόχρωμα ρούχα, καπέλο και γυαλιά ηλίου.
• Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό.
• Κάνουμε χλιαρά ντους, πίνουμε πολλά υγρά.
• Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο.
• Σε έντονη εφίδρωση, φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το επίπεδο των υγρών στον οργανισμό.
• Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά, καταναλώνουμε μικρά, ελαφρά γεύματα, χωρίς λιπαρά, αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά.
• Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και μεγάλη υγρασία.
• Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο, αποφεύγουμε τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας.
• Τέλος, ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας.

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη, οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα. Ειδικά όσοι πάσχουν από χρόνια αναπνευστικά, καρδιαγγειακά κ.λπ. νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία, διότι μερικά φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος.

Προδιαθεσικοί παράγοντες

• Ηλικία άνω των 65 ετών.
• Καρδιακή ανεπάρκεια . χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος (ήπαρ=συκώτι).
• Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων.
• Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, φαινοθειαζινών, αντιπαρκινσονικών. ορισμένων αντιαλλεργικών κλπ
• Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας.
• Μοναχικά εξασθενημένα άτομα.
• Υπέρβαρα άτομα.
• Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες (π.χ σε μαραθώνιο).
• Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος.

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων θερμοπληξίας:

• Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό, ευάερο, σκιερό.
• Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς.
• Του βρέχουμε το πρόσωπο, το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό. Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό (150C). Η χρήση πάγου είναι καλό να αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν πέφτει.
Χρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα. (Προσοχή στο συνδυασμό νερού και ανεμιστήρα! Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας).
• Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα.
• Του βρέχουμε το πρόσωπο, το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό.
• Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του.
• Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα πάνω.
• Αν μπορεί να πιει, του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες αλατιού
• Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166. Ο θερμόπληκτος πολλές φορές χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα.