Μπορούν οι ορεινές περιοχές της Ηπείρου να γίνουν πρότυπο πράσινης ευημερίας;

Προτάσεις του Νίκου Χρυσόγελου μετά την επίσκεψη του στην Ήπειρο

Στην Ήπειρο και στην ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας του Αχελώου βρέθηκε ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων 23 και 24 Ιουλίου που διοργάνωσε ο Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη Άρτας με την υποστήριξη του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα.

Ο Νίκος Χρυσόγελος συμμετείχε την Δευτέρα 23 Ιουνίου στη δημόσια συζήτηση, που έλαβε χώρα έλαβε χώρα στο Δημοτικό Διαμέρισμα "Μεγαλόχαρη" στην Κοιλάδα του Αχελώου, με θέμα “Περιφερειακή κι Αγροτική Ανάπτυξη”, με ομιλητές τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Αθανάσιο Τσαυτάρη, τους Ευρωβουλευτές Σπύρο Δανέλλη (Σοσιαλιστές),  Νίκο Χρυσόγελο (Πράσινοι), Χαράλαμπο Αγγουράκη (ΚΚΕ), Γιώργο Χατζημαρκάκη (Φιλελεύθεροι, Γερμανία) καθώς και τον Τάσο Χανιώτη, Διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παρεμβάσεις έκαναν ο Λεωνίδας Αντωνακόπουλος, Διευθυντής του Γραφείου του Ευρωκοινοβουλίου στην Αθήνα, ο Δημήτρης Γαλλίκας, Δήμαρχος Δήμου Γεωργίου Καραϊσκάκη Άρτας και ο Χρήστος Καναβός, Δήμαρχος Αργιθέας. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Κώστας Αργυρός. 

Μέρος της ενδιαφέρουσας συζήτησης που παρακολούθησαν εκατοντάδες πολίτες που έθεσαν και πλήθος ερωτήσεων μεταδόθηκε ζωντανή από πολλούς τοπικούς τηλεοπτικούς σταθμούς μιας πολύ ευρύτερης περιοχής και από την ΝΕΤ και την ΕΡΤ World. 

Ο Νίκος Χρυσόγελος συμμετείχε, επίσης, σε επισκέψεις σε χωριά της ευρύτερης περιοχής κατά μήκος του Αχελώου και συζητήσεις με πολίτες κάθε ηλικίας, εκπροσώπους της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, διαφόρων φορέων και παραγωγούς. 

Λαμβάνοντας υπόψη τις συζητήσεις με τους πολίτες και τους φορείς που είχε ο Νίκος Χρυσόγελος, με την ιδιότητά του και ως ένας από τους αντιπροέδρους της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ευρωκοινοβουλίου αλλά και Περιφερειακός Σύμβουλος, παρουσίασε μιια πρόταση για την περιοχή:

“Σε όλες τις συζητήσεις με κατοίκους και φορείς της περιοχής κυρίαρχο στοιχείο ήταν η οργή για την  εγκατάλειψη της περιοχής και την απουσία ικανοποιητικών κοινωνικών υποδομών, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να παραμένει η περιοχή μια από τις πιο φτωχές περιφέρειες της Ευρώπης. Σε όλες τις συζητήσεις τόνισα ότι είναι κατανοητή και δίκαιη η οργή κι αγανάκτηση των πολιτών, αλλά η διέξοδος από την κρίση απαιτεί να περάσουν οι πρωτοβουλίες στην κοινωνία με στόχο λύσεις στα προβλήματα σήμερα. Παράλληλα με την κινητοποίηση των πολιτών για να ασκηθεί πίεση προς την κεντρική διοίκηση για μια αποτελεσματική πολιτική συνοχής στο εσωτερικό της χώρας (σύγκλιση δηλαδή μεταξύ των ελληνικών περιφερειών αλλά και σύγκλιση στο εσωτερικό κάθε περιφέρειας), είναι περισσότερο παρά ποτέ αναγκαίες πρωτοβουλίες από την ίδια την κοινωνία για να βρεθούν καινοτόμες, σύγχρονες και πράσινες/οικολογικές λύσεις για πολλά από τα προβλήματα. Σε αυτή την προσπάθεια μπορούν να αξιοποιηθούν καλές πρακτικές και παραδείγματα από την Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. 

Τι είδους ανάπτυξη για την περιοχή; Η περιοχή διαθέτει έναν σημαντικό φυσικό και πολιτιστικό πλούτο, Στην αντίληψη που κυριάρχησε μέχρι σήμερα – και οδήγησε στην πολλαπλή κρίση – ο πλούτος αυτός είτε κακοποιήθηκε (πχ Αχελώος) είτε θεωρήθηκε ως εμπόδιο για την ανάπτυξη. Σε μια σύγχρονη, όμως, οικονομική και κοινωνική αντίληψη, στο πλαίσιο ενός βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης η διατήρηση και προστασία του πολύ σημαντικού αυτού πλούτου μπορεί να συμβάλλει στη βιώσιμη ευημερία των τοπικών κοινωνιών, στην δημιουργία θέσεων εργασίας και σε συμπληρωματικά εισοδήματα για τους κατοίκους της περιοχής αλλά και για νέους ανθρώπους που θα ήθελαν, λόγω της κρίσης, να επιστρέψουν και να ζήσουν στην περιοχή.  

Υπάρχει μέλλον χωρίς πράσινη οικονομία; Η γεωργία και η κτηνοτροφία είναι η βάση για την ευημερία, ιδιαίτερα στην περιοχή αυτή. Δεν μπορεί παρά να είναι, όμως, πράσινες (οικολογικές), να στοχεύουν στην ποιότητα των προϊόντων που παράγουν ώστε να προστατεύεται η υγεία των καταναλωτών, να προσφέρουν αξιοπρεπές εισόδημα στους παραγωγούς, δίκαιες τιμές για τους καταναλωτές και να προστατεύουν το περιβάλλον. Για να προσφέρουν, όμως, ένα ικανοποιητικό εισόδημα για τους παραγωγούς των ορεινών, κατά βάση περιοχών, χρειάζεται να δημιουργηθούν σύγχρονα δίκτυα συνεργασίας με τους καταναλωτές (δίκτυα παραγωγών – καταναλωτών), ώστε να υπάρχουν οφέλη τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τους καταναλωτές, τα προϊόντα να φτάνουν στους καταναλωτές χωρίς πολλούς μεσάζοντες αλλά και οι καταναλωτές να γνωρίσουν που και πώς παρήχθη κάθε προϊόν. 

Οικολογική και κοινωνική ευημερία: Η γεωργία και η κτηνοτροφία μπορεί να συνδυαστούν και με άλλες δραστηριότητες, κυρίως μέσα από τοπικές κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (οικολογικός τουρισμός και ξεναγήσεις στα μονοπάτια, στο ποτάμι και σε διαδρομές που αξιοποιούν όλες τις αισθήσεις των συμμετεχόντων, μεταποίηση τοπικών προϊόντων με βάση πράσινες τεχνικές, προστασία και φροντίδα της υγείας, υπηρεσίες φροντίδας προς όσους έχουν ανάγκη, προστασία του περιβάλλοντος με βάση την προσέγγιση του οικοσυστήματος, πράσινη / οικολογική ενέργεια αξιοποιώντας με σωστό τρόπο τόσο τον άνεμο και τον ήλιο όσο και τα γεωργικά και δασικά υπολείμματα και την γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας) στο πλαίσιο ενός σχεδίου πράσινης οικονομίας και κοινωνικής συνοχής κατάλληλου για την περιοχή ώστε τα οφέλη να μένουν στην τοπική κοινωνία.  

Υπάρχει μέλλον για τους νέους, χωρίς τους νέους; Μια περιοχή που σήμερα κυριαρχείται από ανθρώπους κυρίως μεγάλης ηλικίας, μπορεί στο πλαίσιο ενός τέτοιου σχεδίου βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης να γίνει πόλος έλξης για νέους που κατάγονται από την περιοχή και που βρίσκονται σήμερα άνεργοι στις μεγάλες πόλεις. Η επιστροφή, ιδιαίτερα νέων, στην περιφέρεια και στην ύπαιθρο δεν μπορεί, όμως, να γίνει με όρους παρελθόντος αλλά με όρους μέλλοντος, με δημιουργία των αναγκαίων κοινωνικών, πολιτιστικών, περιβαλλοντικών υποδομών με πρωτοβουλία όμως και της ίδιας της κοινωνίας καθώς και με την ανάπτυξη αξιόπιστων υποδομών διαδικτύου και πληροφοριακών συστημάτων.

Που θα βρεθούν τα χρήματα; 

Οι πόροι για μια βιώσιμη ευημερία στην περιοχή μέσω μιας πράσινης / οικολογικής οικονομίας μπορεί να προέλθουν για την περίοδο 2014-2020 από 3 τουλάχιστον από τα 5 ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία:

• Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, που εκτός από την ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής, θα ενισχύσει ιδιαίτερα τα αγροπεριβαλλοντικά σχέδια και τηβιολογική γεωργία και κτηνοτροφία  και θα περιλαμβάνει σημαντικούς πόρους για τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές της υπαίθρου (υγεία, πολιτισμός, κοινωνικές υπηρεσίες, διαχείριση και προστασία περιοχών NATURA, εκπαίδευση νέων αγροτών, δημιουργία δικτύων παραγωγών – καταναλωτών).

• Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης που θα έχει 9 θεματικές προτεραιότητες, μεταξύ των οποίων η δημιουργία θέσεων εργασίας, 

• Το Ταμείο Συνοχής που θα επικεντρώσει σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος, κλιματικής αλλαγής, εξοικονόμησης ενέργειας, προώθησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και βιώσιμων συστημάτων μεταφορών. Αν γίνουν δεκτές και οι προτάσεις των Πράσινων τότε τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (TEN-T) θα χρηματοδοτήσουν τόσο διευρωπαϊκά δίκτυα για ποδήλατα όσο και για μονοπάτια, κάτι που θα μπορούσε να αξιοποιήσει η περιοχή αναδεικνύοντας τον θαυμάσιο φυσικό πλούτο που διαθέτει. 

Στοχευμένη αξιοποίηση υπαρχόντων πόρων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο αλλά και τοπικοποίηση των κεφαλαίων που δαπανάει η περιοχή για ένα σύνολο υπηρεσιών και προϊόντων που εισάγει (πχ λογαριασμοί ΔΕΗ, εισαγωγή προϊόντων για διατροφή, πληρωμές για υπηρεσίες υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών, δαπάνες για πετρέλαιο και βενζίνη) θα μπορούσαν να οδηγήσουν άμεσα σε τοπικής κλίμακας επενδύσεις που θα έδιναν τη δυνατότητα σε νέους ανθρώπους να αποκτήσουν ένα βιώσιμο επάγγελμα. 

Γίνεται τίποτα χωρίς κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της περιοχής; Αυτή την περίοδο διαμορφώνονται στο ευρωκοινοβούλιο και στην ΕΕ οι πολιτικές συνοχής και οι Κανονισμοί για τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Μέσα στο 2013 θα πρέπει οι περιφέρειες και η χώρα συνολικά να έχουν διαμορφώσει, μέσα από έναν ουσιαστικό διάλογο, τα σχέδια περιφερειακής ανάπτυξης, να ιεραρχήσουν τις προτεραιότητες και να δημιουργήσουν μια νέα κοινωνική και διοικητική οργάνωση που θα ανταποκριθεί στις απαιτήσεις για αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων, εξάλειψη της διαφθοράς, των πελατειακών σχέσεων και της σπατάλης που παρατηρήθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια. 

Η έγκαιρη, λοιπόν, προετοιμασία των περιφερειακών και τοπικών κοινωνιών και η στοχευμένη αξιοποίηση των κατευθύνσεων της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ταμείου Συνοχής μπορούν να συμβάλλουν στην αναζωογόνηση της υπαίθρου, ιδιαίτερα των ορεινών και νησιωτικών περιοχών, στην κοινωνική συνοχή, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στις αλλαγές που απαιτούνται στο αδιέξοδο μοντέλο ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα στο παρελθόν. 

Υπάρχει διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της εργασίας, νέες μορφές κοινωνικά υπεύθυνης επιχειρηματικότητας; Μέσα από συλλογικές μορφές οργάνωσης (αποτελεσματικές κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις) οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να αποκτήσουν επιπλέον έσοδα από παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ (περιλαμβανομένης της αξιοποίησης των υπολειμμάτων βιομάζας από γεωργικά και δασικά υπολλείματα, ανεμογεννήτριες, γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας κα), αξιοποίηση αποβλήτων από τυροκομεία, ελαιουργεία κα,  για πράσινα προϊόντα και υπηρεσίες κα. 

Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι Πράσινοι αλλά κι εγώ προσωπικά: Όπως τόνισα σε όλες τις συζητήσεις, και εγώ προσωπικά και η Ομάδα των Πράσινων, αλλά και η Βούλα Τσέτση, Γενική Γραμματέας της Ομάδας των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο, που κατάγεται από την περιοχή, είμαστε στη διάθεση των τοπικών κοινωνιών και της αυτοδιοίκησης για κοινές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός σχεδίου βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης που θα αποτελέσει ρεαλιστική βάση για να μπορούν να ζουν καλύτερα οι άνθρωποι της περιοχής ενώ θα προστατεύεται μακροχρόνια ο φυσικός και πολιτιστικός πλούτος τους. Αξιοποιώντας το ανθρώπινο δυναμικό της είτε αυτό παραμένει ακόμα στην περιοχή είτε βρισκεται σε άλλες περιοχές της χώρας ή και εκτός αυτής, η περιφέρεια της Ηπείρου θα μπορούσε να αναδειχθεί σε περιφέρεια - μοντέλο πράσινης οικονομίας σε ορεινές κατά περιοχές, μια περιφέρεια που θα προσελκύσει τους νέους που σήμερα ζουν στις μεγαλουπόλεις να επιστρέψουν και να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή”.  

Δείτε το σχετικό βίντεο με παρεμβάσεις του Νίκου Χρυσόγελου: http://youtu.be/36QgPTuPM6Q