Κίνδυνος αξιοπιστίας της απογραφής στους νέους δήμους και τρεις προτάσεις για τον Καλλικράτη

Του Πάνου Σκοτινιώτη, Δημάρχου Βόλου

pskotiniotis@gmail.com

Το άρθρο του Κώστα Μαμέλη στην πάντοτε φιλόξενη ιστοσελίδα των eklogika.gr δίνει το έναυσμα για μια δημιουργική συζήτηση γύρω από τη μεγάλη μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη» και την ήδη αποκτηθείσα πρώτη εμπειρία εφαρμογής.

Η μεταρρύθμιση αυτή ήλθε σε μια εποχή όπου το μεταπολιτευτικό οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο της χώρας αντιμετωπίζει πλέον δομική κρίση.  Σε μια εποχή όπου βιώνουμε την οδυνηρή κατάληξη μιας ολόκληρης εποχής. Από τις επιλογές που θα γίνουν αυτή την περίοδο, είναι προφανές ότι εξαρτάται η τύχη της Ελλάδας για δύο τουλάχιστον γενιές. Τώρα λοιπόν είναι η ώρα των ιστορικών διαρθρωτικών αλλαγών για την ανασύνταξη του παραγωγικού ιστού της χώρας και την απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων της πραγματικής οικονομίας. Χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει  ότι μπορεί να γίνει ανεκτή, στο όνομα των μεταρρυθμίσεων, η κατεδάφιση κοινωνικών κατακτήσεων και εργασιακών δικαιωμάτων, και μάλιστα σε μια χώρα με τόσο ασθενές δίχτυ κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης.

Στο επίκεντρο των αλλαγών  δεν μπορεί, παρά να βρίσκεται το κράτος και η λειτουργία του.  Διότι το αναποτελεσματικό, σπάταλο, πελατειακό και συγκεντρωτικό κράτος αποτελεί τον πυρήνα του ελληνικού προβλήματος.

            Σε αυτή τη μεγάλη πρόκληση ήλθε να απαντήσει και το πρόγραμμα «Καλλικράτης».

Το μεγάλο  πλεονέκτημα του «Καλλικράτη»  είναι ότι για πρώτη φορά επιχειρείται όχι αποσπασματική, αλλά συνολική και συντονισμένη  παρέμβαση σε όλες τις βαθμίδες της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης. Ο ρόλος του «Καλλικράτη», δηλαδή, δεν εξαντλείται απλώς στην επαναθεμελίωση  της αυτοδιοίκησης. Αποτελεί, αντιθέτως, συνολικό σχέδιο  για την  οργάνωση της κοινωνίας και  την ανάταξη του κράτους και, μέσω αυτής, για τη βελτίωση της  ανταγωνιστικότητας της χώρας σ' ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και απαιτητικό διεθνές περιβάλλον.

 Είναι προφανές, ωστόσο, όπως ήδη αποδεικνύεται και όπως πολύ περισσότερο θα αποδειχθεί στο επόμενο διάστημα,  ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για βελτιώσεις του προγράμματος. Το βέβαιο, εξάλλου, είναι ότι με τον «Καλλικράτη» δεν ολοκληρώνεται η συνολική  μεταρρύθμιση του διοικητικού συστήματος της χώρας, αφού μένει σε εκκρεμότητα η αναγκαία ριζική αλλαγή της κεντρικής διοίκησης, ώστε πράγματι αυτή να περιοριστεί σε επιτελικό ρόλο.

Είναι, συνεπώς, απολύτως επιβεβλημένος ο διαρκής διάλογος  για τις ρυθμίσεις του «Καλλικράτη»  και την κριτική αποτίμηση της εφαρμογής του σε όλες τις φάσεις του.

Στο πλαίσιο αυτό εκτιμώ ότι ορθώς ο Κ.Μαμέλης  επισημαίνει πως ένα από τα  πρώτα θέματα που θα μπορούσαν να τεθούν στη δημόσια συζήτηση, είναι και η έλλειψη θεσμικού και διαφανούς μηχανισμού μετάβασης από τον παλιό «Καποδιστριακό» Δήμο στο νέο «Καλλικρατικό».

Το θέμα αυτό αποκτά πρωτεύουσα σημασία, διότι είναι βέβαιο πως η μεταρρύθμιση θα υπονομευτεί από την πρώτη στιγμή της εφαρμογής της, αν δεν συνδυαστεί με πρωτοβουλίες για την αποκατάσταση της βαρύτατα κλονισμένης αξιοπιστίας του θεσμού της Αυτοδιοίκησης και τη δημιουργία μιας νέας σχέσης εμπιστοσύνης με την κάθε τοπική κοινωνία. Αυτό αποτελεί όρο εκ των ων ουκ άνευ.

Ένα από τα πιο κρίσιμα και ευαίσθητα θέματα που μπορούν να θέσουν σε δοκιμασία τη μεταρρύθμιση, είναι ο τρόπος που θα εφαρμοστεί η πρόβλεψη της παρ.7 του άρθρου 267 του Ν.3852/2010 για την (αναγκαία) απογραφή των πάσης φύσεως περιουσιακών στοιχείων, απαιτήσεων και υποχρεώσεων των νέων Δήμων. Η απογραφή αυτή πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι 28.2.2011, ενώ για τη ρύθμιση των θεμάτων της προβλέπεται η έκδοση Απόφασης ΥΠ.ΕΣ.Α.Η.Δ., η οποία μέχρι τώρα δεν έχει εκδοθεί. Είναι αυτονόητο πως αν δεν προβλεφθούν απολύτως διαφανείς και αδιάβλητες διαδικασίες και αν μετά από την ολοκλήρωση της απογραφής τα στοιχεία δεν είναι αδιαμφισβήτητα και δεν εννοούμε όλοι το ίδιο, η μεταρρύθμιση θα έχει «τραυματιστεί» σοβαρά. Πιστεύω πως για τους μεγαλύτερους ιδιαίτερα Δήμους, η απογραφή θα πρέπει να πιστοποιείται υποχρεωτικά από ορκωτό λογιστή.

Θα ήθελα να κλείσω αυτή την παρέμβασή μου με τρεις (3) επιμέρους  παρατηρήσεις-προτάσεις:

1.  Σύμφωνα με το άρθρο 199 του Ν.3852/2010, τα ΚΕΚ που έχουν συσταθεί από τις καταργούμενες νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις περιέρχονται αυτοδικαίως στις οικείες περιφέρειες. Μετά τη λύση τους, το προσωπικό μεταφέρεται στις περιφέρειες. Η διάταξη αυτή είναι ορθή, παραδόξως όμως δεν προβλέπεται αντίστοιχη διάταξη για τα ΚΕΚ των Δήμων. Το θέμα αυτό θα πρέπει να ρυθμιστεί, πολλώ μάλλον που στους Δήμους περιέρχεται η αρμοδιότητα της δια βίου μάθησης. Ποιο προσωπικό, λοιπόν, θα στελεχώσει τις υπηρεσίες τής δια βίου μάθησης και γιατί να μην αξιοποιηθεί το έμπειρο και εξειδικευμένο προσωπικό  που διαθέτουν τα δημοτικά ΚΕΚ, με μεταφορά του στους αντίστοιχους Δήμους;

2. Σύμφωνα με το άρθρο 103 του Ν.3852/2010, αν ένας Δήμος διαθέτει κοινωφελή επιχείρηση, τότε μπορεί να έχει έως ένα (1) ΝΠΔΔ, άλλως έως δύο (2). Νομίζω πως πρέπει να γίνει τροποποίηση του άρθρου αυτού, ώστε να δοθεί η δυνατότητα σε ένα Δήμο που το επιθυμεί, να μετατρέψει την κοινωφελή επιχείρηση σε ΝΠΔΔ και τελικά να διαθέτει δύο ΝΠΔΔ. Άλλωστε με τις ρυθμίσεις του «Καλλικράτη» δεν βλέπω ποιες είναι οι ουσιαστικές διαφορές μιας κοινωφελούς επιχείρησης από ένα ΝΠΔΔ. Δεν νομίζω πως μπορεί να αποτελέσει αντεπιχείρημα η εργασιακή σχέση του προσωπικού, δεδομένου ότι σύμφωνα με το άρθρο 109 του Ν.3852/2010, το πλεονάζον προσωπικό με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου των επιχειρήσεων μπορεί να μεταφερθεί στο δημοτικό ΝΠΔΔ με την ίδια σχέση εργασίας. Γιατί, λοιπόν, δεν μπορεί να υπάρξει ανάλογη ρύθμιση   για το σύνολο του προσωπικού με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου μιας κοινωφελούς επιχείρησης που θα μετατραπεί σε ΝΠΔΔ;

3. Υπάρχουν δημοτικές επιχειρήσεις που έχουν μεν προσαρμοστεί στις διατάξεις του Ν.3463/2006,  διαθέτουν όμως πλεονάζον προσωπικό. Σε περίπτωση που το προσωπικό αυτό απασχολούνταν  σε δημοτικές επιχειρήσεις με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου μέχρι 31.12.2005, θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα να μεταφερθεί όχχι μόνο σε δημοτικό ΝΠΔΔ, αλλά και στον οικείο Δήμο. Αυτό θα πρέπει να αφορά και τις επιχειρήσεις ειδικού σκοπού (ραδιοφωνίας).