Sony LIBRIé EBR-1000EP, ο πρώτος ηλεκτρονικός αναγνώστης με οθόνη ηλεκτρονικού χαρτιού

Είμαστε στον Απρίλιο του 2004, τρισήμιση χρόνια πριν το πρώτο Kindle, και η κυκλοφορία ενός gadget τραβάει την προσοχή του κόσμου της τεχνολογίας αλλά και του βιβλίου. Οι κατασκευαστές του το ονομάζουν "e-book reader" στο δελτίο τύπου που συνοδεύει την παρουσίασή του. Δεν είναι η πρώτη εξειδικευμένη συσκευή ηλεκτρονικής ανάγνωσης, δεν είναι o πρώτος ηλεκτρονικός αναγνώστης, αλλά είναι ο πρώτος που χρησιμοποιεί οθόνη ηλεκτρονικού χαρτιού, που βασίζεται στην τεχνολογία του ηλεκτρονικού μελανιού, και που ισχυρίζεται με αξιοπιστία ότι πλησιάζει σε αναγνωσιμότητα το τυπωμένο χαρτί. Είμαστε στην εποχή που η ηλεκτρονική ανάγνωση έχει να κάνει είτε με τον υπολογιστή και την αγορά ενός CD-ROM είτε με τα palmtops ή PDAs (Personal Digital Assistant). Κάποιοι εξειδικευμένοι ηλεκτρονικοί αναγνώστες υπάρχουν, ήδη από το 1998, αλλά έχουν οθόνες LCD. Τα smartphones επίσης έχουν αρχίσει να υπάρχουν, ακόμα στα πρώτα τους στάδια, ως ένα ακριβό gadget. Και η οθόνη του υπολογιστή είναι συνήθως ένα μεγάλο κουτί.

Τον Απρίλιο του 2004 εμφανίζεται στην αγορά το Sony LIBRIé EBR-1000EP, ο πρώτος ηλεκτρονικός
αναγνώστης με οθόνη ηλεκτρονικού χαρτιού, αποτέλεσμα τριετούς συνεργασίας της Sony, της Philips και της E Ink. Δεν είναι πια ένα εργαστηριακό πείραμα, δεν είναι ένα εντυπωσιακό έκθεμα σε μια τεχνολογική έκθεση, από αυτά που υπήρχαν για καιρό, με την ίδια την E Ink, την εταιρεία που κατασκευάζει ακόμα και σήμερα τις περισσότερες οθόνες ηλεκτρονικού χαρτιού στον κόσμο, να έχει ιδρυθεί ήδη από το 1997. Είναι ένα καταναλωτικό προϊόν, διαθέσιμο για αγορά.

Η σύγκριση των τεχνικών χαρακτηριστικών και των δυνατοτήτων του Sony LIBRIé, αλλά και του τρόπου που πουλιούνταν τα e-books δείχνουν αρκετά πράγματα για το πόσο πρωτοπορειακή ήταν η συσκευή, καθώς και το πόσο έχουμε προχωρήσει, αλλά και, από άλλες απόψεις, δεν έχουμε προχωρήσει τα τελευταία 6.5 χρόνια.

Το Sony LIBRIé είχε ασπρόμαυρη οθόνη ηλεκτρονικού χαρτιού 6 ιντσών, με ανάλυση 800 x 600 pixels, 167 pixels per inch και απεικόνιζε 4 κλίμακες του γκρι. Ούτε λόγος για οθόνη αφής ή internet. Το βάρος του, στα 190 γραμμάρια (χωρίς τις μπαταρίες), ήταν όσο περίπου ένα τυπωμένο βιβλίο στην Ιαπωνία και είναι ικανοποιητικό και για τα σημερινά δεδομένα. Το να πούμε ότι σήμερα έχουμε ως 16 κλίμακες του γκρι στις οθόνες ηλεκτρονικού χαρτιού πολύ λίγο δείχνει τη διαφορά. Γιατί η εξέλιξη είναι μεγάλη και στο κοντραστ της οθόνης, αλλά και στην ταχύτητα με την οποία γυρνάνε οι σελίδες. Θέματα που δεν έχουν να κάνουν μόνο με το hardware, αλλά και με το software. Έχοντας πει αυτό, όσοι έβλεπαν τη συσκευή εντυπωσιάζονταν και αμέσως εντόπιζαν τη μεγάλη διαφορά στην αναγνωσιμότητα σε σχέση με τις οθόνες LCD. 

Ο αποθηκευτικός χώρος της εποχής μάς κάνει να γελάσουμε με ικανοποίηση για το σήμερα. Μόλις 10 ΜΒ. 10 ΜΒ που χώραγαν γύρω στα 500 βιβλία σεBBeB (Broad Band eBook) βέβαια, τη μορφή αρχείου που δημιούργησε η Sony, καθώς ένα βιβλίο 250 σελίδων συρρικνωνόταν σε περίπου 250KB. 10ΜΒ όμως είναι ένα τίποτα όταν οι περισσότεροι ηλεκτρονικοί αναγνώστες έχουν σήμερα 1 ή 2GB μνήμη, με το Kindle 3 να έχει 4 GB. Τη μάχη του BBeB η Sony βέβαια την έχασε και αναγκάστηκε να υιοθετήσει τα αρχεία ePUB και το DRM της Adobe.

Τα e-books έφεραν το στίγμα της Sony, την ετοιμότητά της να δώσει μία ακόμη μάχη για το ποια μορφή αρχείου θα επικρατήσει, αλλά και την πρόθεσή της να πληρωθεί όσο το δυνατόν παραπάνω για τα e-books. Μπορούσε κανείς να διαβάζει επίσης αρχεία txt, αλλά και να μετατρέψει σε BBeB άλλα αρχεία, αλλά τα μόνο e-books που μπορούσε να αγοράσει, τα μόνα κλειδωμένα e-books που επιτρέπονταν ήταν αυτά που πουλούσε το online βιβλιοπωλείο Publishing Link, μια σύμπραξη της Sony με μεγάλους Ιάπωνες εκδότες. Τα πουλούσε τρόπος του λέγειν, μάλλον επρόκειτο για συνδρομή, γιατί μετά από 60 μέρες το βιβλίο εξαφανιζόταν από τη συσκευή και όποιος ήθελε να το διαβάσει έπρεπε να το ξανααγοράσει. Κάτι που είχε σα συνέπεια έντονες διαμαρτυρίες - και αρκετά ξεκλειδωμένα e-books.

Το Sony LIBRIé, παρά αυτό το é που μας παραπέμπει σε κάτι γαλλικό, πουλιόταν επίσημα από τη Sony μόνο στην Ιαπωνία και το menu ήταν μόνο στα ιαπωνικά, τη μόνη υποστηριζόμενη γλώσσα στη συσκευή. Όμως πολλές συσκευές πουλήθηκαν ανεπίσημα στις δυτικές χώρες, κυρίως στις ΗΠΑ, και έγιναν αρκετές πετυχημένες προσπάθειες από τρίτους να μεταφράσουν το μενού στα αγγλικά. Τα αρχεία μπορούσαν να μετατραπούν και να μεταφερθούν στη συσκευή μέσω USB και Memory Stick και άρα το Sony LIBRIé γινόταν απόλυτα χρήσιμο και σε όσους δεν ήξεραν ιαπωνικά. Και είναι αυτή η διεθνής διάδοση του Sony LIBRIé που κάνει τη διαφορά, που του δίνει τον τίτλο της συσκευής που έβγαλε την οθόνη ηλεκτρονικού χαρτιού έξω από το εργαστήριο. Γιατί την ίδια περίδο στην Κίνα η Jinke άρχισε να διαθέτει το Hanlin V8 -άγνωστο ποια συσκευή προηγήθηκε- αλλά χωρίς το διεθνές κοινό του Sony LIBRIé - και χωρίς το βάρος που έχει η Sony.

Για τους Ιάπωνες πάντως οι δυνατότητες που δίνονταν ήταν εντυπωσιακές - πολλοί ηλεκτρονικοί αναγνώστες δεν τις έχουν ακόμα. Υπήρχε ένα QWERTYπληκτρολόγιο και ροδέλα κύλισης, με τα οποία μπορούσε να κρατήσεις κανείς κάποιες σημειώσεις, ενώ υποστηρίζονταν ακόμα οι σελιδοδείκτες (μέχρι 40 για κάθε βιβλίο) και οι υπογραμμίσεις παραθεμάτων. Τρία ιαπωνικά λεξικά και μία εγκυκλοπαίδεια έρχονταν μαζί με τη συσκευή. Και πέρα από αυτά υπήρχε υποδοχή για ακουστικά και εξωτερικό ηχείο.

Η μπαταρία από την άλλη διαρκούσε για 10.000 σελίδες, πραγματικά πολύ, αλλά τόση μπαταρία είχαν και τα palmtop της εποχής, καθώς η οθόνη ηλεκτρονικού χαρτιού δεν κατανάλωνε ρεύμα όταν δεν υπήρχε αλλαγή σελίδας, αλλά ο επεξεργαστής Motorola Dragonball συνέχιζε να λειτουργεί. Αλλά τι μπαταρίες ήταν αυτές. 4 μπαταρίες μεγέθους ΑΑΑ (η μικρότερη κατηγορία από τις AA, που χρησιμοποιούνται ακόμα σε ραδιόφωνα και φωτογραφικές μηχανές).

Η τιμή του ήταν στα ¥41,790 ή €450 περίπου της εποχής εκείνης όσο και ένα palmtop τότε. Σταμάτησε να παράγεται το 2007, ενώ από το Σεπτέμβριου του 2006 ειχε κυκλοφορήσει ο νέος ηλεκτρονικός αναγνώστης της Sony, ο Sony PRS-500. Σε μια ενδιαφέρουσα αντιστροφή των πραγμάτων, από το 2007 η Sony δεν πουλάει τους ηλεκτρονικούς της αναγνώστες στην Ιαπωνία, κάτι όμως που θα αλλάξει το Δεκέμβριο του 2010.

Αυτή ήταν η ιστορία του πρώτου ηλεκτρονικού αναγνώστη με οθόνη ηλεκτρονικού χαρτιού. Ιστορία χρήσιμη για να κρίνουμε τι είναι κάθε φορά στις νέες συσκευές που εμφανίζονται τεχνολογική επανάσταση και τι τεχνολογική εξέλιξη, αλλά και για να γνωρίζουμε πως το έγκαιρο κλείδωμα του περιεχομένου δεν αποφέρει την υποσχόμενη κυριαρχία στην αγορά, ενώ το Amazon, που κυριαρχεί σήμερα στους ηλεκτρονικούς αναγνώστες και το ηλεκτρονικό βιβλίο, δεν είναι αυτό που ξεκίνησε πρώτο - ούτε είναι δεδομένο ότι θα παραμείνει πρώτο.

Τεχνικά χαρακτηριστικά

• Οθόνη: ηλεκτρονικού χαρτιού 6 ιντσών, κατασκευής E Ink, ασπρόμαυρη, 600 x 800 pixels, 167 ppi, 4 κλιμακες του γκρι
• Βάρος: 190 γραμμάρια (6.7 ουγγιές), 300 γραμμάρια (10.6 ουγγιές) με τη θήκη και τις μπαταρίες
• Διαστάσεις: 126 x 190 x 13 χιλιοστά (5 x 7.5 x 0.5 ίντσες)
• Επεξεργαστής: Motorola DragonBall
• Λειτουργικό:Sony Linux OS
• Υποστηριζόμενα αρχεία: TXT, BBeB (LRF για τα ξεκλείδωτα, LRX για τα κλειδωμένα, τα LRX του Sony LIBRIé δεν είναι συμβατά με τα σημερικά αρχεία LRX). Προστασία copyright OpenMG.
• Εσωτερική μνήμη: 10MB
• Θύρα Memory Stick (συμβατό με Memory Stick Pro) και θύρα USB 2.0
• jack ακουστικών, μονοφωνικό ηχείο
• 4 x AAA μπαταρίες, διάρκεια περίπου 10.000 σελίδες
• Φόρτιση στα 5.2 V 

Στο κουτί

• θήκη
• καλώδιο UB
• φορτιστής και μετασχηματιστής
• οδηγός χρήσης
• CD-ROM με το πρόγραμμα "LIBRIé for Windows"

Πηγές: Sony LIBRIé, Δελτίο Τύπου Sony, Philips & E Ink, MobileRead Wiki,Wikipedia, The Guardian, Bloomberg