Τα πλαστικά που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας, που προκαλούν ανεπανόρθωτες βλάβες στο περιβάλλον και την άγρια ζωή και που έχουν αλλάξει την ίδια τη γεωλογική ιστορία της Γης πρωτοεμφανίστηκαν το 1907.
Τότε εφευρέθηκε από τον βελγοαμερικανό L.H. Beakeland ο βακελίτης (Bakelite), μια συνθετική ρητίνη που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στη βιομηχανία της εποχής, όπως στην κατασκευή ηλεκτρικών συσκευών, κουμπιών, φωτιστικών κ.λ.π.
Χρησιμοποιήθηκε επίσης και στην κατασκευή κοσμημάτων σαν απομίμηση κεχριμπαριού, ελεφαντόδοντου κ.λ.π., καθώς επιδέχεται διάφορες κατεργασίες, όπως χύτευση, χάραξη, βαφή, γυάλισμα. Ο βακελίτης δεν χρησιμοποιείται πλέον, αλλά τα κοσμήματα των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα από βακελίτη, σήμερα έχουν συλλεκτική αξία.
Έκτοτε, αναπτύχθηκαν δεκάδες διαφορετικά είδη πλαστικών υλικών που κυριάρχησαν στη βιομηχανία, τη μεταποίηση και τελικά στην ίδια μας την καθημερινότητα.
Το πλαστικό οφείλει την τεράστια εμπορική επιτυχία του στην ευελιξία, την ανθεκτικότητα και την αντοχή του.
Τα συνθετικά πλαστικά «φαινομενικά είχαν το πλεονέκτημα της “αιώνιας ζωής”. Κανένας οργανισμός δεν είχε εξελιχθεί σε επίπεδο που να μπορεί να χωνέψει αυτά τα περίπλοκα και αναφομοίωτα υλικά. Αιτία είναι οι μακρές αλυσίδες άνθρακα-άνθρακα που τα συνιστούν και τις οποίες η φύση δεν γνωρίζει πώς να διασπάσει.
Για αυτόν ακριβώς το λόγο, το πλεονέκτημα της αντοχής μετατράπηκε σε τεράστιο μειονέκτημα: τα πλαστικά έχουν ήδη κατακλύσει χωματερές, δρόμους (ειδικά στην Ελλάδα όπου η περιβαλλοντική ευαισθησία σπανίζει) και θάλασσες για να μείνουν εκεί επί χιλιάδες χρόνια έως ότου διασπαστούν.
Παρόλες τις έρευνες που αποδεικνύουν τις καταστροφικές επιπτώσεις του πλαστικού, η παραγωγή και η κατανάλωσή του δεν έχουν επιβραδυνθεί.
Προτού αγοράσετε την επόμενη πλαστική συσκευασία ή προϊόν έχετε υπόψη σας τα εξής:
1. Τα περισσότερα πλαστικά κατασκευάζονται από πετρέλαιο, το τελικό προϊόν της φυσικής αποσύνθεσης οργανισμών, μιας διαδικασίας που διαρκεί επί εκατομμύρια χρόνια.
2. Ο βακελίτης που εφηύρε το 1907 ο Λήο Μπήκλαντ θεωρείται ως το πρώτο συνθετικό πλαστικό που δεν προέρχεται από φυτά ή ζώα, αλλά από συνθετικά ορυκτά καύσιμα.
3. Η εφεύρεση του Μπήκλαντ οδήγησε στην ανάπτυξη του πολυστυρενίου το 1929, του πολυεστέρα το 1930, του πολυβινυλοχλωριδίου (PVC) και του πολυαιθυλενίου το 1933 και του νάιλον το 1935.
4. Τα πλαστικά διαδραμάτισαν μεγάλο ρόλο κατά τον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού τότε χρησιμοποιήθηκαν ευρέως σε στρατιωτικά οχήματα και στη μόνωση των ραντάρ. Τότε οι πετρελαϊκές εταιρείες κατασκεύασαν μονάδες μετατροπής του αργού πετρελαίου σε πλαστικό. Όταν ο πόλεμος τελείωσε, ο κλάδος έπεσε σε ύφεση έως ότου η έκρηξη τουκαταναλωτισμού κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 δημιουργήσει χιλιάδες νέες χρήσεις για το υλικό.
5. Η παραγωγή πλαστικού καταναλώνει στο 8% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.
6. Το 2009, οι Αμερικάνοι παρήγαγαν 30 εκατομμύρια χρόνια πλαστικού.
7. Το 2009, απορρίφθηκαν στις ΗΠΑ πλαστικά αξίας 485 εκατομμυρίων δολαρίων σύμφωνα με την ΜΚΟ «Keep America Beautiful», ποσό αντίστοιχο με αυτό που θα εξασφάλιζε μέσο επίπεδο διαβίωσης σε 1.000 αμερικανικά νοικοκυριά για δέκα χρόνια.
8. Το 2012, κατασκευάστηκαν 288 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού σε όλο τον κόσμο.
9. Το 2013, οι Αμερικάνοι παρήγαγαν 33 εκατομμύρια τόνους πλαστικού.
10. Το 2013, οι Αμερικάνοι ανακύκλωσαν το 9% των πλαστικών τους αποβλήτων.
11. Το 94% των κατοίκων των ΗΠΑ έχουν πρόσβαση στην ανακύκλωση πλαστικών φιαλών. Το 40% μπορεί να ανακυκλώσει και άλλους τύπους πλαστικού δοχείου.
12. Τα πλαστικά που θάβονται στις χωματερές εκλύουν βλαβερές χημικές ουσίες που μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα.
13. Οκτώ εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς ποσότητα που αντιστοιχεί σε 16 πλαστικές σακούλες ανά μέτρο ακτογραμμής σε όλο τον πλανήτη.
14. Τα πλαστικά στους ωκεανούς βρίσκονται παντού, από τα μεγάλα βάθη ως τους απομακρυσμένους πάγους της Αρκτικής.
15. Σύμφωνα με το National Geographic, περίπου 700 είδη θαλάσσιες πανίδας καταπίνουν πλαστικά.
16. Το πλαστικά θα βρίσκεται στο πεπτικό σύστημα του 99% των θαλάσσιων πουλιών ως το 2050.
17. Τα πλαστικά των ωκεανών έχουν «προσδόκιμο ζωής» χιλιάδων ετών.
18. Τα επιπλέοντα πλαστικά απόβλητα λειτουργούν ως οχήματα για χωροκατακτητικά είδηόπως πεταλίδες, σωληνοσκώληκες και φύκια που προκαλούν ανισορροπία στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Για παράδειγμα σε ένα νησί δυτικά της Ανταρκτικής Χερσονήσου, ανακαλύφθηκαν «γαντζωμένα» σε πλαστικά σκουπίδια δέκα είδη χωροκατακτητικών ασπόνδυλων.
19. Οκτώ στα δέκα βρέφη στις ΗΠΑ έχουν μετρήσιμα επίπεδα φθαλικών ενώσεων στους οργανισμούς τους. Οι φθαλικές ενώσεις χρησιμοποιούνται ως πλαστικοποιητές σε μια σειρά προϊόντα.
20. Το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών διενήργησε μια μελέτη που βρήκε ότι το 93% των ανθρώπων έχουν ανιχνεύσιμα επίπεδα δισφαινόλης A (BPA) στα ούρα τους. Η BPA χρησιμοποιείται σε φιάλες από πολυανθρακικά και στις επενδύσεις των δοχείων τροφίμων και ποτών.
21. Η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι φθαλικές ενώσεις και η BPA επηρεάζουν αρνητικά τηναναπαραγωγή σε όλες τις κατηγορίες ζώων και εμποδίζουν την ανάπτυξη των οστρακόδερμων και των αμφίβιων.
22. Κάθε χρόνο εκτιμάται ότι χρησιμοποιούνται 500 εκατομμύρια πλαστικές σακούλες σε όλο τον κόσμο.
23. Περισσότερες από ένα εκατομμύριο πλαστικές σακούλες χρησιμοποιούνται κάθε 60 δευτερόλεπτα.
24. Την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα κατασκευάσαμε περισσότερα πλαστικά απ΄ότι ολόκληρο τον 20ο αιώνα.
25. Τα πλαστικά είναι από τα μακροβιότερα υλικά που κατασκευάζουμε: απαιτούνται από 500 ως 1000 χρόνια για να διασπαστούν.
26. Τα μισά πλαστικά που παράγονται είναι μιας χρήσης και μετά απορρίπτονται.
